ΕΣΣΔ, Ι: Aστυνομικά αναγνώσματα, περιπετειώδη και μυστηρίου, γραμμένα, αυτά που σπεύδω να προτείνω, από Ευρωπαίους μετρ του είδους. Παλαιότερους, νέους και νεότατους. Από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και από την (απρόσμενη για αστυνομικά) Ισλανδία. Εκτός από πυροβόλα όπλα, διαπιστώνουμε ότι και το μυαλό, ή, μάλλον, κυρίως το μυαλό, μπορεί να εξοντώσει, να αφανίσει, να σκοτώσει.
Δεν σε καθηλώνει αλλά σε παρασύρει, σε εμπλέκει, σε ωθεί να ψάξεις, να σκαλίσεις. Μιλώ για το μυθιστόρημα του Άγγλου Simon Sebag Montefiore (Λονδίνο, 1965) Μια νύχτα του χειμώνα, που μας μεταφέρει στη Σοβιετική Ένωση του 1945, αμέσως μετά τη νίκη κατά της ναζιστικής Γερμανίας, σε μια Μόσχα όπου κυκλοφορούν νεαροί Αμερικανοί στρατιωτικοί και διπλωμάτες και βλέπεις Σοβιετικούς αξιωματούχους σε Ρολς Ρόις. Ο Montefiore αναπλάθει μυθιστορηματικά μια αλλόκοτη και τρομερή ιστορία, την Υπόθεση των 26 Παιδιών: μια ρομαντική αυτοκτονία δύο ερωτευμένων εφήβων γίνεται η αφορμή να σταλούν στα μπουντρούμια και στις εξορίες αθώοι πιτσιρικάδες ως συνωμότες και ραδιούργοι. Η Αυλή του Κόκκινου Τσάρου, για να θυμίσω ένα άλλο, ογκώδες, πόνημα του συγγραφέα μας, οι ίντριγκες ανάμεσα στους παρατρεχάμενούς του, η αδιάκοπη καχυποψία, η ανασφάλεια που συνθλίβει νου και ψυχή, ο κτηνώδης παραλογισμός, βασιλεύουν στη σταλινική επικράτεια. Ακόμα και ο πιο υψηλά ιστάμενος μπορεί να βρεθεί στο φρικαλέο σπλάχνο της Λουμπιάνκα. Ακόμα κι ένα κοριτσάκι έξι χρονών. Πλούσιο σε πραγματολογικά στοιχεία, ευφάνταστο στην εκτύλιξή του, ένα χορταστικό μυθιστόρημα.
ΕΣΣΔ, ΙΙ: Πολύ πιο άγριο, επίτηδες σπασμωδικό, ρέον αλλά ανηλεές, το πολιτικό θρίλερ του επίσης Βρετανού TomRobSmith (Λονδίνο, 1979), Ο Μυστικός Λόγος, συνέχεια του καθηλωτικού Παιδιού 44, μας ξεναγεί στον εγκληματικό underworld της μετασταλινικής, χρουστσοφικής ΕΣΣΔ. Ο Λέο Ντεμίντοφ, ο μπάτσος που είχε μπλέξει, ξαναμπλέκει. Τα δίχτυα της εκδίκησης απλώνονται. Μια γυναίκα. Η Ουγγρική Εξέγερση του 1956. Το κολαστήριο της Κολιμά. Ένας συγγραφέας που ξέρει να σε ξεναγεί στον Τρόμο. «Μην έχεις την εντύπωση ότι θα φερθούν καλύτερα από τον Στάλιν. Το πνεύμα του ζει, όχι σε έναν άνθρωπο αλλά διάχυτο σε πολλούς» προειδοποιεί ο ταγματάρχης Γκράτσεφ τον Λέο Ντεμίντοφ.
Ισλανδία, forever: Πάμε στην Παλιοσειρά μου και στην Ισλανδία. Ακούει στο δυσπρόφερτο όνομα Άρναλδουρ Ινδρίδανσον (Arnaldur Indridason), γεννήθηκε το 1961, και στο μυθιστόρημα Φωνές τα πάντα διαδραματίζονται σε πέντε ημέρες, παραμονές Χριστουγέννων, στο Ρέικιαβικ. Εξοικειωνόμαστε με ονόματα όπως Γκούδλοϊγουρ, Βάλγκερδουρ, Σίγουρδουρ, και Έτλεντουρ (όπως λέγεται ο επιθεωρητής που μας συστήνει ο Ισλανδός μετρ) και με την ιδέα ότι και στην Ισλανδία γίνονται εγκλήματα. Του ιδίου συστήνω και τη Σιωπή του τάφου, και πάλι με τον πενηντάρη επιθεωρητή Έτλεντουρ.
Λίγο πιο παλιός, γεννημένος το 1950, ο επίσης Ισλανδός Άρνι Θοράρινσον (Arni Thorarinson) έχει για ήρωα έναν δημοσιογράφο, τον Έιναρ, βάζει στις σελίδες του μυθιστορήματός του Ο καιρός της μάγισσας ανθρώπους που ακούνε σε ονόματα όπως Άσντις Μπιορκ Γκούδμουντσντοτιρ, ακούει καλή μουσική, μεταξύ άλλων Μπιτλς και Muddy Waters, ενώ τον τίτλο του μυθιστορήματος τον προσφέρει το θαυμάσιο άσμα «Theseason of the witch» του Donovan. Κλασική νουάρ φράση και φάση: «Το μυαλό μου τρέχει με χίλια, αλλά δεν βρίσκω κανένα σημείο σύνδεσης. Η κούραση είναι σαν τοίχος που με χωρίζει από τον στόχο μου».