Ένας από τους πιο επικίνδυνους χώρους καλλιτεχνικής έκφρασης είναι κατά τη γνώμη μου αυτός της παιδικής ψυχαγωγίας. Ένα σχεδόν ξέφραγο αμπέλι, όπου οι έμποροι μπορούν να ασελγήσουν ανενόχλητοι πάνω στην εύθραυστη παιδική ψυχοσύνθεση, μάλιστα με τη συχνή ανοχή των γονιών, όταν οι τελευταίοι στερούνται βασικής μόρφωσης και αισθητικής. Απ' την άλλη, υπάρχουν κι άνθρωποι που ασχολούνται δημιουργικά με τον κόσμο των παιδιών, φροντίζοντας να κάνουν πράξη αυτό που είχε πει ο Μάνος Χατζιδάκις για τη ''Λιλιπούπολη'': Πρώτη φορά κάποιοι μιλούσαν στα παιδιά υπεύθυνα με καθαρή ποιητική γλώσσα θίγοντας θέματα που βασανίζουν και πονάν τον τόπο...
Κι αν ο Χατζιδάκις αναφερόταν στον τόπο αυτό, στην Ελλάδα, το παραμύθι της Μαρίζας Γεωργάλου με τίτλο ''Η περιπέτεια των 4 εποχών'' επεκτείνεται σε πανανθρώπινες αξίες για την Αρμονία και την Ισονομία, όπως και σε σπουδαία νοήματα περί αλόγιστης καταστροφής της Φύσης και σεβασμού στο Περιβάλλον.
Για το βιβλίο της Γεωργάλου είχα πρωτακούσει το 2010, όταν βραβεύθηκε για την εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού. Κυκλοφόρησε ένα χρόνο πριν από τις εκδόσεις Καρυδάκη, έναν ανεξάρτητο – θα λέγαμε – εκδοτικό οίκο με σημαντική δουλειά στην παιδική εκπαίδευση.
Με μεγάλη περιέργεια πληροφορήθηκα πριν από λίγο καιρό το ανέβασμα του ως παράσταση στο θέατρο ''Ροές'' στο Γκάζι. Κάθε Κυριακή πρωί και μεσημέρι, μέρα και ώρες που ταιριάζουν στα παιδιά και στο συνήθως βαρυφορτωμένο πρόγραμμα τους. Την περασμένη Κυριακή πήγα κι είδα κι εγώ την παράσταση.
Δεν το κάνω συχνά, αλλά όποτε ακούσω για κάτι αντίστοιχο που νά'χει ενδιαφέρον, σπεύδω. Κι ας έχω αφήσει προ πολλού πίσω μου την παιδική ηλικία. Μ' ενδιαφέρει να δω τη συγγραφική και σκηνοθετική σύλληψη νέων ανθρώπων, τη φαντασία τους την ίδια, πάνω στο σοβαρό ζήτημα της παιδικής ψυχαγωγίας.
Την παράσταση ''Η περιπέτεια των 4 εποχών'' σκηνοθέτησε η Χλόη Μάντζαρη και σκηνογράφησε ο Μανώλης Παντελιδάκης μέσα σε μία πανδαισία χρωμάτων. Τη θετροποίηση του παραμυθιού της Γεωργάλου επιμελήθηκε πρώτα ο Στέλιος Χατζηαδαμίδης και επένδυσε μουσικά ο τραγουδοποιός Ευριπίδης Ζεμενίδης, γνωστός ήδη από την ελληνική pop – rock δισκογραφία. Παίζουν, τραγουδούν και χορεύουν πέντε νέοι ηθοποιοί, ο Νικόλας Ζιάζιαρης, η Ευγενία Λιάκου, ο Βασίλης Παπαδημητρίου, η Μαρία Ελευθεριάδη και ο Φίλιππος Παπαχριστοδούλου.
Παρακολουθώντας την 70λεπτη αυτή παράσταση, ο απλός και ταυτόχρονα καθόλου απλοϊκός θεατρικός λόγος με εντυπωσίασε. Δεκάδες παιδικά μάτια κοιτούσαν με προσμονή την εξέλιξη της ιστορίας – παραδόξως κι οι γονείς τους μαζί σα να έβλεπαν κι αυτοί θέατρο απευθυνόμενο σε ενήλικες.
Ίσως γιατί το οικολογικό μήνυμα ''Σώστε τον πλανήτη'', πάνω στο οποίο βασίζεται το έργο, είναι εξαιρετικά επίκαιρο τα τελευταία χρόνια, ίσως πάλι γιατί πρόκειται για μια παιδική παράσταση με έντονο διαδραστικό χαρακτήρα, ζητώντας ή μάλλον κερδίζοντας στο τέλος τη συμμετοχή των ίδιων των παιδιών.
