Γνωρίζουμε όλοι ότι η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για την υγεία των οστών. Αυτό που δεν ξέραμε μέχρι πριν από λίγα χρόνια είναι πόσο επηρεάζει άλλους τομείς της υγείας μας και πώς.
Τα τελευταία χρόνια ο παγκόσμιος ιατρικός Τύπος και τα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων είναι γεμάτα άρθρα που αναφέρονται στις ευεργετικές ιδιότητες της βιταμίνης D στα αυτοάνοσα νοσήματα, στον αυτισμό, στη νόσο Alzheimer, στη σκλήρυνση κατά πλάκας, στην υπέρταση, στον καρκίνο, στον διαβήτη, στην εγκυμοσύνη, στην ανάπτυξη των παιδιών και σε πολλά άλλα.
Αν αναζητήσετε νέα και ειδήσεις για τη βιταμίνη D, θα διαπιστώσετε ότι πρόκειται για ένα από τα πιο «καυτά» θέματα των τελευταίων ετών. Η πληθώρα των επιστημονικών ανακοινώσεων που δημοσιεύονται καθημερινά είναι εντυπωσιακή. Αυτήν τη στιγμή η μέτρηση της βιταμίνης D στο αίμα είναι η εξέταση που ζητείται με τη μεγαλύτερη συχνότητα από τους γιατρούς στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον Robert Heaney, μέλος της επιτροπής για τον καθορισμό των ημερήσιων δόσεων βιταμινών και από τους πρωτοπόρους στην έρευνα σχετικά με τη βιταμίνη D, «η ιατρική εισέρχεται στη μετα-βιταμίνη D εποχή».
Όταν το δέρμα μας λάβει ροζ χροιά, έχουμε όλα τα οφέλη από τον ήλιο χωρίς τις βλάβες της υπερέκθεσης στην ακτινοβολία του.
Πώς μπορεί ένα και μόνο συστατικό να επηρεάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό την υγεία μας;
Η βιταμίνη D είναι στην πραγματικότητα μια ορμόνη και έχει άμεση δράση στα γονίδιά μας. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία δύο κορυφαίων πανεπιστημίων, του Χάρβαρντ και του UCLA, συμπέρανε ότι η παρουσία της βιταμίνης D είναι απαραίτητη για να μπορέσουν τα κύτταρά μας να έχουν πρόσβαση στη «βιβλιοθήκη» του DNA. Στη συγκεκριμένη μελέτη αποδείχτηκε για πρώτη φορά το 2006 ότι, ενώ τα λευκά αιμοσφαίρια του ανθρώπου έχουν καταγεγραμμένη την πληροφορία στο DNA τους για την αντιμετώπιση του βακίλου της φυματίωσης, δεν μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν χωρίς την παρουσία της βιταμίνης D.
Στο DNA μας υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται τα κύτταρά μας για να επιβιώσουν, ανάλογα με το τι αντιμετωπίζουν κάθε φορά. Πρόκειται για γνώση που συσσωρεύτηκε στα εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης της ζωής. Η βιταμίνη D φαίνεται ότι είναι το κλειδί για την ενεργοποίηση των γονιδίων μας.
Αυτό δεν μπορεί να το γνωρίζει κανείς αν δεν μετρήσει τα επίπεδα της βιταμίνης D3 (OH 25 D3) στο αίμα του. Σύμφωνα με τους δύο σημαντικότερους ειδικούς στη βιταμίνη D (R. Heany και Holick MF), τα επίπεδα της D3 στο αίμα δεν πρέπει να πέφτουν κάτω από τα 48 ng/ml κατά τη διάρκεια του χρόνου. Η καλύτερη πηγή για την αύξηση της βιταμίνης D είναι ο ήλιος. Δέκα με είκοσι λεπτά έκθεσης στον ήλιο χωρίς αντηλιακό αρκούν ώστε το σώμα μας να παράγει 10.000 με 20.000 IU. Όταν το δέρμα μας λάβει ροζ χροιά, έχουμε όλα τα οφέλη από τον ήλιο χωρίς τις βλάβες της υπερέκθεσης στην ακτινοβολία του. Χρειάζεται, βέβαια, πάντα προσοχή να μην καούμε και να καλυφθούμε έγκαιρα, αφού το σώμα μας παραγάγει την απαιτούμενη ποσότητα βιταμίνης D.
