— Γιατί έχουμε ξεχάσει τον πόλεμο στην Ουκρανία;
Δεν είμαι σίγουρη ότι τον έχουμε ξεχάσει. Απλώς, όπως συνήθως γίνεται, ο νεότερος πόλεμος, στη Γάζα, έδιωξε από τα πρωτοσέλιδα την παλαιότερη είδηση. Όσο η κατάσταση παραμένει ως έχει, σιγοβράζοντας σε χαμηλή φωτιά, η προσοχή μας στρέφεται αλλού. Αν συμβεί οποιαδήποτε αλλαγή, νίκη ή ήττα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα θα αναδυθεί και πάλι.
— Δύο χρόνια μετά, ποιο θα λέγατε ότι είναι το αποτύπωμα αυτής της σύγκρουσης; Συμφωνείτε ή όχι με την άποψη ότι οι δυτικές βεβαιότητες έχουν διαψευσθεί παταγωδώς;
Όχι, δεν συμφωνώ. Ο φόβος στην αρχή της σύγκρουσης αυτής ήταν ότι ο ρωσικός στρατός θα προέλαυνε περίπου χωρίς αντίσταση και θα έφθασε στο Κίεβο εντός ημερών. Αυτό δεν συμβαίνει. Δύο χρόνια αργότερα δεν υπάρχει ούτε συντριπτική ήττα ούτε συντριπτική νίκη. Παρακολουθούμε έναν παραδοσιακό πόλεμο χαρακωμάτων στην πρώτη γραμμή, που συμπληρώνεται με πολλά νεωτεριστικά στοιχεία, όπως η χρήση drones όχι μόνο στην ξηρά αλλά και στη θάλασσα. Δύο χρόνια πριν κανείς δεν περίμενε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα ήταν σε θέση να συνδράμουν αποφασιστικά στην πολεμική προσπάθεια: δεν υπήρχαν διαδικασίες, δεν υπήρχαν όπλα και κυρίως δεν υπήρχε πολιτική βούληση.
«Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών θα είναι ασφαλώς καταλυτικό για την ενότητα της Δύσης και τη συνεχιζόμενη σταθερή ενίσχυση της Ουκρανίας».
Και όμως, η Ευρώπη για άλλη μία φορά μας εξέπληξε με τον δικό της αργό, περίπλοκο τρόπο. Οι ευρωπαϊκές χώρες έλαβαν σαφή θέση υπέρ της Ουκρανίας και κατά της Ρωσίας, επιβάλλοντας κυρώσεις και ενισχύοντας την πολεμική προσπάθεια με χρήματα και όπλα. Στην πορεία δημιουργούν, αργά αλλά σταθερά, μια ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, ενισχύοντας τον ευρωπαϊκό πυλώνα του ΝΑΤΟ, και μάλιστα εν όψει της πιθανότητας να δούμε τις ΗΠΑ να αποσύρονται από την πρώτη γραμμή άμυνας της Δύσης.
καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ
— Ποια μηνύματα θέλησε να στείλει ο Πούτιν μέσω της τηλεοπτικής του συνέντευξης;
Πολύ απλά ότι είναι ακόμη εδώ. Φαίνεται ότι τα πράγματα πάνε λιγότερο άσχημα για τη ρωσική πλευρά αυτή την δεύτερη επέτειο της έναρξης του πολέμου και θεώρησε σκόπιμο να υπενθυμίσει τη στρατηγική σημασία της χώρας του, η οποία παραδοσιακά έχει πολλούς ανθρώπους να στείλει στο μέτωπο και ποτέ δεν νοιάζεται αν θα επιβιώσουν ή όχι.
Το γεγονός ότι η αμερικανική προεκλογική σκηνή βρίσκεται σε οργασμό, με σοβαρή προοπτική την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, έπαιξε επίσης τον ρόλο του. Σε μια ορθολογική διαδικασία, η χωρίς αντίλογο παρέμβασή του θα μπορούσε να έχει και το αντίστροφο αποτέλεσμα, κανείς όμως δεν θεώρησε την παρούσα αμερικανική πολιτική διαπάλη ορθολογική.
