ΕΝΑ ΜΙΝΙ 1989
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία είναι η κατάρρευση του λαϊκιστικού, ευρωσκεπτικιστικού μετώπου που είχε φουντώσει στις ευρωπαϊκές χώρες τα τελευταία χρόνια.
Η Πολωνία και η Τσεχία είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα. Οι δύο αυτές χώρες υπήρξαν από τους πρωτεργάτες (μαζί με την Ουγγαρία του Όρμπαν) της ευρωσκεπτικιστικής ομάδας Visegrad, αλλά αμφότερες συμμετέχουν στην ενότητα που επιτεύχθηκε μετά την εισβολή. Στην πολωνική ρητορεία, οι Βρυξέλλες συχνά παρουσιαζόταν ως η νέα Μόσχα, παρομοίωση που εξαφανίστηκε μόλις ο πρώτος Ρώσος στρατιώτης πάτησε το πόδι του στην Ουκρανία.
Έκδηλη είναι επίσης η αμηχανία που παρατηρείται στα ευρωσκεπτιστικά, λαϊκιστικά κόμματα. Ο Ιταλός Ματέο Σαλβίνι έσπευσε στα σύνορα της Πολωνίας με την Ουκρανία για «να βοηθήσει τους πρόσφυγες», ουσιαστικά όμως για να αποτινάξει το φιλοπουτινικό στίγμα του. Παρομοίως, ολοφάνερη είναι η αδυναμία των ακροδεξιών υποψήφιων για τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, ιδίως του Ερίκ Ζαμούρ, να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση. Μολονότι οι Ουκρανοί συχνά παρουσιάζονται ως «λευκοί χριστιανοί», η αμέριστη συμπαράσταση της Ευρώπης στους πρόσφυγες έχει υπονομεύσει τα επιχειρήματα τους περί μετανάστευσης, που αποτελούσε κεντρικό θέμα της ρητορείας τους.
Η κατάσταση θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα μίνι 1989. Η κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και η μετέπειπα διάλυση της ΕΣΣΔ επέφεραν τη συντριβή του κομμουνιστικού ιδεολογικο-πολιτικού στερεώματος. Είναι άγνωστο τι θα συμβεί στα επόμενα χρόνια, αλλά φαίνεται ότι μόνο δύσκολες μέρες περιμένουν τους λαϊκιστές στην Ευρώπη. Διότι κανένα μεγάλο ιδεολογικο-πολιτικό σύστημα ιδεών δεν κτίζεται από τη μια μέρα στην άλλη.
• • •
ΠΑΛΙ Η ΖΩΝΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΠΤΗΣΕΩΝ
Προηγουμένως η Εσθονία, και από χθες η Λετονία και η Λιθουανία ζητούν με ομόφωνες αποφάσεις των κοινοβουλίων τους την επιβολή ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από την Ουκρανία.
Δεν πολυμοιάζουν αυτά με «συνδικαλιστικού» τύπου διεκδικήσεις προκειμένου να ενισχυθεί κι άλλο η Ουκρανία. Η βοήθεια της Δύσης υπήρξε και παραμένει τεράστια. Η εμμονή σε ένα αίτημα, που έχει απορριφθεί, επανειλημμένως και κατηγορηματικά, από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ, δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί μόνο από ανθρωπιστικούς λόγους. Το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον των άλλων χωρών σε καμιά περίπτωση δεν είναι μικρότερο.
• • •
Η ΜΕΓΓΕΝΗ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ
Μεταξύ άλλων, ο Πούτιν είπε σε πρόσφατη ομιλία του: «Κάθε λαός, και ιδιαίτερα ο ρωσικός, είναι ικανός να διακρίνει τους αληθινούς πατριώτες από τα αποβράσματα και τους προδότες και να φτύνει τους τελευταίους όπως μια σκνίπα που έχει προσγειωθεί στο στόμα τους. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτή η φυσική και αναγκαία κάθαρση της κοινωνίας θα ενισχύσει τη χώρα μας».
Ανασυρμένη από το λεξιλόγιο και την πρακτική του σταλινισμού, η «κάθαρση» προμηνύει μεγάλες διώξεις για όποιον τολμήσει να καταγγείλει τον πόλεμο. Εναρμονισμένη μεν με τις απόψεις που έχει διατυπώσει για την Ουκρανία στο παρελθόν, αποτελεί ωστόσο πισωγύρισμα. Η Ρωσία υφίσταται, όχι μόνον οικονομική και πολιτική καταστροφή, αλλά της επιβάλλεται και πνευματική μέγγενη.