Βγαίνοντας από τις ''Ροές'' συνάντησα τη Βιολέτα Καρυδάκη, την εκδότρια του βιβλίου και παραγωγό της παράστασης. Δέχτηκε να μου μιλήσει για το Προσκλητήριο του lifo.gr, αν και πρώτα έπρεπε ν' αποχαιρετήσει τα παιδιά με τους γονείς τους, το χαρούμενο λεφούσι που κάθε Κυριακή κατακλύζει το θέατρο.
Είχα δίκιο για την ακόλουθη συνέντευξη! Το ενδιαφέρον και αρκετά παρήγορο – παρήγορο για τα εκδοτικά στη χώρα μας – στην περίπτωση της Βιολέτας Καρυδάκη είναι πως δεν της χτύπησε την πόρτα η συγγραφέας Γεωργάλου, όπως δηλαδή είθισται, αλλά αντιθέτως εκείνη ήταν που προέβλεψε την επιτυχία του βιβλίου και της ζήτησε να γίνει εκδότρια της. Αυτό θα πει...producer! Μακάρι νά'χαμε και στο σινεμά τέτοιους διορατικούς ανθρώπους!
Πόσα χρόνια δραστηριοποιείστε στο χώρο των εκδόσεων;
Από το 2004. Ξεκινήσαμε με χαρτικά, παζλ, ξύλινο παιχνίδι και γενικώς παιχνίδια που οξύνουν την παιδική φαντασία. Αργότερα περάσαμε και στις εκδόσεις παιδικού βιβλίου.
Τελικά η ''Περιπέτεια των 4 εποχών'' είναι το greatest hit των εκδόσεων σας;
Ακριβώς. Είμαι πολύ περήφανη και όλοι οι συνεργάτες το δουλέψαμε με μεγάλο κέφι. Έχει ήδη δουλευτεί πολύ στα σχολεία, αφού κάνουμε κι εμείς παρουσιάσεις, μας το ζητάνε όμως κι από μόνοι τους οι σύλλογοι δασκάλων, κάνοντας μάλιστα θεατρικές παραστάσεις με τα παιδιά τους
Φαντάζομαι ρόλο στην επιτυχία θα έπαιξε και η βράβευση του.
Σίγουρα. Το βιβλίο βραβεύθηκε το 2009 για την εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού και αμέσως μετά μεταφράστηκε σε τρεις γλώσσες, ιταλικά, δανέζικα και τούρκικα.
Για να βγάλει κάποιος βιβλίο σήμερα, είτε είναι παιδικό, είτε ποιητική συλλογή, το πηγαίνει από εκδότη σε εκδότη. Εσείς πήρατε την απόφαση να εκδώσετε άμεσα το υλικό που σας έφερε η Γεωργάλου;
Στη συγκεκριμένη περίπτωση τα πράγματα έγιναν διαφορετικά. Δεν ήρθε και με βρήκε η Γεωργάλου. Εγώ θέλοντας να ανοιχτώ στο παιδικό βιβλίο, έβαλα αγγελία όπου ζητούσα από νέους συγγραφείς να μου στείλουν έργα τους. Επέλεξα την ''Περιπέτεια των 4 εποχών'', αφού με άγγιξε και κυρίως δεν κουράστηκα. Είχα βάλει ως όρο να μου σταλεί ένα σύντομο κείμενο 200 λέξεων αρχικά κι απ' όσα έλαβα, ξεχώρισα τελικά αυτό της Μαρίζας.
Η κούραση σ' ένα ανάγνωσμα είναι ίδιον της επανάληψης;
Για μένα έχει να κάνει με τον τρόπο γραφής. Αν διαθέτει συναίσθημα και δίνει έναυσμα για εικόνες. Και δεν εννοώ τις εικόνες της εικονογράφησης του, αφού οι περισσότεροι καταθέτουν μόνο το κείμενο. Θέλω δηλαδή διαβάζοντας το κείμενο να οραματίζομαι και την εικονογράφηση του. Έπειτα, πραγματικά η επανάληψη σε κουράζει. Βλέπεις πολλά κείμενα που επαναλαμβάνουν το ίδιο θέμα. Κάποια είναι επιφανειακά και δεν μπορούν να αποδώσουν τα τόσα προβλήματα που ταλανίζουν τον τόπο με τρόπο εύληπτο από τα παιδιά.
Πόσο παρακινδυνευμένο είναι το λειτούργημα κάποιου που ασχολείται με την παιδική ψυχαγωγία; Εννοώ πως υπάρχουν προϊόντα και υποπροϊόντα.
