— Μπορείτε να μας δώσετε ένα σχέδιο για κάποιον χώρο στην Αθήνα; Ποιο σημείο της πόλης θα αλλάζατε ρεαλιστικά;
Η πόλη απεικονίζεται συνήθως μέσα από τους λίγους και πιο εντυπωσιακούς της χώρους. Η πραγματικότητα, όμως, βρίσκεται στα μικρά καθημερινά πράγματα, σε αυτά που συναντάμε παντού. Γι’ αυτά τα μικρά και καθημερινά θα θέλαμε να συζητήσουμε και να σκεφτούμε. Ο χώρος που χαρακτηρίζει την Αθήνα περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλο είναι ο δρόμος της γειτονιάς. Λιγότερο εμφανής από άλλους χώρους και γι’ αυτό λιγότερο φροντισμένος, δεν παύει να είναι το φόντο πάνω στο οποίο κυλάει η ζωή της πόλης.
Στην αρχή ήταν χωμάτινη αλάνα, έπαιζαν εκεί τα παιδιά και κουβέντιαζαν οι μεγάλοι. Τώρα είναι ένας μεγάλος υπαίθριος χώρος στάθμευσης και κυκλοφορίας αυτοκινήτων που έχει αποκλείσει την ανθρώπινη ζωή και λειτουργεί με χείριστο τρόπο από άποψη βιωσιμότητας. Έχει ελάχιστη βιοποικιλότητα και βιομάζα, ανεβάζει πολύ υψηλές θερμοκρασίες και ξεπλένει νερά αντί να τα απορροφά, προκαλώντας πλημμύρες.
Αν σήμερα πάρω αυτοκίνητο αντί για συγκοινωνία, αγοράσω ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, τα οποία δεν πολυχρειάζομαι, δεν ασχοληθώ με την προέλευση της ενέργειας που καταναλώνω ή με τις συνθήκες ζωής των ζώων που τρώω, σκέφτομαι τι συνέπειες θα έχουν αυτές οι πράξεις σε μένα, στον κόσμο;
Ο δρόμος της γειτονιάς απαιτεί εξανθρωπισμό, ορθή οικολογική λειτουργία και ανθεκτικότητα στις αλλαγές που έρχονται. Ευτυχώς, και οι τρεις αυτοί στρατηγικοί στόχοι εξυπηρετούνται από τις ίδιες απλές και πρακτικές λύσεις: σταδιακή απομάκρυνση των αυτοκινήτων και απόδοση χώρων για τη δραστηριότητα των κατοίκων, μερική αντικατάσταση των σκληρών υλικών με υλικά που αναπνέουν και απορροφούν το νερό και προσθήκη βλάστησης, κυρίως δέντρων, που μεγαλώνοντας θα γίνουν ψηλά και θαλερά. Τα ψηλά και θαλερά δέντρα χρειάζονται πάνω απ’ όλα ζωτικό χώρο για να αναπτύξουν καλό ριζικό σύστημα. Αν σκεφτούμε ότι ένα μεγάλο δέντρο στη φύση μπορεί να έχει πάνω από 50 κυβικά μέτρα ριζικό σύστημα και ότι στην Αθήνα τα δέντρα φυτεύονται συνήθως σε έκταση μικρότερη του ενός κυβικού μέτρου, καταλαβαίνουμε γιατί τόσο πολλά είναι καχεκτικά και δεν μεγαλώνουν ποτέ.
Η λύση είναι αρκετά απλή. Κάθε σταθμευμένο αυτοκίνητο πιάνει έναν χώρο περίπου 10 τ.μ. H ιδιοκτησία αυτοκινήτου μειώνεται όλο και περισσότερο στον συνεκτικό αστικό ιστό και το μέλλον δείχνει ξεκάθαρα ότι απομακρύνεται από το Ι.Χ. και κινείται προς τα προσωπικά και τα μαζικά μέσα μεταφοράς. Η αντικατάσταση σταθμευμένων Ι.Χ. από δέντρα αποτελεί τόσο επιταγή όσο και ευκαιρία. Ανταλλάσσοντας μια θέση στάθμευσης με σωστή υποδομή για ένα δέντρο, του δίνουμε τη δυνατότητα να έχει πολύ καλή ανάπτυξη και να κάνει μεγάλη διαφορά στη ζωή της γειτονιάς. Αν αφαιρέσουμε μόνο ένα στα πέντε σταθμευμένα αυτοκίνητα, μειώνοντας τις θέσεις στάθμευσης κατά 20%, μπορούμε να γεμίσουμε τις γειτονιές μας με μεγάλα δέντρα.
