Αν άφησαν κάτι καλό πίσω τους τα ματωμένα στίγματα των ανεξιχνίαστων φόνων είναι ότι πλέον οι καταγραφείς τους τα ξεπερνάνε με ευκολία: κανείς συγγραφέας αστυνομικού δεν μένει πια στην αναζήτηση του φονιά. Μετά την Πατρίτσια Χάισμιθ, που με ευφάνταστη ικανότητα μετατόπισε το κέντρο βάρους από την εξιχνίαση του φόνου στον εσωτερικό κόσμο του απενοχοποιημένου δράστη, οι νουάρ συγγραφείς μετατράπηκαν αυτομάτως σε λογοτέχνες. Πλέον δεν μιλάμε μόνο για περίτεχνους αναλυτές τού τι σκέφτεται ή τι μεθοδεύει ο δαιμόνιος θύτης, αλλά για σχολαστικούς καταγραφείς του πολιτικοκοινωνικού γίγνεσθαι, για ουσιαστικούς γνώστες της μυθοπλαστικής διαδικασίας. Εξού και τα διαφορετικά είδη αστυνομικών που από χάρντμποϊλ εξελίχτηκαν σε περίτεχνες νουβέλες και υψηλά λογοτεχνήματα τα οποία αποτυπώνουν τις διαφορετικές συνιστώσες κάθε τόπου. Χαρακτηριστικά είναι εδώ τα παραδείγματα ετερόκλητων συγγραφικών αποτυπώσεων της αστυνομικής λογοτεχνίας: από το σκανδιναβικό νουάρ του Nesbo στο αμερικανικό αστυνομικό δράσης του Hayes και από το επιστημονικό-κατασκοπευτικό αφήγημα του Ούλσον στην κοινωνικοπολιτική καταγραφή του Ουμίτ. Είναι εξίσου απολαυστικά, όμως, και ευφάνταστα ως προς τη γλώσσα, τις εικόνες, τις εμμονές τους.
Jo Νesbo
Ο Γιος
Εκδόσεις Μεταίχμιο
Εντάξει, τον σκότωσε. Δύσκολο να το πιστέψεις, αλλά ο Jo Nesbo «σκότωσε» –ήτοι άφησε πίσω του– τη θρυλική μορφή του αξεπέραστου Χάρι Χόλε, προχωρώντας σε ακόμη πιο σκοτεινά μονοπάτια. Επιβεβαιώνοντας το χάρισμα που έχει ο ροκ σταρ-συγγραφέας να μην επιτρέπει ποτέ στους αναγνώστες ή στον ίδιο να βαρεθούν, αποφάσισε να τελειώνει μια και καλή με τον αλκοολικό και αντικομφορμιστή πρωταγωνιστή του, προτού η επιβλητική φιγούρα του πνίξει συγγραφικά τον ίδιο. Και γέννησε τον Γιο, το πιο αποχαλινωμένο, βίαιο, ροκ, σπαρταριστό ίσως και γοητευτικά αποτρόπαιο μυθιστόρημά του: ο γιος ενός αυτόχειρα αστυνομικού βρίσκεται στη στενή, έχοντας γίνει σκιά του εαυτού του από την πρέζα και αφημένος στην τύχη του καταλήγει να είναι το μαύρο πρόβατο και υπεύθυνος για οτιδήποτε μακάβριο και παράνομο ταράζει το σύμπαν. Το κρυφό μυστικό που δεν γνωρίζει αυτή η φασματική, σχεδόν νεκρή φιγούρα είναι τι ήταν αυτό που σκότωσε τον υποτιθέμενο αυτόχειρα πατέρα του. Όταν ο γιος μαθαίνει τι πραγματικά συνέβη, γίνεται ένας άλλος: βάζει στη διαπασών το «Violator» των Depeche Mode και αποφασίζει να μετατραπεί από εξιλαστήριο θύμα σε εκδικητή. Σε αυτή την προσπάθειά του βρίσκει ως «συνενόχους» του διάφορους αμαρτωλούς και εκτραχηλισμένους ήρωες, φτιαγμένους από τα υλικά που φτιάχνονται τα πρωτόγνωρα σκοτάδια: περιθωριοποιημένοι τύποι που ζουν στις άγριες γειτονιές του Όσλο, συμμορίες από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ, διεφθαρμένοι μπάτσοι. Το αίμα που ρέει άφθονο δεν είναι ικανό να ανακόψει την αστείρευτη φαντασία του Νesbo, ο οποίος φαίνεται πως αποκαλύπτει για τα καλά την καταλυτική επίδραση που άσκησε πάνω του ο Μάκβεθ. Δεν είναι τυχαίο ότι το επόμενο εγχείρημά του είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στο ομώνυμο σαιξπηρικό δράμα – απόδειξη ότι ο Jo Nesbo είναι κάτι περισσότερο από τυχαίος ροκ σταρ του νουάρ από τον Βορρά.