Δεν θα τα έλεγα παρακινδυνευμένα αυτά τα υποπροϊόντα που λέτε, αλλά θα χρησιμοποιούσα πάλι τη λέξη ''επιφανειακά'' και εύκολα ως προς το κέρδος. Σα ν' ακούει κάποιος όπερα και κάποιος άλλος σκυλάδικα. Τι μένει τελικά από ένα καθαρό προϊόν; Όταν έρχονται οι γονείς και σου λένε ότι τα παιδιά τους πήραν ένα σωστό μήνυμα με ανάλογο σωστό τρόπο.
Η ιδέα να γίνει παράσταση το βιβλίο πως σας προέκυψε; Περάσατε έτσι και στις θεατρικές παραγωγές.
Ναι, αλλά μόνο με το συγκεκριμένο project. Όταν διάβασα πρώτη φορά το βιβλίο, εισέπραξα τις εικόνες του, ως αναγνώστης, αλλά και ως θεατής του θεατρικού παιχνιδιού στα σχολεία που το πηγαίναμε. Είμαι της άποψης ότι από ένα προϊόν μπορούν να προκύψουν και αρκετά άλλα. Για δυο – τρία χρόνια έψαχνα να βρω τρόπους υλοποίησης αυτών των παραστάσεων.
Από τότε που το εκδώσατε δηλαδή.
Ήθελα να το δω ζωντανό, να του δώσω ζωή. Βρήκα τους συντελεστές μέσω του εξαιρετικού συνθέτη Ευριπίδη Ζεμενίδη. Μαζί συζητήσαμε το έργο, του άρεσε κι εκείνου πολύ κι έτσι με οδήγησε στη σκηνοθέτιδα Χλόη Μάντζαρη. Σιγά – σιγά έκλεισε όλο το team, ενώ καταλήξαμε σ' αυτό το casting μετά από audition 300 ηθοποιών.
Ταλαντούχα παιδιά, όλοι τους, ηλικίας μεταξύ 20 και 30 ετών. Να πούμε ακόμη ότι το cd με τη μουσική του Ζεμενίδη θα κυκλοφορήσει σύντομα με τη συμμετοχή κορυφαίων ερμηνευτών: Σαββόπουλος, Πανούσης, Ελεωνόρα Ζουγανέλη κ.α. Οι στίχοι στα τραγούδια είναι του Γιώργου Μυζάλη, όπως ακούγονται και μεσ' στην παράσταση.
Υπάρχουν σκέψεις για περιοδεία έξω απ' την Αθήνα;
Βεβαίως και υπάρχουν σκέψεις. Ήδη μας το έχουν ζητήσει και βγάζουμε πρόγραμμα για το επερχόμενο καλοκαίρι.
Πείτε μου μερικά ακόμη παδικά βιβλία των εκδόσεων Καρυδάκη.
Έχουμε τη ''Φανέλα του Τζέραρ'', υποψήφιο για το λογοτεχνικό βραβείο για παιδιά, ενώ ετοιμάζουμε και το ''Κουμπί που κρύωνε'' του Ευγένιου Τριβιζά. Θα κυκλοφορήσει μεσ' στο 2014 με ένα υπέροχο κείμενο.
Έχετε στον κατάλογο σας βιβλία που πουλάνε, η θεατρική παράσταση σκίζει τις Κυριακές, άρα θα λέγατε ότι σας οφέλησε κάπου η κρίση;
Νομίζω πως μας οφέλησε η ποιότητα, που ήταν ανέκαθεν το ζητούμενο μου σε όσα πράγματα έκανα. Επίσης, το ότι εργαζόμαστε όλοι με συναίσθημα και αυτό ο κόσμος το εισπράττει, αισθάνεται ότι δεν τον κοροϊδεύεις. Έτσι, κάνει κι αυτός ένα ξάνοιγμα κι εγώ, που δεν αισθάνομαι θεατρικός παράγοντας, βλέπω την παράσταση να τρέχει και το βιβλίο να αγοράζεται. Γι' αυτό και κάθε Κυριακή με βρίσκετε εδώ! Μέσα από τη συμπεριφορά του κόσμου, κανονίζω τα επόμενα σχέδια των εκδόσεων.
* Η παιδική παράσταση Η περιπέτεια των 4 εποχών παίζεται κάθε Κυριακή στις 11.30 και στις 15.00 στο θέατρο Ροές (Ιάκχου 16, Γκάζι, δίπλα στο μετρό Κεραμεικός). Παραστάσεις για τα σχολεία δίνονται από Τρίτη έως Παρασκευή στις 10.00 με απαραίτητη την κράτηση.