ΜΠΟΡΕΙ Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ να είχε ως αποτέλεσμα μια κλειστή Πειραιώς 260 καθ' όλη τη διάρκεια του φετινού καλοκαιριού και ένα «υποσύνολο» του αρχικά σχεδιασμένου προγράμματος για το 2020 σε Ηρώδειο και Επίδαυρο, όμως η ευχάριστη είδηση της ανακοίνωσης των χειμερινών δράσεων του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου έρχεται να καλύψει τα κενά τόσο για το κοινό όσο και για μια μερίδα καλλιτεχνών που έμειναν μετέωροι.
Λειτουργώντας, τρόπον τινά, σαν μια μετάβαση από τις καλοκαιρινές παραστάσεις στον σχεδιασμό ενός πανηγυρικού, διευρυμένου φεστιβάλ για το 2021, αλλά και σηματοδοτώντας παράλληλα τη νέα εποχή (και τους νέους στόχους) που εκφράζει η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου, τα workshops, τα σεμινάρια και όλα όσα θα πραγματοποιηθούν από τέλη Οκτωβρίου μέχρι τα Χριστούγεννα αναμένεται να προσελκύσουν ξανά το ενδιαφέρον κοινού και επαγγελματιών στην Πειραιώς.
Πιο συγκεκριμένα, το «Open Plan», που έχει ανακοινωθεί ήδη, είναι η νέα ενότητα που εγκαινιάζει φέτος το Φεστιβάλ και περιλαμβάνει πλήθος δράσεων: εργαστήρια, σεμινάρια και masterclasses. «Μας ενδιαφέρει η προετοιμασία του κοινού μας και των καλλιτεχνών για ενότητες που θα δούμε του χρόνου το καλοκαίρι στο Φεστιβάλ, όπως το street dance και η ηλεκτρονική/πειραματική μουσική», εξηγεί στη LiFO η Κατερίνα Ευαγγελάτου, «αλλά και η μετεξέλιξη και το μπόλιασμα άλλων τεχνών με το αρχαίο δράμα. Ταυτόχρονα επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε δημιουργική γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών».
Έτσι, το φεστιβάλ διοργανώνει εργαστήριο μόδας με την Ιωάννα Κουρμπέλα (που απευθύνεται σε όλους), εργαστήριο χορογραφίας για εφήβους με τη Μαριάννα Καβαλλιεράτου και τον Γιώργο Μιζήθρα, σεμινάρια όπως αυτό του Kader Attou πάνω στο street dance για επαγγελματίες χορευτές και χορεύτριες και, φυσικά, τα ήδη πολυαναμενόμενα «Long Weekends», τριήμερα workshops με σημαντικούς εισηγητές, ξεκινώντας από τον Κρίστοφερ Ρίπινγκ και συνεχίζοντας με τον Τόμας Οστερμάιερ και την ομάδα της Μαγκί Μαρέν, ώστε να έρθουν οι επαγγελματίες του θεάτρου και του χορού σε επαφή με διεθνείς καλλιτέχνες, να καλλιεργήσουν τα εργαλεία τους, να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν.
Το ραδιοφωνικό θέατρο είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος, που θέλει ειδική αντιμετώπιση, και οι συνάδελφοι σκηνοθέτες που θα ασχοληθούν θα το καταλάβουν όταν βρεθούν στο στούντιο για την πρόβα. Έχει μεγάλη σημασία το ποιοι ηθοποιοί θα επιλεγούν, καθώς αυτή η καθαρά ακουστική συνθήκη διογκώνει τη δύναμη του λόγου. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειάζεται μια ειδική αισθητική αντιμετώπιση στην εκφορά του λόγου, στη χρήση του μικροφώνου και γενικότερα στο sound design.
Με ποια κριτήρια θα γίνει όμως η επιλογή των συμμετεχόντων καλλιτεχνών; «Ο καθένας από τους εισηγητές έχει ζητήσει διαφορετικά πράγματα στις αιτήσεις και οι ίδιοι, μαζί με την ομάδα του Φεστιβάλ, θα κάνουν την τελική επιλογή».
Ενώ όμως όλα τα παραπάνω απευθύνονται σε επαγγελματίες ή σε κοινό με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα (χορός, μόδα), μια άλλη δράση του Φεστιβάλ έρχεται να «κουμπώσει» πάνω σε ένα καίριο trend της εποχής και αναμένεται να αγκαλιαστεί από μια ευρύτερη μερίδα του κοινού: όπως αποκαλύπτει αποκλειστικά στη LiFO η Κατερίνα Ευαγγελάτου, το Φεστιβάλ Αθηνών πρόκειται να επαναφέρει το είδος του ραδιοφωνικού θεάτρου με πέντε νέες παραγωγές που θα κάνουν πρεμιέρα προσεχώς.
«Όλη η ομάδα του Φεστιβάλ προβληματίζεται σχετικά με την τεράστια δυσκολία που έχει βρει τους ανθρώπους του πολιτισμού αλλά και την κοινωνία γενικότερα. Μια κοινωνία χωρίς πνευματική τροφή είναι νεκρή» ξεκινά να περιγράφει σχετικά με αυτή την καινοτομία η κ. Ευαγγελάτου.
