Ο τρόπος που ζούμε, καταναλώνουμε και παράγουμε μπορεί να συνδυαστεί με ένα καλύτερο μέλλον; Ποιοι θα είναι οι νέοι τρόποι διατροφής; Πώς μπορεί να μετατραπεί το φαγητό σε τέχνη;
Τι χρειάζεται προκειμένου να επιτύχουμε ένα πιο καινοτόμο και βιώσιμο μέλλον για τη βιομηχανία τροφίμων; Ποιος ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής και γιατί είναι αναγκαίο το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας; Και με ποια υλικά μπορεί μια δημιουργική ιδέα να μετατραπεί σε ένα επιτυχημένο επιχειρηματικό μοντέλο;
Πιστεύουμε ότι το μέλλον μπορεί να σχεδιαστεί. Είναι μια ευκαιρία για τη βελτίωση του κόσμου μέσω αυτής της αρχής, εφαρμόζοντας την ομορφιά και τη λειτουργικότητα. Το παρόν και η ικανότητα της φαντασίας μας είναι αυτά που καθορίζουν τι είναι αυτό που μπορεί να κατασκευαστεί. Το σίγουρο είναι ότι αν θέλουμε να επιβιώσουμε, πρέπει να αλλάξουμε το μοντέλο κατανάλωσης.
Στο κέντρο της Βαρκελώνης και συγκεκριμένα στο όμορφο κτίριο του Fira de Barcelona πραγματοποιήθηκε τις προηγούμενες μέρες το Foodture Barcelona. Πρόκειται για ένα φόρουμ που προσελκύει τις νεοφυείς επιχειρήσεις, τον εμπορικό κόσμο, την επιστήμη, τον πρωτοπόρο σχεδιασμό και αναδεικνύει τις ανατρεπτικές ιδέες που στοχεύουν στην επανασχεδίαση του κόσμου των τροφίμων.
Ειδικοί από όλο τον κόσμο βρέθηκαν σ’ αυτόν τον επιβλητικό χώρο προκειμένου να καταθέσουν τις προτεινόμενες λύσεις απέναντι σε σημαντικά προβλήματα, ειδικά σε μια εποχή που το κλίμα μεταβάλλεται σε παγκόσμιο επίπεδο και ο πληθυσμός της Γης αυξάνεται ραγδαία. Αυτός είναι ο λόγος που κρίνεται απαραίτητη η ιδέα της συγχώνευσης της τεχνολογίας και του design με τη γαστρονομία και το φαγητό.
«Το καλλιτεχνικό και τολμηρό πνεύμα της Βαρκελώνης την καθιστούν το ιδανικό μέρος για να εξερευνήσετε το μέλλον. Αυτή η πόλη κατοικούνταν πάντα από τα πιο καινοτόμα μυαλά, με τα οποία αντιμετωπίζουμε κάθε είδους προκλήσεις», επισημαίνει μιλώντας στη LiFO ο Ignacio de Juan-Creix, επιμελητής και συνδημιουργός του Foodture Barcelona.
Είναι αλήθεια ότι η πρωτεύουσα της Καταλονίας φημίζεται όχι μόνο για την πλούσια ιστορία και τον πολιτισμό της αλλά και για τη γαστρονομική της κουλτούρα. Έτσι, αποδείχθηκε το ιδανικότερο σκηνικό προκειμένου να παρουσιαστούν πρωτοπόρες ιδέες που θα βοηθήσουν στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου μέλλοντος.
Ενδεικτικά, κατά τη διάρκεια του φόρουμ είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε στέρεα κοκτέιλ μπίρας τα οποία έμοιαζαν με ζελέ στο εσωτερικό, μετατρέποντας την εμπειρία του «πίνω ένα ποτό» σε μια «εκρηκτική μπουκιά». Επίσης, δοκιμάσαμε ποπ κορν από αφρό μπίρας, είδαμε ανακυκλωμένες στολές από υλικά ρούχων των σεφ που εργάζονται σε εστιατόρια, σανίδες του σερφ φτιαγμένες από υπολείμματα καφέ, σημειωματάρια από φλούδα αγκινάρας αλλά και καινοτόμα έργα βασισμένα σε αρχιτεκτονικές ιδέες.
