ΟΛΟΙ ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΟΔΗΓΟΥΝ στη Ρώμη. Ναι, ναι, δεν θα διαφωνήσουμε σ’ αυτό. Ένας από τους κύριους δρόμους είναι αυτός που διασχίζοντάς τον θα γνωρίσεις την ιστορία της, τα κρυμμένα μυστικά της, τα μουσεία, τις γκαλερί, τους αρχαιολογικούς χώρους στο μέγεθος μικρής πόλης. Για να τα δεις όλα αυτά, αλλά και γενικά, για να γνωρίσεις πραγματικά μια πόλη, πρέπει να την περπατήσεις. Εμάς, το κοντέρ έγραψε μέχρι και 20 χιλιόμετρα μέσα σε μια μέρα, και δεν μας πείραξε καθόλου. Όχι γιατί δεν κουραζόμασταν, αλλά γιατί και την πόλη μάθαμε απέξω και καταφέραμε να κάψουμε –έστω κάποια– από όσα φάγαμε τις 9 μέρες που μείναμε εκεί. Γιατί η Ρώμη, αποτελεί top γαστρονομικό προορισμό για γερό φαγοπότι και όποιον δρόμο και αν πάρεις χαμένος κάπου στα στενά της, νηστικός δεν θα μείνεις.
Καταρράκτες ρευστής σοκολάτας, η πιο νόστιμη σαντιγί που μπορείς να φανταστείς –και χωρίς χρέωση–, αδηφάγοι γλάροι-κλέφτες που σου βουτάνε την πίτσα απ’ το χέρι, σάντουιτς με κοκκινιστό πατσά, καφές πεντανόστιμος αλλά μισή γουλιά, και πολλή, πολλή φρέσκια pasta. Αυτά σου δίνουν μόνο μια γεύση από τις αφορμές για να επιστρέψεις.
H pizza
Στη Ρώμη δοκιμάσαμε τρία διαφορετικά είδη πίτσας. Pizza al taglio, ένα είδος με σχετικά αφράτη ζύμη που τη βρίσκεις με το κομμάτι σε άπειρες παραλλαγές, πίτσα Νάπολης με το χαρακτηριστικό αφράτο στεφάνι, και παραδοσιακή πίτσα Ρώμης με πολύ λεπτή ζύμη και καψαλισμένες απ’ τον ξυλόφουρνο άκρες.
Την πίτσα al taglio που μας άρεσε περισσότερο τη δοκιμάσαμε στον φημισμένο φούρνο του κέντρου της πόλης, Antico Forno Roscioli. Δοκιμάσαμε την κλασική margherita με τη μοτσαρέλα, την κόκκινη σάλτσα και τον βασιλικό, αλλά και μια ακόμη με καπνιστό χοιρινό και λαχανικά. Ήταν και οι δύο ζουμερές, αφράτες και τραγανές και το ζυμάρι ιδιαίτερα νόστιμο. Καλύτερα να περάσετε καθημερινή και να φάτε την πίτσα για πρωινό, γιατί από τις 11-12 και μετά η ουρά φτάνει μέχρι την άλλη γωνία.
Καταρράκτες ρευστής σοκολάτας, η πιο νόστιμη σαντιγί που μπορείς να φανταστείς –και χωρίς χρέωση–, αδηφάγοι γλάροι-κλέφτες που σου βουτάνε την πίτσα απ’ το χέρι, σάντουιτς με κοκκινιστό πατσά, καφές πεντανόστιμος αλλά μισή γουλιά, και πολλή, πολλή φρέσκια pasta. Αυτά σου δίνουν μόνο μια γεύση από τις αφορμές για να επιστρέψεις.
Αν και βρισκόμασταν στη Ρώμη, θέλαμε να δοκιμάσουμε και τη φημισμένη ναπολιτάνικη πίτσα. Ρωτώντας βρεθήκαμε στο Sofia Pizza Napoletana κοντά στην Πιάτσα Ναβόνα. Δοκιμάσαμε τη margherita (πρωτότυπο) με έξτρα bufalina από πάνω, γιατί πότε έφαγες κάτι και σκέφτηκες ότι έχει ήδη αρκετό τυρί;
Και τέλος, η δική μου αγαπημένη, η παραδοσιακή της πόλης.
Πριν διασχίσεις τη γέφυρα που σε βγάζει καρφί στο κέντρο του Τραστέβερε, θα μπλεχτείς μέσα σε κάτι γειτονιές με πολυκατοικίες από κόκκινα τούβλα. Εκεί, θα καθίσεις στα τραπεζάκια του Pizzeria Remo A Testaccio. Μη σε αποθαρρύνουν οι διάφανοι μουσαμάδες, το προσωπικό που μοιάζει να μην ξέρει γρι αγγλικά και ο ιδιοκτήτης που φοράει ταυτόχρονα τρία ζευγάρια γυαλιά (ένα στα μάτια, ένα κρεμασμένο στον λαιμό και ένα στο κεφάλι). Είναι στέκι των ντόπιων, θα πληρώσεις κάτω από 10 ευρώ για ολόκληρη την πίτσα και θα έχει την πιο νόστιμη κόκκινη σάλτσα που έχεις δοκιμάσει. Εμείς πήραμε τη margherita (μη με κοροϊδεύεις, σε παρακαλώ), τη marinara, που αν και η πιο απλή έκλεψε την παράσταση, και την πικάντικη salsiccia. Για εμένα, η στάση στο Remo είναι must. Και, αν και δεν το δείχνουν στην αρχή, μια χαρά αγγλικά ξέρουν, μη σκοτίζεσαι.
