Μελέτες που φτάνουν πίσω στο 1800 αποκαλύπτουν ότι το ποσοστό αυτοκτονιών αυξάνεται ραγδαία την άνοιξη και είναι σαφώς χαμηλότερο κατά τη διάρκεια του χειμώνα. «Αν θεωρήσουμε τον χειμώνα ως σημείο αναφοράς, τότε διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μία αύξηση της τάξης του 20% - 60% στις αυτοκτονίες κατά τη διάρκεια της άνοιξης», λέει ο Φώτης Παπαδόπουλος, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στη Σουηδία, ο οποίος εδώ και καιρό μελετά τον συσχετισμό της εποχής με τα υπεραυξημένα ποσοστά.
Βέβαια, η διαπίστωση μοιάζει κάπως αντιφατική. Θα περίμενε κανείς το ποσοστό αυτό να εμφανίζεται τον χειμώνα, την πιο σκοτεινή και κρύα εποχή του χρόνου. Τι συμβαίνει λοιπόν και ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος που συνδέει αυτή την όμορφη εποχή με μία απογοητευτική, σχεδόν μακάβρια διαπίστωση;
Τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα είναι υψηλότερα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε σχέση με τον χειμώνα, και ότι υπάρχει ένας θετικός συσχετισμός ανάμεσα στη σύνθεση της σεροτονίνης και τις ώρες ηλιοφάνειας που υπήρχαν, όταν κάποιος έδωσε αίμα.
Μία θεωρία λέει ότι πρόκειται για αποτέλεσμα των αλλαγών που υφίστανται τα επίπεδα σεροτονίνης στον ανθρώπινο οργανισμό, δηλαδή της ορμόνης που ρυθμίζει τη διάθεση. Σε όλες τις μελέτες που έχουν εκπονηθεί διαπιστώνεται ότι τα επίπεδα σεροτονίνης στο αίμα είναι υψηλότερα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε σχέση με τον χειμώνα, και ότι υπάρχει ένας θετικός συσχετισμός ανάμεσα στη σύνθεση της σεροτονίνης και τις ώρες ηλιοφάνειας που υπήρχαν, όταν κάποιος έδωσε αίμα, προκειμένου να συμπεριληφθεί στη μελέτη. Σημειώνεται ωστόσο και μία περαιτέρω σύνδεση, κατά την οποία, η λειτουργία του αναστολέα που προωθεί τη σεροτονίνη, μπορεί να σχετίζεται με ένα μικρό ποσοστό αυτοκτονιών ασθενών στους οποίους χορηγούνται αντικαταθλιπτικά.
«Γνωρίζουμε ότι όταν παρακολουθούμε ασθενείς που ακολουθούν αγωγή με αντικαταθλιπτικά, χρειάζονται περίπου 3 με 4 εβδομάδες για να σταθεροποιηθεί η διάθεση τους. Κατά τη διάρκεια αυτού του διαστήματος, οι ασθενείς τείνουν να γίνονται δραστήριοι, κάποτε υπερκινητικοί ή πάλι είναι πιο εύκολο κάτι να τους προκαλέσει αναστάτωση, κάτι που δυνητικά μπορεί να τους ωθήσει σε πραγμάτωση των σκέψεών τους. Ίσως η λιακάδα, η παρατεταμένη ηλιοφάνεια να λειτουργεί ως ερέθισμα με τον ίδιο τρόπο για μία μειονότητα ασθενών», εξηγεί ο Παπαδόπουλος.
Ας σημειωθεί ότι ο ίδιος έχει ερευνήσει τα ιατροδικαστικά και μετεωρολογικά δεδομένα περισσότερων από 12.000 αυτόχειρων και κάπως έτσι εντόπισε, ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στον αυξημένο ρίσκο να σημειωθεί αυτοκτονία κατά τη διάρκεια μηνών με αρκετές ώρες ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια της μέρας. Πρόκειται για μία σύνδεση, η οποία εντοπίζεται κυρίως σε ασθενείς που βρίσκονταν σε αγωγή με αντικαταθλιπτικά την περίοδο που σημειώθηκε η αυτοκτονία τους.
Υπάρχουν και άλλες θεωρίες, μεταξύ των οποίων και αυτή που θέλει τη γύρη να ερεθίζει με δραματικό τρόπο τη χημεία του εγκεφάλου. «Είναι μία παρακινδυνευμένη θεωρία ότι η μυστική ζωή της φύσης μπορεί να σχετίζεται με τον αυτοκτονικό ιδεασμό, αλλά ναι έχουμε εντοπίσει συσχετισμό που θέλει τη γύρη κάποιων δέντρων να συνδέεται με τις μη βίαιες αυτοκτονίες συγκεκριμένων περιπτώσεων γυναικών», εξηγεί ο Teodor Postolache, καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ. Ο ίδιος κάνει λόγο για ενδείξεις που συνδέουν τις θεραπείες που περιλαμβάνουν κυτοκίνες -οι οποίες μεταβάλλουν την κυτταρική συμπεριφορά του ανοσοποιητικού συστήματος - και εκεί επίσης παρατηρούνται αυξημένα ποσοστά αυτοκτονικού ιδεασμού σε ένα μικρό αριθμό ασθενών.
Και πάλι η σύνδεση μεταξύ ηλιοφάνειας και αυτοκτονιών δεν είναι ακριβώς σαφής, φαίνεται όμως ότι επηρεάζει ένα σημαντικό ποσοστό ανθρώπων. Ωστόσο και δεδομένου του ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν είναι ακριβώς η τέλεια θεραπεία και πολλές φορές δεν καλύπτουν πλήρως την ασθένεια της κατάθλιψης, το ζήτημα της ηλιοφάνειας και της επίδρασης της στον ανθρώπινο οργανισμό είναι ένα πεδίο που χωρά ακόμη πολλή μελέτη είναι μια πολύ από το τέλειο θεραπεία και ότι ακόμα δεν κατανοούν πλήρως την κατάθλιψη, τη διάθεση ή τη σχέση μας με τα επίπεδα το φως του ήλιου, είναι μια περιοχή που αξίζει περαιτέρω μελέτης.
Με στοιχεία από το BBC