— Πιστεύετε ότι έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες της Δύσης;
Όχι. Η επίθεση στην Ουκρανία συνιστά επίθεση στη διεθνή τάξη πραγμάτων, στο διεθνές δίκαιο και στον rules-based world που φτιάξαμε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία, με όλα τους τα προβλήματα, εξασφαλίζουν ειρήνη και ανάπτυξη για όλο τον κόσμο εδώ και 75 χρόνια. Αυτός ήταν ο βασικός λόγος που η Δύση κινήθηκε τόσο γρήγορα, απομονώνοντας τη Ρωσία και τραβώντας έντονες διαχωριστικές γραμμές. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ευρωπαϊκές χώρες θα συνεχίσουν να ενισχύουν με κάθε τρόπο την Ουκρανία, ακόμη και αν τελικώς αποσυρθούν από την προσπάθεια αυτή οι ΗΠΑ. Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει ότι καθώς ο καιρός περνά δεν θα πρέπει να γίνει προσπάθεια για την ειρηνική επίλυση της κρίσης.
— Τι ρόλο θεωρείτε ότι θα παίξουν οι κρίσιμες εκλογές στις ΗΠΑ και την Ε.Ε.;
Το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών θα είναι ασφαλώς καταλυτικό για την ενότητα της Δύσης και τη συνεχιζόμενη σταθερή ενίσχυση της Ουκρανίας. Ακόμη όμως και στο χειρότερο σενάριο (σύμφωνα με το οποίο οι ΗΠΑ θα αποχωρήσουν από το ΝΑΤΟ και η Δύση θα διασπαστεί), οι ευρωπαϊκές χώρες θα συνεχίσουν να υπερασπίζονται τις αρχές και τους κανόνες πάνω στους οποίους στήσαμε την κοινή μας πορεία. Μιλάμε πολύ για την ενίσχυση της ακροδεξιάς στις ευρωπαϊκές εκλογές, θα ήθελα όμως να διατηρήσω έναν τόνο αισιοδοξίας.
Οι διαδηλώσεις στη Γερμανία καταδεικνύουν ότι η πορεία προς μια αυταρχική, ξενοφοβική Ευρώπη δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Στην Ολλανδία ακόμα δεν μπορεί να συγκροτηθεί κυβέρνηση με τον Χερτ Βίλντερς. Η Γαλλία ανακαλύπτει, έστω και καθυστερημένα, τη ρωσική παρέμβαση στην εκλογική διαδικασία και αντιδρά. Ακόμα και η Ιταλία, που θα μπορούσε να προκαλέσει πάρα πολύ μεγάλη ζημιά στην ευρωπαϊκή ενότητα, αποδεικνύεται στην πράξη αρκούντως παραδοσιακή στην προσέγγισή της. Έχω την αίσθηση ότι το τιμόνι της Ευρώπης δεν θα αλλάξει σημαντικά κατεύθυνση, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μας περιμένουν ήρεμες θάλασσες και ανέφελος ουρανός.
— Πώς θα τελειώσει αυτός ο πόλεμος; Τι θα μας απαντούσατε;
Κάνε με προφήτη, να σε κάνω πλούσιο. Νομίζω ότι αναπόφευκτα κάποια στιγμή θα πρέπει να σκεφθούμε μια πιθανή λύση για την Ουκρανία, ενδεχομένως μετά από μια προσωρινή εκεχειρία. Ο κίνδυνος αυτήν τη στιγμή είναι να μετατραπεί ο πόλεμος αυτός σε μια κρίση που μπορεί να έχει δυσμενή κατάληξη εντός ωρών – το παράδειγμα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου οι Αρμένιοι βίωσαν τη δική τους «μικρασιατική καταστροφή», δεν πρέπει να μας διαφεύγει.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.