Αχμέτ Ουμίτ
Έγκλημα στο Πέρα
Εκδόσεις Πατάκης
Κι όμως, δεν πρόκειται για ένα καθαρόαιμο νουάρ, καθώς οι ανεξιχνίαστοι φόνοι στις σελίδες του Ουμίτ περισσότερο λειτουργούν ως αφορμή για να καταδυθεί ο συγγραφέας σε όσα προσπαθούν να σκοτώσουν, χρόνια τώρα, την πανέμορφη Πόλη: η άγνοια των ανθρώπων, η εξάλειψη της μνήμης, η αμάθεια, η έλλειψη πολιτικής συνείδησης, το αχαλίνωτο gentrification. Περισσότερο από το αίμα που τρέχει πάνω στο παγωμένο χιόνι στην περιοχή του Ταρλάμπασι –μια περιοχή που καταρρέει, αλλά έχει γίνει στόχος των νέων επενδυτών–, αυτό που κινητοποιεί την ερευνητική γραφίδα του Ουμίτ είναι η λογοτεχνική ευαισθησία και η βαθιά αγάπη για την Κωνσταντινούπολη. Τον πονάνε οι ιστορικές μνήμες, οι απερίσκεπτοι κάτοικοι, οι συγκρούσεις σε ένα μέρος που είχε φτιαχτεί για να αναδείξει τον κοσμοπολιτισμό. Δεν είναι τυχαίο ότι το Έγκλημα στο Πέρα αφιερώνεται «στην προσφιλή μνήμη των ανθρώπων που υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν αυτό τον τόπο». Γι' αυτούς θαρρεί κανείς πως γράφει ο λογοτέχνης με ποιητική γραφίδα και βαθιά πολιτική συνείδηση. Αφορμή για την εξέλιξη της ιστορίας είναι η δολοφονία ενός μέλους μιας γνωστής συμμορίας που θα κινητοποιήσει τον επιθεωρητή Νεβζάτ και τους βοηθούς του, ώστε να περιπλανηθούν στα ιστορικά σοκάκια του Ταρλάμπασι –γνωστού ως Πέρα–, ερχόμενοι αντιμέτωποι με μια ετερόκλητη ανθρωπογεωγραφία: περίεργους μουσικούς, ιδιοκτήτες ύποπτων κλαμπ, υποχθόνιους τύπους, μετανάστες. Ο δεύτερος φόνος μιας ακτιβίστριας λειτουργεί ως αφορμή για να ξεδιπλωθούν ιστορίες και καταστάσεις που λειτουργούν προφητικά για τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν τρία χρόνια μετά τη συγγραφή του βιβλίου στην άκρη του Πέρα, στην πλατεία Ταξίμ. Απόδειξη ότι ο Ουμίτ δεν διαθέτει μόνο μια πένα που μας είχε μαγέψει με τις Μνήμες της Κωνσταντινούπολης αλλά και λογοτεχνική διαίσθηση και βαθιά γνώση της στιγμής και της ιστορίας.
