Υπάρχουν εικαστικοί που η δουλειά τους γίνεται εύκολα αρεστή στον πολύ κόσμο, και μεταπηδούν με ευκολία στη μαζική κουλτούρα. Όσον αφορά το πρώτο, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς δεν είναι απ' αυτούς.
Το αντίθετο: η δουλειά της για δεκαετίες θεωρούνταν εξαιρετική απ' τους ειδικούς αλλά δυσνόητη και δυσάρεστη απ' το μέσο θεατή. Ματωμένες περφόρμανς για λίγους, τέχνη με κόκαλα ζώων, άβολο γυμνό και προκλητικές, συχνά αηδιαστικές εικόνες συνέθεταν το εικαστικό της πορτφόλιο, κάνοντας μια τυχόν μετάβασή της στο mainstream όχι απλά αδύνατη, αλλά και σχεδόν αυτοεξευτελιστική. Θα ακύρωνε όλα όσα πρέσβευε αν προσπαθούσε να κάνει τη δουλειά της εμπορική, πόσω μάλλον αν την νόθευε με στοιχεία της ποπ κουλτούρας.
Περιέργως το έκανε, και μάλιστα πετυχημένα.
Εξώφυλλα, τηλεοπτικές συνεντεύξεις, μόδα, εκθειαστικές δηλώσεις για την Lady Gaga, εμφανίσεις σε βίντεοκλίπ του Jay-Z: Η Μαρίνα Αμπράμοβιτς δεν ξεσκίζει πια τις σάρκες της, ούτε περιφέρει την αποφορά των τεράστιων οστών ζώων.
Ακόμα και η εικαστική της περφόρμανς στο MoMA το 2010, στην οποία καθόταν απέναντι από επισκέπτες της αναδρομικής της έκθεσης και τους κοιτούσε στα μάτια για λίγα λεπτά, ήταν ό,τι εμπορικότερο είχε κάνει ποτέ, συνδυάζοντας την τέχνη με το ριάλιτι. (Διασημότητες πήγαν και κάθισαν μαζί της, έγινε ξαφνική συνάντηση με τον Ulay μετά από δεκαετίες -αυτό κι αν ήταν ριάλιτι!-, οι επισκέπτες έκαναν ουρές για ώρες.)
Χωρίς η ίδια να το γνωρίζει ήρθε και κάθισε απέναντι ο Ulay. Οι δυο καλλιτέχνες ήταν ζευγάρι την δεκαετία του εβδομήντα και δημιουργούσαν μαζί. Όταν η σχέση τους έκανε το κύκλο της ο κόσμος έστρεψε το βλέμμα του στον τρόπο με τον οποίο χώρισαν. Διέσχισαν το Σινικό τείχος από διαφορετικές κατευθύνσεις και όταν συναντήθηκαν αποχαιρετίστηκαν με μια αγκαλιά. Δεν είχαν ξαναβρεθεί από εκείνη την ημέρα.
Η συχνότητα με την οποία η Αμπράμοβιτς φωτογραφιζόταν με διάσημους φίλους της σε εξόδους, οι άπειρες συνεντεύξεις της σε mainstream μέσα στα οποία κανονικά δε θα μιλούσε ποτέ -ίσως και επειδή ποτέ δεν της έδιναν σημασία στο παρελθόν- και διάφορα διαφημιστικά της κόλπα, παρουσίασαν μια τελείως διαφορετική εικόνα της πρώην εκλεκτικής ερημίτισσας.
Μετά όμως και από ένα βίντεο με την Lady Gaga, στο οποίο η τραγουδίστρια γυμνή ακολουθούσε την "μέθοδο Αμπράμοβιτς", η εικαστικός λοιδορήθηκε για πρώτη φορά και από θαυμαστές της.
Εύστοχο ήταν, σε ένα βαθμό, και το σχετικό σατιρικό άρθρο-παρωδία "Η ΜΑΡΙΝΑ ΑΜΠΡΑΜΟΒΙΤΣ ΠΑΡΑΔΕΧΕΤΑΙ ΣΤΗ LADY GAGA ΟΤΙ ΤΗ ΔΟΥΛΕΥΕ ΟΛΟ ΑΥΤΟ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ" και το οποίο επινοούσε μια εξήγηση για όλα αυτά ως εξής:
NEW YORK, USA (The Global Edition) – Η εννοιολογική καλλιτέχνις από τη Σερβία, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, παραδέχτηκε σήμερα στην ποπ τραγουδίστρια ότι "απλώς την πείραζε, σα φάρσα" και ότι στην πραγματικότητα μισεί τη μουσική της, το στυλ της και την "τέχνη" της.
Η Αμπράμοβιτς εξηγεί πως αποφάσισε να πει την αλήθεια στην Gaga όταν είδε ολοκληρωμένο το βίντεο που έφτιαξε με την Gaga στο οποίο την έβαλε να κάνει την "Μέθοδο Αμπράμοβιτς", μια ανύπαρκτη φυσικά μέθοδο που όπως λέει επινόησε για να δει αν η Gaga θα την έκανε στ' αλήθεια!
"Όταν δήλωσα πριν καναδυό χρόνια ότι την εκτιμώ, πίστεψα ότι και η ίδια και όλοι θα έπιαναν τον σαρκασμό. Αλλά όχι. Ο περισσότερος κόσμος με πίστεψε στ' αλήθεια όταν την χαρακτήρισα 'Το μέλλον της Τέχνης'. Οπότε σκέφτηκα, τι διάολο, ας παίξω κι εγώ στο παιχνίδι, να δω μέχρι που θα φτάσει το θέμα" δήλωσε η εικαστικός, που στην πραγματικότητα χρησιμοποίησε την Gaga και τους φανς της για να μαζέψει χρήματα για το Μουσείο που θέλει να φτιάξει για τον εαυτό της.
--
Εκεί τελικά, στο Μουσείο -το Marina Abramović Institute που η εικαστικός προσπαθεί να φτιάξει εδώ και χρόνια- κρύβεται μάλλον η εξήγηση για το ξαφνικό, έντονο φλερτ της Αμπράμοβιτς με τη μαζική κουλτούρα. Χωρίς να ρίχνει την ποιότητα της δουλειάς της (τουλάχιστον αισθητά) κερδίζει ένα καινούργιο κοινό που θα τη βοηθήσει να πραγματοποιήσει το όνειρό της:
Να μαζέψει τα χρήματα για να θεμελιώσει το Ινστιτούτο της, όπου θα στεγάζονται κάθε μέρα διαφορετικοί performance artists απ' όλο τον κόσμο, και το οποίο θα βοηθά στη διάδοση της τέχνης της περφόρμανς και των εκφραστών της.
Σε κάποιες περιπτώσεις η εξαντλητική αυτοπροβολή αξιόλογων εικαστικών και το τσαλαβούτημα στα ρηχά νερά της ποπ κουλτούρας συγχωρείται, αν γίνεται για καλό σκοπό. Και ο σκοπός της Αμπράμοβιτς, στη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής της, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι μια χαρά.