Osteria Taverna, Trattoria
Από εστιατόρια, κάπως είχαμε πελαγώσει στην αρχή με τις τόσες επιλογές, αλλά δεν τα πήγαμε και άσχημα. Η πρώτη μας στάση ήταν στο Tonarello, στο Trastevere, που πια έχει δύο καταστήματα ώστε να εξυπηρετεί τις ουρές κόσμου που συχνά περιμένει με τις ώρες. Εμείς, τυχεροί, καθίσαμε αμέσως. Δοκιμάσαμε τέλεια, ζουμερά κεφτεδάκια με σάλτσα cacio e pepe, σκορδάτες πατάτες και τσιγαριαστό σπανάκι, τηγανητή αγκινάρα-γλύκισμα, ενώ από πάστα πήραμε carbonara –εννοείται– και amatriciana, από χειροποίητα ζυμαρικά και με το σωστό αλλαντικό guanciale (χοιρινά μάγουλα) και όχι μπέικον, όπως και όπου αλλού πήγαμε. Τα ζυμαρικά ήρθαν σε μεγάλη ποσότητα μέσα σε τηγανάκια, ενώ το κρασί σε ψάθινη καράφα. #livingtheitaliandream
Το ακούγαμε απ’ όλους και έπρεπε να το δοκιμάσουμε. Σε ένα από τα λίγα ήσυχα στενά του Trastevere βρίσκεται η Trattoria Da Enzo 29, που εμφανίζεται διαρκώς στις λίστες με τα top εστιατόρια στη Ρώμη. Ο κατάλογος μικρός, αλλά χωρίς ελλείψεις, ενώ έχει και πιάτα ημέρας. Δοκιμάσαμε χειροποίητα νιόκι με κόκκινη σάλτσα, τα οποία ήταν πολύ αφράτα και ανάλαφρα, κρεμώδη carbonara, και για ορεκτικό, τυρί στρατσιατέλα με φρέσκα ντοματίνια. Γενικά, το συγκεκριμένο εστιατόριο ποντάρει στην απλότητα, την παράδοση και την ποιότητα των υλικών, και γι’ αυτό και δεν χάνει.
Όταν σερβιτόρα από εστιατόριο σού προτείνει ένα άλλο εστιατόριο ως στέκι των Ρωμαίων για παραδοσιακό φαγητό, δεν πας πάσο. To Il Duca βρίσκεται σε έναν από τους πιο κεντρικούς και ζωντανούς δρόμους του Trastevere και πολλοί θα το προσπερνούσαν σκεπτόμενοι πως θα είναι τουριστικό. Αλλά οι θαμώνες του σε πείθουν για το αντίθετο. Πήραμε μπρουσκέτες με φρέσκια ντομάτα, ζυμαρικά cacio e pepe, ravioli με σάλτσα μανιταριών και τρούφα, και στο τέλος έσβησα και πέντε κεράκια πάνω σε δύο φοβερές τιραμισού – μαθηματικά, όλο λάθος. Μου ευχήθηκε και όλο το μαγαζί «τάντι αουγκούρι»”, συμβολισμός παντού. Ήταν τα πιο νόστιμα γενέθλια.
Τέλος, αν και όχι οικονομική επιλογή, το Taverna Trilussa αποζημιώνει με τη γεύση και την όμορφη ατμόσφαιρα. Δοκιμάσαμε τη φοκάτσια με στρατσιατέλα και φρέσκια τρούφα, που χωρίς υπερβολή ήταν ίσως το αγαπημένο μου πιάτο απ’ ό,τι δοκίμασα σε όλο το ταξίδι, τα ραβιόλι με τη μυστική συνταγή που έχει βραβευτεί για τη γεύση της –θα καταλάβετε γιατί– και pasta με κόκκινη σάλτσα και μοσχάρι. Το εστιατόριο προσφέρει wine pairing και κατάλογο κρασιών από ολόκληρη τη χώρα.