Φρέντρικ Τ. Ούλσον
Το τέλος της αλυσίδας
Εκδόσεις Ψυχογιός
O Βίλμον δεν είδε μόνο τον γάμο του να καταστρέφεται ενόσω προσπαθούσε να αποκωδικοποιήσει το DNA της ανθρώπινης συμπεριφοράς, πιστεύοντας πως η επιστήμη μπορεί τελικά να εξηγήσει γιατί ο άνθρωπος καθορίζεται από τις αυτοκαταστροφικές του τάσεις. Τόσο η τρομοκρατία όσο και οι περιβαλλοντικές καταστροφές μπορούν να εξηγηθούν, κατά τον ικανό επιστήμονα, αν προβλεφθεί το «τέλος της αλυσίδας». Κάποια στιγμή όμως ο Βίλμον εξαφανίζεται και η πρώην γυναίκα του Κριστίνα προσπαθεί να πείσει τις Αρχές πως πρόκειται για εγκληματική ενέργεια. Την ίδια στιγμή, στην άλλη άκρη της χώρας ο Άλμπερτ υποπτεύεται κατ' ανάλογο τρόπο ότι η αρραβωνιαστικιά του δεν έχει απλώς εξαφανιστεί αλλά έχει πέσει θύμα απαγωγής ή κάποιας άλλης εγκληματικής ενέργειας. Ο λόγος; Η απόλυτα ευτυχισμένη σχέση τους, που δεν θα μπορούσε να διακοπεί ύστερα από πρωτοβουλία της ίδιας. Παρότι οι δύο εξαφανισμένοι δεν γνωρίζονται μεταξύ τους, φαίνεται πως τρέφονται από το ίδιο πάθος για τους κώδικες, την επιστήμη, τους αρχαίους πολιτισμούς και τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με τα αδιέξοδα της ίδιας της ανθρώπινης φύσης. Το περίτεχνο και επιστημονικό θρίλερ που έστησε ο Σουηδός συγγραφέας Φρέντρικ Ούλσον έχει ήδη κερδίσει τους αναγνώστες από όλο τον κόσμο και ετοιμάζεται να γυριστεί σε ταινία, καθώς τα δικαιώματα τα έχει ήδη αγοράσει η Warner Bros. Πρόκειται για το πρώτο συγγραφικό εγχείρημα του γνωστού στη χώρα του ηθοποιού, σκηνοθέτη και συγγραφέα, το οποίο υπόσχεται να διευρύνει τις προδιαγραφές του αστυνομικού μυθιστορήματος, όντας κάτι ανάμεσα σε φουτουριστικό μυθιστόρημα, science fiction εγχείρημα και νουάρ φερμένο από το μέλλον.
Terry Hayes
O Προσκυνητής
Εκδόσεις Διόπτρα
Σκηνές που κόβουν την ανάσα, ένα γεωπολιτικό ταξίδι που εμπλέκει τη Μέση Ανατολή, την Αμερική ακόμη και την Τουρκία, εναλλαγές χαρακτήρων και καταστάσεων μέχρι και ένα θύμα με άγνωστη ταυτότητα είναι μερικά από τα υλικά του διεθνούς αυτού μπεστ-σέλερ. Το αλατοπίπερο, πάντως, στο χορταστικό αυτό μυθοπλαστικό έδεσμα είναι η ικανότητα του συγγραφέα να μετατρέπει τις ετερόκλητες πληροφορίες σε καταιγιστική πλοκή. Γιατί σίγουρα, ύστερα από τις 900 σχεδόν σελίδες που περιλαμβάνουν από γεωπολιτικές αναφορές, science fiction ερωτήματα μέχρι απρόβλεπτες καταστάσεις –από το πτώμα ενός Σύρου βιοτεχνολόγου που βρίσκεται χωρίς μάτια έως τα ανθρώπινα αποκαΐδια στα βουνά του Αφγανιστάν–, δεν μπορούν να μην ικανοποιηθούν τα βασικά και πολύπλοκα ένστικτα του αδηφάγου αναγνώστη της αστυνομικής λογοτεχνίας. Εύστοχη ήταν η ενθουσιώδης κριτική του Προσκυνητή από την τρομερή κριτικό των «New York Times», Τζάνετ Μάσλιν: «Πρόκειται για μια ιστορία που κόβει την ανάσα, με ασταμάτητη πλοκή, ενώ διαθέτει κάτι που δύσκολα βρίσκει κανείς στις υπερπαραγωγές αυτού του είδους: τη φωνή του λογοτέχνη αντί για ένα συμπίλημα ανόητων δράσεων που συνήθως στήνουν οι διάφοροι συνεργάτες. Ο κ. Χέις σίγουρα θα ήθελε κάποια στιγμή να δει τον Προσκυνητή να γίνεται ταινία. Αλλά αυτό μόνο ως εχθρική πράξη μπορεί να εκληφθεί για ένα βιβλίο του, που είναι πολύ δύσκολο να το αποδώσει οποιαδήποτε ταινία». Ο λόγος; Πρόκειται για ένα ουσιαστικό και πολύπλοκο μυθιστόρημα, από αυτά που δύσκολα θα περίμενε κανείς από τον σεναριογράφο του Mad Max, που ταυτόχρονα διαθέτει μια ουσιαστική ψυχολογική ματιά στην οριακή ανθρώπινη συνθήκη.