«Προσπαθούμε, όλο αυτό το διάστημα, να βρούμε τρόπους να μη σταματήσει η ενασχόληση των καλλιτεχνών με το αντικείμενό τους αλλά και να μη σταματήσει ο διάλογος ανάμεσα στους καλλιτέχνες και το κοινό. Ένα πρώτο, πολύ έντονο κύμα προέκυψε παγκοσμίως με τις ψηφιακές αναμεταδόσεις, τα live streamings, την οπτική αναμετάδοση των παραστάσεων και την παραγωγή νέων ταινιών μικρού ή μεγάλου μήκους, εμπνευσμένων από την τωρινή κατάσταση.
Ένα άλλο ενδιαφέρον πεδίο, όμως, που εξελίσσεται, και με τα podcasts τελευταία, είναι το αυστηρά ακουστικό, που δεν περιλαμβάνει το οπτικό ερέθισμα. Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη παράδοση ραδιοφωνικού θεάτρου, που σταδιακά ατόνησε και τελικά εξαφανίστηκε με την έλευση της τηλεόρασης. Κατά τη γνώμη μου, όμως, το ραδιόφωνο δημιουργεί μια πολύ ενδιαφέρουσα συνάντηση ακροάματος και ακροατή. Βάζει τον ακροατή σε μια άλλη θέση, εντελώς συμπρωταγωνιστική, σε μια μοναχική εμπειρία υψηλής συγκέντρωσης, για να μπορέσει να αφουγκραστεί τον καινούργιο κόσμο που ανοίγεται μπροστά του μόνο μέσω της αίσθησης της ακοής, να αφήσει τη φαντασία του πολύ περισσότερο ελεύθερη, ώστε να μπορέσει να φτάσει σε πολύ βαθιές περιοχές.
Εξάλλου, ακριβώς επειδή το θέατρο αυτήν τη στιγμή βρίσκεται σε κίνδυνο και αντιμετωπίζει τεράστιους περιορισμούς, η σκέψη ήταν με ποιον τρόπο θα φτιάξουμε πρότζεκτ που να είναι υλοποιήσιμα και να βοηθήσουν όχι μόνο το κοινό να έχει επαφή με το θέατρο αλλά και τους καλλιτέχνες να είναι ενεργοί. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει μια πρακτική διασφάλιση για έναν αριθμό καλλιτεχνών, και μάλιστα με κάτι που αποτελεί πρόκληση, γιατί πιθανότατα οι ηθοποιοί και οι σκηνοθέτες δεν θα το έχουν δοκιμάσει ξανά. Κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προσφέρουμε εργασία με έναν τρόπο δημιουργικό».
Αποτελεί σαφώς στοίχημα για το Φεστιβάλ Αθηνών αυτό το νέο εγχείρημα του να φέρει το νεανικό κοινό κοντά σε ένα είδος που του είναι άγνωστο και, κατά κάποιον τρόπο, αντιτίθεται στην πρωτοκαθεδρία της εικόνας. Η κ. Ευαγγελάτου επιβεβαιώνει: «Μας ενδιέφερε πολύ να διερευνήσουμε κάτι που μοιάζει να πηγαίνει κόντρα στην εποχή του, που ωστόσο κρύβει κατά τη γνώμη μου πολλές δυνατότητες από πλευράς σκηνοθεσίας, υποκριτικής, μουσικής, sound design και πολλών άλλων παραμέτρων, σε ένα πολύ ανοιχτό πλαίσιο».
Ποιες απαιτήσεις έχει, όμως, ένα τέτοιο εγχείρημα; «Το ραδιοφωνικό θέατρο είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος, που θέλει ειδική αντιμετώπιση, και οι συνάδελφοι σκηνοθέτες που θα ασχοληθούν θα το καταλάβουν όταν βρεθούν στο στούντιο για την πρόβα. Έχει μεγάλη σημασία το ποιοι ηθοποιοί θα επιλεγούν, καθώς αυτή η καθαρά ακουστική συνθήκη διογκώνει τη δύναμη του λόγου. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειάζεται μια ειδική αισθητική αντιμετώπιση στην εκφορά του λόγου, στη χρήση του μικροφώνου και γενικότερα στο sound design».
Τα νέα radio plays θα αρχίσουν, λοιπόν, να μεταδίδονται στις αρχές Δεκεμβρίου, ένα κάθε βδομάδα, με κοινό θέμα το ελληνικό αστυνομικό διήγημα. «Διάλεξα αυτόν τον άξονα γιατί μου αρέσουν πολύ τα αστυνομικά και πιστεύω ότι θα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον υπό αυτό το πρίσμα, του ραδιοφωνικού θεάτρου. Το μυστήριο, η ατμόσφαιρά τους είναι ιδανική για τον ελλειπτικό κόσμο του ραδιοφώνου. Διαβάζω αστυνομικά από μικρή, στο γυμνάσιο έτρεφα μια ιδιαίτερη αδυναμία στην Άγκαθα Κρίστι, λατρεύω το ιδιαίτερο χιούμορ αυτής της λογοτεχνίας» καταλήγει η κ. Ευαγγελάτου. Οι πέντε σκηνοθέτες που θα παρουσιάσουν αυτά τα πρότζεκτ είναι ο Γιάννης Χουβαρδάς, ο Δημήτρης Καταλειφός, η Ελένη Σκότη, ο Αργύρης Ξάφης και η Μαρία Μαγκανάρη. Προσεχώς θα ανακοινωθούν οι τίτλοι των έργων και οι ερμηνευτές.