«Η εργασία μας είναι κάπως σαν ένα παρατηρητήριο του μέλλοντος το οποίο μας επιτρέπει να παρακολουθούμε τις αλλαγές της κοινωνίας, τις επιστημονικές προόδους και τις νέες τάσεις», προσθέτει στη συζήτησή μας ο Ignacio de Juan-Creix.
Και συμπληρώνει: «Έχουμε δημιουργήσει το “Plat Institute”, μια πλατφόρμα όπου η δημιουργικότητα, η καινοτομία και η γνώση αλληλεπιδρούν με την τεχνολογική μοναδικότητα για να διαταράξουν το μέλλον των τροφίμων και να αντιμετωπίσουν τις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως ανθρωπότητα. Συνεργαζόμαστε με επαγγελματίες από όλους τους κλάδους και ειδικευόμαστε σε αναδυόμενους κλάδους τροφίμων, όπως: σχεδιασμός τροφίμων, τεχνολογία τροφίμων, κοινωνική διατροφή, βιωσιμότητα και κυκλικότητα».
«Η κλιματική αλλαγή είναι μια πραγματικότητα και η εξέλιξή μας ως παμφάγα όντα μάς έχει οδηγήσει σε ένα μη βιώσιμο μοντέλο παραγωγής. Εμάς δεν μας ενδιαφέρει το μάρκετινγκ, αλλά η λύση σημαντικών προβλημάτων της εποχής μας. Επομένως, αν θέλουμε να σχεδιάσουμε ένα βιώσιμο μέλλον τροφίμων, πρέπει να το κάνουμε με ολιστικό τρόπο και να ξεκινήσουμε εξερευνώντας και μαθαίνοντας από τους προγόνους μας. Στη γαστρονομία βρίσκουμε έναν απλοποιημένο κόσμο από τον οποίο πρέπει να μελετήσουμε πώς να δημιουργήσουμε ένα δικαιότερο και πιο βιώσιμο μέλλον», σημειώνει ο Ignacio.
Το εργαστήριό του βρίσκεται σε ένα ήσυχο δρομάκι της Βαρκελώνης. Καθώς περνώ το κατώφλι του συνειδητοποιώ ότι παντού γύρω μου υπάρχουν συσκευές, μηχανήματα, υλικά, αποκόμματα εφημερίδων, κομμάτια ρούχων, φρούτα, καλώδια, μαχαιροπίρουνα, συσκευές καπνίσματος αλλά και χάρτινες συσκευασίες. Όλα αυτά αποτελούν τα ιδανικά εργαλεία προκειμένου να κάνει πράξη τις ιδέες του. Έτσι, μέσα από τη φαντασία του σχεδιασμού έχει υλοποιήσει φουτουριστικές δημιουργίες στηριγμένες στην εξεύρεση λύσεων για τα μελλοντικά διατροφικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα.
«Για πολύ καιρό εργαζόμαστε στους τομείς του Smoking Health Research, το οποίο είναι ένα ερευνητικό έργο που επικεντρώνεται στα 450.000 φυτά που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, για να ανακαλύψουμε εάν μπορούν να καπνιστούν, να εξατμιστούν, να εισπνευστούν ή να καούν και ποιες ιδιότητες θα παρέχουν. Πιστεύουμε ότι το μέλλον μπορεί να σχεδιαστεί. Είναι μια ευκαιρία για τη βελτίωση του κόσμου μέσω αυτής της αρχής, εφαρμόζοντας την ομορφιά και τη λειτουργικότητα. Το παρόν και η ικανότητα της φαντασίας μας είναι αυτά που καθορίζουν τι είναι αυτό που μπορεί να κατασκευαστεί. Το σίγουρο είναι ότι, αν θέλουμε να επιβιώσουμε, πρέπει να αλλάξουμε το μοντέλο κατανάλωσης», επισημαίνει.