Αντηλιακά και βιταμίνη D
Οι πρόγονοί μας ζούσαν γυμνοί στον ήλιο για πολλά εκατομμύρια χρόνια. Πενήντα χιλιάδες χρόνια πριν, μερικοί από αυτούς μετανάστευσαν βόρεια ή νότια σε περιοχές με λιγότερο ήλιο. Στη συνέχεια αρχίσαμε να φοράμε ρούχα, να εργαζόμαστε σε εσωτερικούς χώρους και να ζούμε σε πόλεις όπου τα κτίρια κρύβουν τον ήλιο. Αργότερα, αρχίσαμε να μετακινούμαστε με αυτοκίνητα αντί να περπατάμε ή να καβαλάμε άλογα κι έτσι η χρήση του γυαλιού ελάττωσε περαιτέρω τη UVB ακτινοβολία που προκαλεί την παραγωγή βιταμίνης D από το δέρμα μας.
Μόλις λίγα χρόνια πριν αρχίσαμε να αποφεύγουμε συνειδητά τον ήλιο και να χρησιμοποιούμε αντηλιακά. Όλο αυτό το διάστημα η ανθρώπινη φυλή μείωνε σταθερά τα επίπεδα στους ιστούς της πιο ισχυρής ορμόνης που φτιάχνεται μέσα στο σώμα μας. Οι μεγαλύτερες μειώσεις στην έκθεση στον ήλιο συνέβησαν μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, τη στιγμή ακριβώς που οι «αρρώστιες του πολιτισμού», όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ο διαβήτης και ο καρκίνος, άρχισαν να αυξάνονται ραγδαία. Είναι αρκετά τρομακτικό αν το σκεφτεί κανείς.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας αξιολόγησαν στοιχεία και έρευνες 40 ετών σχετικά με το αν η χρήση αντηλιακών μειώνει τον κίνδυνο για την ανάπτυξη μελανώματος. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η χρήση αντηλιακών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος γιατί εμποδίζει τη UVB ακτινοβολία που είναι υπεύθυνη για την παραγωγή βιταμίνης D στο δέρμα μας.
Είναι η αυξημένη έκθεση στον ήλιο και τα εγκαύματα που προκαλούν καρκίνο του δέρματος και όχι η απλή έκθεση στον ήλιο. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα ευρήματα, οι επιστήμονες συμβουλεύουν να αποφεύγουμε την υπερέκθεση, αλλά τονίζουν ότι η μειωμένη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία μπορεί τελικά να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό για την υγεία.
Πόση βιταμίνη D πρέπει να παίρνω;
Οι συνιστώμενες ημερήσιες δόσεις από την Αμερικανική Ενδοκρινολογική Εταιρεία (AACE) για ενήλικες είναι από 1.500 έως 10.000 μονάδες ημερησίως, ανάλογα με τα επίπεδα και τις ανάγκες του κάθε ατόμου σε βιταμίνη D3. Η Καναδική Παιδιατρική Εταιρεία, το 2007, πενταπλασίασε τη συνιστώμενη ημερήσια δόση για τις εγκύους και θεωρεί ασφαλείς δόσεις από 4.000 έως 10.000 IU ημερησίως για την προστασία του εμβρύου από μελλοντικά προβλήματα υγείας.
Η ιατρική, σύμφωνα με κορυφαίους ερευνητές, φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Όσο περισσότερο κατανοούμε τους μηχανισμούς και τη φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος τόσο πιο εφικτή θα γίνεται μια ζωή με περισσότερη υγεία.
Στην υγειά σας!