Πάντως, μένει να δούμε ποιο θα είναι το μέλλον του Πούτιν. Όποιος πιστεύει ότι είναι ακλόνητος, πρέπει να σκεφτεί ότι η «παντοδύναμη και ακλόνητη» Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος μέσα σε λίγες μέρες.
• • •
ΡΩΣΟΙ ΟΛΙΓΑΡΧΕΣ ΣΤΟ ΜΑΧΙΜ’S
Μολονότι παραπλανητικός, ο τίτλος υποδηλώνει ότι οι σύγχρονοι Ρώσοι ολιγάρχες συνεχίζουν την παράδοση της προεπαναστατικής ρωσικής αριστοκρατία: Η γοητεία της ευρωπαϊκής χλιδής δεν μειώθηκε καθόλου παρά τα χρόνια που μεσολάβησαν.
Μεταφράζω από το βιβλίο της Helen Rappaport, «The Last Days of the Romanovs: Tragedy at Ekaterinburg»:
«Η ρωσική αριστοκρατία ταίριαζε τέλεια με το Le Tout-Paris (η ελίτ του Παρισιού) της Μπελ Επόκ, που λειτουργούσε σαν μεγάλο ιδιωτικό κλαμπ με τους κανόνες του. Ο γαλλικός Τύπος συστηματικά σκανδάλιζε τους αναγνώστες με ιστορίες για τα βίτσια και τις εκκεντρικότητες των μεγάλων δουκών, ιδίως με κουτσομπολιά από τη συμπεριφορά τους στο εστιατόριο Maxim’s, «όπου πήγαιναν όλοι εκτός από την épouse légitime (νόμιμη σύζυγο)» για μια φασαριόζικη νυχτερινή έξοδο. Εδώ θα μπορούσες εύκολα να κάνεις παρέα με τον «πρίγκιπα Galitzine, τον πρίγκιπα Karageorgevitch, τον Έλληνα πρίγκιπα Γεώργιο, και, φυσικά, με τον Βλαντίμιρ και τους γιούς του [αδελφός του Τσάρου Αλέξανδρου Γ΄]». Μια ιστορία ακούστηκε επίσης για τον ξάδελφο του Βλαντίμιρ, Μεγάλο Δούκα Sergey Mikhailovitch, γνωστός ως μεγάλος τζογαδόρος στις Κάννες. Μια βραδιά στου Maxim’s, ο Μεγάλος Δούκας Sergey παρουσίασε στην ερωμένη του, Augustine de Lierre — μια από τις grandes cocottes (υψηλής κλάσης πόρνες) του Παρισιού — «ένα κολιέ μαργαριταριών αξίας 20 εκατομμυρίων φράγκων καλαίσθητα σερβιρισμένο σε μια πιατέλα με στρείδια». Άλλοι μεγάλοι δούκες συναγωνίζονταν για την εύνοια της πόρνης Ισπανίδας χορεύτριας, La Belle Otero, που κάποτε επέστρεψε από ταξίδι στην Αγία Πετρούπολη με μια ταξιδιωτική βαλίτσα γεμάτη διαμάντια, σμαράγδια και ρουμπίνια».
• • •
Η ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
Συμπληρώνονται φέτος 200 χρόνια από τη γέννηση της Ρόζας Μπονέρ (16 Μαρτίου 1822 – 25 Μαΐου 1899), γνωστής ως «η ζωγράφος των ζώων».
Δύο εμβληματικά της έργα είναι το «Όργωμα στο Νιβερνέ» (Μουσείο ντ’ Ορσέ) και «Η αγορά των αλόγων» (Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης).
Πολλές εκδηλώσεις οργανώνονται, τόσο στη γενέτειρά της Μπορντώ όσο και στο Παρίσι, για να τιμηθεί η επέτειος «της πιο φημισμένης ζωγράφου της εποχής της, πιθανόν όλων των εποχών» (New York Times).
• • •
Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ
Η διάσημη Καναδή του φεμινιστικού κόμικς, Julie Doucet, τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο του 49ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ 2022 για το σύνολο του έργου της μεταξύ 1987 και 1999.