— Τι είναι για εσάς η βιωσιμότητα; Πέρα από τα ESGs και τους ορισμούς, πώς πρέπει να ζούμε για να είμαστε «βιώσιμοι»;
Αρκεί να ζούμε συνειδητά. Να αντιλαμβανόμαστε τη συνέπεια κάθε πράξης και επιλογής τόσο σε εμάς όσο και στον κόσμο στον οποίο ζούμε, και να λειτουργούμε ανάλογα. Αν σήμερα πάρω αυτοκίνητο αντί για συγκοινωνία, αγοράσω ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, τα οποία δεν πολυχρειάζομαι, δεν ασχοληθώ με την προέλευση της ενέργειας που καταναλώνω ή με τις συνθήκες ζωής των ζώων που τρώω, σκέφτομαι τι συνέπειες θα έχουν αυτές οι πράξεις σε μένα, στον κόσμο;
— Ποιος είναι ο αγαπημένος σας κήπος, σε οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο;
Ομολογώ ότι τα αγαπημένα μου επιμελημένα από τον άνθρωπο τοπία είναι τα παραδοσιακά αγροτικά. Οι πεζούλες στο Αιγαίο, τότε που καλλιεργούνταν, και όπου ακόμα καλλιεργούνται. Είναι η απόλυτη αρμονία ανάμεσα στο φυσικό ανάγλυφο, την πέτρα και τα χρυσά σιτηρά που μεγαλώνουν με το νερό της βροχής και συνιστούν εντυπωσιακά παλιά τοπία. Η γεωργία ήρθε στο Αιγαίο από τη Μικρασία πριν από περίπου 8.000 χρόνια και έχουμε στην Αμοργό, για παράδειγμα, αναβαθμούς ηλικίας 5.000 ετών. Μετά, είναι οι αυλές των σπιτιών και των μοναστηριών στην παλιά Ελλάδα. Μικροί παράδεισοι, όπου σε ελάχιστα τετραγωνικά οργανώνονται δέντρα και φυτά που δίνουν αρώματα και χρώματα, καθώς και γεύση στην τροφή της οικογένειας. Από τους πιο επίσημους κήπους, αγαπημένοι μου είναι αυτοί της ιταλικής Αναγέννησης. Εκεί συνυπάρχει πάντα η ανθρώπινη γεωμετρία με το ιστορικό τοπίο και την ατίθαση φύση. Ενσωματώνουν παραδόσεις αρχαίων και μεσαιωνικών κήπων, ενώ εξερευνούν τα νέα τοπία της επιστήμης και του ουμανισμού. Είναι λιγότερο απόλυτοι από τους γαλλικούς και τους αγγλικούς κήπους, πολύ πιο εφευρετικοί, ζωντανοί και ενδιαφέροντες. Μακρύτερα από όλους, αλλά σε θέση να προκαλέσουν απερίγραπτα έντονες συγκινήσεις, είναι οι κήποι της Κίνας και της Ιαπωνίας. Αποτελούν εξαιρετικά σύνθετα δημιουργήματα όπου ο μύθος, η ιστορία, η λογοτεχνία, η ποίηση, η ζωγραφική και ο ίδιος ο κήπος βρίσκονται σε συνεχή συζήτηση και συνδιαλλαγή.
— Το αγαπημένο σας φυσικό τοπίο; Πότε βρεθήκατε εκεί, ποια ήταν τα πρώτα συναισθήματα που σας δημιούργησε, πώς επηρέασε τη δουλειά σας;
Σκέφτομαι αμέσως το Αιγαίο και την Πελοπόννησο. Από τη μία η μάζα της θάλασσας, μέσα από την οποία αναδύονται οι πέτρινοι όγκοι των νησιών, άλλοτε γλυκείς κι άλλοτε απότομοι, πασπαλισμένοι με φρύγανα, ρεματιές, αγρούς, χωριά, εκκλησάκια. Ένα παιχνίδι ισορροπίας μεταξύ του υγρού και του ξερού, της ροής και της μονιμότητας, της απέραντης και της μικρής κλίμακας. Από την άλλη θάλασσες από ελαιώνες διάστικτους με κυπαρίσσια, και από πάνω βουνά αρχικά γκριζοπράσινα, πιο πάνω βαθυπράσινα, και ακόμα πιο πάνω χιονισμένα.
Architecture Design Map 5: The Green Issue
Η συλλεκτική έκδοση της LiFO σε συνεργασία με το Archisearch.gr και την Design Ambassador.