Ως σχεδιαστής τροφίμων, ο Ignacio μαζί με την ομάδα του μπορεί να συνεργάζεται αρμονικά με σεφ, ιδιοκτήτες εστιατορίων ή μπαρ, διατροφολόγους και επιστήμονες. Έχει θητεύσει στο Standford Master of Art of Innovation και το Basque Culinary Center και πλέον συνδέει τη σχολή της γαστρονομίας με την αντίστοιχη του design. Τα τρόφιμα που τρέφουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είναι υπερεπεξεργασμένα, προκαλούν παχυσαρκία και έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Ένας από τους συνεργάτες του είναι το γνωστό μπαρ Paradiso, το οποίο αναδείχθηκε ως το καλύτερο κοκτέιλ μπαρ στον κόσμο, σύμφωνα με το The World's 50 Best Bars. Εκεί είδαμε τι σημαίνει να πίνεις κοκτέιλ σε σχήμα σύννεφου ή πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν πλαστικά, γυαλί ή χαρτόνι και να μετατραπούν σε λειτουργικά αντικείμενα. Η λέξη που ακούω πιο συχνά είναι «αλχημεία».
«Όλα τα έργα μας είναι αποτέλεσμα καθαρής αλχημείας. Μεταμορφώνουμε τα σκουπίδια σε φλιτζάνια, τους κόκκους του καφέ σε σουβέρ, ενώ πλέον χρησιμοποιούμε φλούδες από πορτοκάλια για να κατασκευάσουμε φωτιστικά. Φανταστείτε επίσης ένα εστιατόριο που καλλιεργεί τα δικά του λαχανικά. Αυτό θα μείωνε την ενέργεια και το νερό που χρειάζονται για τη συγκεκριμένη καλλιέργεια κατά περισσότερο από 30%. Πώς θα έμοιαζε μια κουζίνα για ένα σπίτι που παράγει το δικό του φαγητό και ανακτά όλα τα απόβλητά του;», αναρωτιέται ο Ignatio.
Από την πλευρά του, o χημικός μηχανικός και διευθύνων σύμβουλος της D-Waste Αντώνης Μαυρόπουλος, ο οποίος συμμετείχε σε ένα από τα πάνελ του φόρουμ, δήλωσε στη LiFO: «Είμαστε σε μια εποχή όπου το ζήτημα της ασφάλειας των τροφίμων και της επάρκειας αποκτά ιδιαιτερότητα. Μάλιστα ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας ανέδειξε το πόσο ευάλωτες είναι οι εφοδιαστικές αλυσίδες του πλανήτη. Επομένως, μπαίνουμε σε μια περίοδο που κρίνεται απαραίτητο να πλαισιωθεί το θέμα της σωστής υγιεινής διατροφής με ένα νέο περιεχόμενο.
Η κλιματική αλλαγή και η κυκλική οικονομία μάς ωθούν προς αυτήν την κατεύθυνση διότι πλέον το φαγητό ευθύνεται για το 50% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Είναι αυτονόητο ότι κάθε χώρα πρέπει να δημιουργήσει νέα δίκτυα σχεδιασμού, παραγωγής και κατανάλωσης των υπολειμμάτων του φαγητού. Χρειαζόμαστε καινοτομία και νέου τύπου επιχειρηματικά μοντέλα προκειμένου να έχουμε φρέσκα και ασφαλή τρόφιμα για όλους. Καθιερώνουμε λοιπόν τον θεσμό του eco design και φέρνουμε στην Ελλάδα τα καλύτερα μυαλά προκειμένου να συμβάλουν στη μείωση της σπατάλης τροφίμων και στην προώθηση μιας βιώσιμης κατανάλωσης τροφίμων και υγιεινής διατροφής».
Πράγματι, βλέποντας όλα αυτά τα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν στο φόρουμ της Βαρκελώνης είναι βέβαιο ότι τα απόβλητα μπορούν να έχουν μια δεύτερη ζωή. Σε έναν πλανήτη όπου ζουν 7,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι και ο αριθμός αυξάνεται διαρκώς, η μηδενική σπατάλη, οι έξυπνες ιδέες και η κυκλική οικονομία είναι οι αξίες που θα συντελέσουν στην αλλαγή των παγκόσμιων διατροφικών προτύπων.