Το εργαστήριο του Ρέντσο Πιάνο δημιούργησε ένα νέο κέντρο τεχνών στη Μόσχα της Ρωσίας, που ονομάζεται «GES-2 house of Culture». Το έργο, το οποίο χρειάστηκε έξι χρόνια για να ολοκληρωθεί, αφορά τη μετατροπή ενός ιστορικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που κατασκευάστηκε μεταξύ 1904 και 1908 στις όχθες του ποταμού Μόσχοβα, σε χώρο πολιτισμού.
Το κτίριο εκτείνεται σε 20.000 τ.μ. και φιλοξενεί ένα ποικίλο πρόγραμμα, οργανωμένο σε τέσσερις μεγάλους «πόλους» ώστε να είναι αστικό, φιλόξενο, εκθεσιακό και εκπαιδευτικό. Έχει 5.500 τ.μ. εκθεσιακών χώρων, αμφιθέατρο 420 θέσεων, βιβλιοθήκη και κέντρο πολυμέσων, εστιατόριο, 1.000 τ.μ. που διατίθενται για κατοικίες και μια εσωτερική πλατεία.
Τέσσερις νέες χαλύβδινες καμινάδες σε μπλε χρώμα πήραν τη θέση των παλαιών που ήταν χτισμένες με τούβλα. Βγάζουν καθαρό αέρα σε ύψος 70 μέτρων, ενεργοποιώντας τον φυσικό αερισμό και μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας.
Τα «σπίτια πολιτισμού» έγιναν το πρώτο παράδειγμα πολυεπιστημονικών ιδρυμάτων, φέρνοντας κάτω από την ίδια στέγη μια βιβλιοθήκη, μια γκαλερί, ένα θέατρο, ένα δημιουργικό εργαστήριο, μια αίθουσα συναυλιών, ένα μουσείο, έναν κινηματογράφο, ακόμη και ένα σχολείο.
Οι αρχιτέκτονες που συνεργάστηκαν για το έργο θέλησαν να δημιουργήσουν έναν χώρο φιλόξενο, στον οποίο ο επισκέπτης να μη χρειάζεται χάρτη για να καταλάβει πού βρίσκεται, και να μπορεί εύκολα να περιηγηθεί οπτικά στο κτίριο.
Ο Πιάνο δημιούργησε έναν ρευστό και ορατό «ιστό κυκλοφορίας» που περιλαμβάνει τις σκάλες, ανελκυστήρες, διαδρόμους, στέγαστρα και πλατφόρμες και συνδέει όλους τους χώρους και τις δραστηριότητες του κέντρου τεχνών. Η δημόσια πλατεία συμπληρώνει το σχέδιο, με το τοπίο να αποκτά άλλη όψη και ένα δάσος από 624 νεοφυτεμένες σημύδες.
Το Ίδρυμα V–A–C, που διαχειρίζεται το κέντρο, εξετάζει εδώ και καιρό τον ρόλο και τη φωνή των θεσμών σύγχρονης τέχνης σήμερα, στρέφοντας το βλέμμα του στην ιστορική σοβιετική πολιτιστική παραγωγή, προκειμένου να αναζητήσει ένα νέο θεσμικό μοντέλο.
Με αφετηρία τα παραδοσιακά ρωσικά «σπίτια πολιτισμού», τα οποία πρωτοεμφανίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα και παραμένουν επίκαιρα μέχρι σήμερα, το GES-2 φιλοδοξεί να φανταστεί εκ νέου τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η τέχνη αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής εμπειρίας των ανθρώπων που θα ενθαρρυνθούν για να συμμετάσχουν ενεργά στον πολιτισμό. Ο τρόπος με τον οποίο το GES-2 φιλοδοξεί να γίνει αυτό είναι βάζοντας τον θεατή και όχι το έργο τέχνης στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων του. Ενώ τα παραδοσιακά μουσεία σχεδιάστηκαν σε μεγάλο βαθμό για να εκθέτουν έργα τέχνης και να λένε στους επισκέπτες την ιστορική τους αξία, το «GES-2 House of Culture» βλέπει το κοινό ως σύμμαχό του στη διαδικασία παραγωγής πολιτισμού.
Τα «σπίτια πολιτισμού» έγιναν το πρώτο παράδειγμα πολυεπιστημονικών ιδρυμάτων, φέρνοντας κάτω από την ίδια στέγη μια βιβλιοθήκη, μια γκαλερί, ένα θέατρο, ένα δημιουργικό εργαστήριο, μια αίθουσα συναυλιών, ένα μουσείο, έναν κινηματογράφο, ακόμη και ένα σχολείο. Μέσω αυτής της προσέγγισης, η πολιτιστική δραστηριότητα έγινε προσιτή σε ευρύτερο κοινό και στο κοινό προσφέρθηκε ένας χώρος για να απελευθερώσει τις δημιουργικές του δυνάμεις. Η τέχνη δεν γινόταν πλέον αντιληπτή μόνο από την ελίτ, αλλά σχεδιάστηκε για να είναι οργανικά περιεκτική.
Το GES-2 προσπαθεί να είναι μια πλατφόρμα χωρίς αποκλεισμούς, όπου εκτιμώνται τόσο οι απόψεις των ειδικών όσο και των μη ειδικών και όπου καλλιτεχνικές και μη καλλιτεχνικές δραστηριότητες συμβαδίζουν. Οι παρωχημένες ιεραρχίες αμφισβητούνται και οι κλάδοι της τέχνης μπορούν να συνυπάρχουν, να αλληλεπιδρούν, να συγκρούονται και να συγχωνεύονται μεταξύ τους, οδηγώντας σε αχαρτογράφητες ακόμη περιοχές. Εργαστήρια, διαλέξεις, παραστάσεις και συμμετοχικά έργα το καθιστούν ένα μέρος όπου οι επισκέπτες δεν λαμβάνουν οδηγίες αλλά μάλλον ενθαρρύνονται να συμβάλουν στη δημιουργία νέας γνώσης.
Το GES-2 είναι ένα κοινό πειραματικό πεδίο, ένα μέρος όπου άνθρωποι από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και κοινότητες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, δίνοντας στον καθένα την ευκαιρία να διαδραματίσει έναν διαρκώς ενεργό ρόλο στη σύγχρονη κουλτούρα.