Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ή πολλαπλή σκλήρυνση) εμφανίζεται συνήθως σε νεαρή ηλικία και ο αρχικός αντίκτυπος μπορεί να ξεκινήσει κατά τη διάρκεια των σπουδών, της δημιουργίας μιας σχέσης ή ενός γάμου, της εξέλιξης μιας σταδιοδρομίας και της οικογενειακής ζωής.
Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση, όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο έναρξης της δικής τους οικογένειας, έχουν πολλές ανησυχίες και ερωτήματα. Τα συχνότερα ερωτήματα τους είναι:
- Είναι η Πολλαπλή Σκλήρυνση κληρονομική;
- Επηρεάζει η Πολλαπλή Σκλήρυνση την γονιμότητα;
- Πρέπει να διακόψω την θεραπεία μου πριν την εγκυμοσύνη;
Σε αυτό το άρθρο θα απαντήσουμε μερικές από τις πιο συχνές ερωτήσεις και ανησυχίες των ασθενών που θα ήθελαν να αποκτήσουν παιδιά. Ας πάρουμε τα πάρουμε λοιπόν με την σειρά.
«Είναι η Πολλαπλή Σκλήρυνση κληρονομική;»
Η μεγαλύτερη ανησυχία των ασθενών αφορά τις πιθανότητες το παιδί τους να κληρονομήσει την νόσο. Η Πολλαπλή Σκλήρυνση αποτελεί μια νόσο κατά την οποία το ανοσολογικό σύστημα ενεργοποιείται και επιτίθεται κατά του κεντρικού νευρικού συστήματος του οργανισμού. Οι αιτίες δε είναι ξεκάθαρες. Ωστόσο, μέσα στις αιτίες συγκαταλέγονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
Τα δεδομένα δείχνουν, πως η κληρονομική επιβάρυνση, είναι εξαιρετικά χαμηλή. Πρακτικά, η πιθανότητα νόσησης από Πολλαπλή Σκλήρυνση στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 0.1% (1 στα 1000). Εάν ένας από τους γονείς έχει ΠΣ, η πιθανότητα αυτή αυξάνεται στο 1%-5%. Επομένως, για να απαντήσουμε το ερώτημα αντίστροφα, εστιάζοντας στα ευχάριστα νέα, η πιθανότητα να μην νοσήσει ένα παιδί με Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι 95-99%.
«Επηρεάζει η Πολλαπλή Σκλήρυνση την γονιμότητα;»
Η Πολλαπλή Σκλήρυνση δεν έχει ιδιαίτερα σημαντική επίπτωση στη γονιμότητα και στην ικανότητα σύλληψης. Τα ποσοστά αποβολών, συγγενών εμβρυικών ανωμαλιών και επιπλοκών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού, είναι σχεδόν όμοια με εκείνα του γενικού πληθυσμού.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την διαδικασία σύλληψης όπως η ανάγκη λήψης μακροχρόνιας θεραπείας, πράγμα που οδηγεί κάποιους ασθενείς στην συνεχή αναβολή της απόφασης τους για τεκνοποίηση. Επιπλέον, η νόσος ενδέχεται να οδηγήσει σε σεξουαλική δυσλειτουργία, όπως η μείωση της ερωτικής επιθυμίας. Φαίνεται πως η Πολλαπλή Σκλήρυνση επηρεάζει έμμεσα την επιλογή των γυναικών για τεκνοποίηση, καθώς σε μελέτη φάνηκε ότι το 30–35% των γυναικών απέφυγαν ή καθυστέρησαν την εγκυμοσύνη για λόγους που σχετίζονται με την ΠΣ. Οι λόγοι κυμαίνονταν από τον σκεπτικισμό για την κληρονομικότητα της ασθένειας, έως τους φόβους και ανησυχίες για εξέλιξη της νόσου και τις πιθανές επιπτώσεις της θεραπείας στο έμβρυο.
«Πρέπει να διακόψω την θεραπεία μου πριν την εγκυμοσύνη;»
Σύμφωνα με τις συστάσεις της Νευρολογικής Κοινότητας, οι γυναίκες με Πολλαπλή Σκλήρυνση θα πρέπει να σταματούν τη λήψη νοσοτροποποιητικών θεραπειών πριν τη σύλληψη. Όμως η διακοπή της αγωγής για άγνωστο χρονικό διάστημα, μέχρι να επιτευχθεί η σύλληψη, μπορεί να ενέχει κινδύνους για υποτροπή ή να μην είναι εφικτή λόγω υψηλής ενεργότητας της νόσου.
Πλέον οι Νευρολόγοι έχουν αποκτήσει μεγάλη εμπειρία στη διαχείριση όλων αυτών των περιπτώσεων. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν θεραπείες που δεν έχουν αντένδειξη χορήγησης κατά την διάρκεια της σύλληψης αλλά ακόμα και κατά την περίοδο της κύησης για μια γυναίκα με υψηλής ενεργότητας νόσο. Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός θα αξιολογήσει το όφελος προς την ασθενή σε σχέση με τον κίνδυνο για το έμβρυο ώστε να καταλήξουν από κοινού, σε μια απόφαση η οποία θα βοηθήσει την ασθενή να δημιουργήσει οικογένεια, με ασφάλεια.
Σήμερα, στις διαθέσιμες θεραπείες 1ης γραμμής για την υποτροπιάζουσα διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση, υπάρχουν θεραπείες με μακροχρόνια δεδομένα σχετικά με την χορήγηση τους πριν ή κατά την διάρκεια της κύησης που προφέρουν στον θεράποντα ιατρό την ασφάλεια για την πορεία της ασθενούς και την έκβαση της κύησης. Ανάμεσα σε αυτές, ανήκει η θεραπεία της Οξικής Γλατιραμέρης, μια θεραπεία που διαθέτει δεδομένα για πάνω από 20 χρόνια, σε περισσότερες από 8.000 περιπτώσεις κυήσεων.
Τα δεδομένα για την εγκυμοσύνη προέκυψαν από μακροχρόνια και μεθοδική καταγραφή –από το Τμήμα φαρμακοεπαγρύπνησης της φαρμακευτικής εταιρείας Teva- των εκβάσεων σε χιλιάδες περιπτώσεις εγκυμοσύνης, είτε λήψης θεραπείας κατά τη διάρκεια της σύλληψης, είτε συνέχισης της αγωγής κατά την κύηση. Η παρακολούθηση συμπεριλάμβανε και την καταγραφή των εκβάσεων του τοκετού και της υγείας του νεογνού. Τα δεδομένα της Οξικής Γλατιραμέρης δείχνουν ότι είναι ασφαλής τόσο για την περίοδο πριν την σύλληψη, όσο και κατά την κύηση και την γαλουχία. Η χρήση της δεν σχετίστηκε με αρνητικές επιδράσεις στη γονιμότητα, την πιθανότητα αυτόματων αποβολών ή πρόωρου τοκετού, την εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών, ούτε άλλων επιδράσεων στο έμβρυο, όπως το χαμηλό βάρος γέννησης.
Αξίζει λοιπόν να σημειωθεί πως τα νεότερα δεδομένα θα πρέπει να ενδυναμώσουν τις γυναίκες ώστε να παίρνουν αποφάσεις για την δημιουργία της οικογένειας τους, πάντα βασισμένες στη γνώση και στη σωστή διαχείριση της νόσου με την βοήθεια του ιατρού τους.
Επιμέλεια κειμένου: Αλεξία Σβώλου