Το gelato
Τα τιμούσαμε καθημερινά. Δοκιμάσαμε από το Fatamorgana, το Venchi με τον ινσταγκραμικό καταρράκτη σοκολάτας και το Giolitti. Το τελευταίο μάς κέρδισε στα σημεία. Ολόφρεσκο gelatο ημέρας με πολλές γεύσεις για να διαλέξεις, σερβίρεται σε γενναιόδωρη ποσότητα. Όταν θα σε ρωτήσουν αν θες σαντιγί από πάνω, απλά πες ναι. Πλούσια υφή που παραπέμπει περισσότερο σε μους, όταν τελειώσει την ψάχνεις. Από τα gelato, κάποια που ξεχώρισαν ήταν η μαύρη σοκολάτα, η φράουλα, η γεύση nocciola με ολόκληρα φουντούκια, και το μασκαρπόνε-καραμελωμένα σύκα.
Ο καφές
Εδώ δεν υπήρξαν εκπλήξεις. Πήγαμε στα πιο ιστορικά καφέ της πόλης. Δυνατός καφές, με σώμα, άρωμα και γεύση. Οι ποσότητες όχι αυτές που έχουμε συνηθίσει, αλλά μόλις το ξεπεράσεις, τον απολαμβάνεις, παρέα με κάποιο κανόλι ή άλλο αρτοπαρασκεύασμα. Τα La Casa del Caffè Tazza d'Oro και Sant' Eustachio Caffè είναι σημεία αναφοράς της πόλης και προσφέρουν, εκτός των κλασικών επιλογών, τον κρεμώδη, γευστικό καφέ ginseng, ροφήματα καφέ με γεύση τιραμισού, φιστίκι, κακάο και πραλίνα με τη δέουσα γαρνιτούρα.
Η τιραμισού
Κάθε γεύμα έκλεινε με μία. Ή και δύο. Παντού νόστιμη ήταν. Αφράτη, με ισορροπία γλυκού και πικρού, οπτικά πολύ πιο «μαμαδίστικη» απ’ ό,τι θα σκεφτόσουν. Ίσως να ξεχώρισα αυτές του Il Duca και του Trilussa. Δεν έλειψαν οι απαραίτητες στάσεις στα Pompi και Mr. Tiramisu, αλλά και τα εστιατόρια δεν είχαν κάτι να ζηλέψουν.
Το hidden spot
Πάνω σε κάτι σκαλιά, κοντά στο Κοινοβούλιο, περνά σχεδόν απαρατήρητο το Grano la cucina di Traiano. Δεν θα το είχαμε δει αν δεν μας είχαν κάνει εντύπωση οι γλάροι με τα κόκκινα ράμφη που πετούσαν πάνω από τα σκαλιά και περπατούσαν δίπλα μας σαν φιλικά αδέσποτα. Τι είναι αυτό που τα τραβά εκεί από τη μύτη; Ό,τι προλάβουν να αρπάξουν από τους πελάτες που βγαίνουν απ’ το μαγαζί. Όταν ένας έκανε βουτιά και τσίμπησε την πίτσα ενός πελάτη, όμως εκείνος συνέχισε να τρώει το κομμάτι του ανενόχλητος, σκεφτήκαμε ότι μάλλον θα άξιζε τον κόπο. Έχει μπουφέ με μαγειρευτά, αρκετές επιλογές σε πάστα, λαζάνια και νιόκι, αλλά και κρεατικά, περιποιημένα σάντουιτς και αρκετές αχνιστές πίτσες al taglio. Ήταν ό,τι καλύτερο φάγαμε; Όχι, αλλά ήταν αξιοπρεπέστατο, πολύ οικονομικό, με τεράστιες μερίδες, και –πολύ βασικό– δεν κλείνει το μεσημέρι. Όσοι έχετε φάει τον κόσμο να βρείτε κάτι ανοιχτό στην Ιταλία την ώρα του break, καταλαβαίνετε πόσο σημαντικό είναι.
Το Speakeasy
To Club Derrière βρίσκεται σε ένα στενάκι πίσω από το Πάνθεον, αλλά πρέπει να το ψάχνεις για να το βρεις. Αλλιώς θα ήταν και εκτός concept. Μοιάζει με ανακαινισμένη κρύπτη, ενώ ακόμη και την τουαλέτα του την ψάχνεις, μιας και κρύβεται πίσω από μια πόρτα-βιβλιοθήκη. Εκεί πας είτε για φαγητό είτε για ποτό. Εμείς βρεθήκαμε εκεί για τα signature cocktails. Τα κοκτέιλ περιγράφονται με συναισθήματα αντί για υλικά (υπάρχουν και τα υλικά σε άλλη σελίδα), κάνοντας την εμπειρία ακόμη πιο personal. Έψαχνα για ώρα το «νιώθω σκασμένη απ’ το φαγητό», αλλά δεν υπήρχε. Αδιανόητο.
Θα επιστρέψω για…
Σάντουιτς με πατσά. Δεν προλάβαμε να περάσουμε από το food market και να δοκιμάσουμε από ένα συγκεκριμένο μαγαζί που θέλαμε. Αλλά και για μια βόλτα απ' την εβραϊκή συνοικία για καρμπονάρα με αγκινάρες. Δεν πειράζει. Την επόμενη φορά.
Τι να πω μετά απ’ όλα αυτά; Pack light.