Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν βασανισμένη ιδιοφυϊα, ήταν απλώς άρρωστος

Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν βασανισμένη ιδιοφυϊα, ήταν απλώς άρρωστος Facebook Twitter
18
Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν βασανισμένη ιδιοφυϊα, ήταν απλώς άρρωστος Facebook Twitter
Φωτο: Jesse Frohman

Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν μια «βασανισμένη ιδιοφυία», λέει ο μυθιστοριογράφος Ματ Χέιγκ, στο βιβλίο του Reasons to stay alive, 21 χρόνια μετά το θάνατό του, υποστηρίζοντας ότι η αίγλη η οποία περιβάλει τις αυτοκτονίες των διασήμων καλλιτεχνών μας εμποδίζει να κατανοήσουμε τη σημασία μιας ψυχικής ασθένειας.

«Στις 5 Απριλίου του 1994, ο Κέρτ Κομπέιν αυτοκτόνησε» γράφει στην Τέλεγκραφ ο συγγραφέας, «ήμουν έφηβος αλλά θυμάμαι τις καταστροφικές συνέπειες που είχε η είδηση του θανάτου του, αλλά ήμουν και πολιτισμικά πολύ μακριά για να μου ταιριάζει ένα τέτοιου είδους πρότυπο. Η ζωή των ροκ σταρς ήταν προβληματική. Κάποιοι πέθαιναν νέοι, συχνά αυτοκτονούσαν. Στην ανωριμότητά μου, σκέφτηκα, ότι όλο αυτό είχε κάτι κουλ. Το γεγονός ήταν τραγικό, αλλά εγώ δε το ένιωθα έτσι.

Θα χαιρόμουν αν ο θάνατος από βρογχίτιδα αντιμετωπιζόταν με τον ίδιο τρόπο όπως ο θάνατος από κατάθλιψη. Έτσι πρέπει να γίνεται. Η γοητεία της αυτοκτονίας είναι εξίσου παράλογη με την δαιμονοποίησή της. Αναστέλλει την κατανόησή μας.

Το ροκ εντ ρόλ ήταν νέο. Αντιστάθηκε στον κόσμο των ασφαλών συμβιβασμών ενός κόσμου που γερνά με ότι αυτό συνεπάγεται. Μεγαλώνοντας, αυτό σημαίνει υποθήκες, δουλειά, γάμο και ευθύνες. Όταν ήμουν 18 μπορούσα να κατανοήσω τον πόνο του Κομπέιν, να μη μπορεί να μπει σε όλες αυτές τις διαδικασίες. Ενστερνίστηκα το μύθο του ταραγμένου καλλιτέχνη που είναι πολύ καθαρός για την ιδέα αυτού του κόσμου.


Αυτός ο μύθος έχει πουλήσει πολλούς δίσκους μέσα στο χρόνο. Και θα οδηγήσει πολλούς ανθρώπους στις αίθουσες να δουν το νέο ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Κομπέιν, το Montage of Heck, που βγαίνει στις αίθουσες στις 10 Απριλίου. Και φυσικά δεν είναι μόνο ο μύθος του Κομπέιν. Είναι και ο Ίαν Κέρτις, ο Νικ Ντρέικ, και όλοι οι άλλοι από τον Τζίμι Χέντριξ μέχρι την Έιμι Γουάινχάουζ.

Όμως αυτός δεν είναι ένας μύθος μόνο της μουσικής. Ο βασανισμένος ροκ σταρ είναι μόνο η πιο πρόσφατη ενσάρκωση του κλισέ που λέγεται "προβληματικός καλλιτέχνης" εδώ και αιώνες. Από τους ζωγράφους όπως ο Καραβάτζιο και ο Ρόθκο, στους ποιητές και τους συγγραφείς όπως η Ανν Σέξτον και ο Χέμινγουέι. Το δημιουργικό ταλέντο και το μυαλό που βασανίζεται είναι, μας λένε, όψεις του ίδιου νομίσματος. Μισώ αυτή την ιδέα. Την ιδέα ότι η δημιουργικότητα είναι ομόκλινος της μιζέριας. Όταν ήμουν 24 ετών παραλίγο να αυτοκτονήσω όχι όμως επειδή άκουγα πολύ Νιρβάνα, αλλά επειδή ήμουν άρρωστος.

Από τη στιγμή που το άγχος και η κατάθλιψη ξέσπασαν μέσα μου, εκτροχιάζοντάς με για μερικά χρόνια, συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε τίποτα λαμπερό στην ψυχική ασθένεια. Ήταν για την ακρίβεια τόσο λαμπερό, όσο και μια σωματική ασθένεια. Δηλαδή καθόλου. Λίγο καιρό πριν ο Κομπέιν αυτοκτονήσει είχε μπει στο νοσοκομείο από βρογχίτιδα. Ο Κομπέιν έπασχε από βρογχίτιδα. Η βρογχίτιδα όμως στο μυαλό μας είναι κάτι unglamorous και δεν έχει καμία σημασία πόσοι ροκ σταρς υποφέρουν από αυτό.

Θα χαιρόμουν αν ο θάνατος από βρογχίτιδα αντιμετωπιζόταν με τον ίδιο τρόπο όπως ο θάνατος από κατάθλιψη. Έτσι πρέπει να γίνεται. Η γοητεία της αυτοκτονίας είναι εξίσου παράλογη με την δαιμονοποίησή της. Αναστέλλει την κατανόησή μας.

Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν βασανισμένη ιδιοφυϊα, ήταν απλώς άρρωστος Facebook Twitter
Φωτο: Jesse Frohman

Έτσι, ας είμαστε σαφείς: Η κατάθλιψη είναι μια ασθένεια. Δεν είναι το εισιτήριο μιας ιδιοφυίας. Δεν είναι μια ενδιαφέρουσα ιδιορρυθμία της προσωπικότητας. Είναι φριχτή και πραγματικά πονάει. Η κατάθλιψη δεν είναι πρόσωπο, είναι κάτι που συμβαίνει σε ένα πρόσωπο. Και αυτό το πρόσωπο όταν αισθάνεται ότι δεν υπάρχει διέξοδος, αυτοκτονεί.

Ο λόγος που πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για το πώς μιλάμε για την αυτοκτονία, είναι το ότι όσο αναπόφευκτη είναι για μερικούς ανθρώπους η κατάθλιψη, άλλο τόσο μπορεί η αυτοκτονία να προληφθεί. Τα ποσοστά αυτοκτονίας ποικίλλουν και κυμαίνονται όλη την ώρα, μεταξύ των δύο φύλων, των εποχών και των τόπων. Οι άνθρωποι πεθαίνουν καθημερινά από την ανικανότητά μας να μιλήσουμε για την ψυχική υγεία σωστά.

Εν μέρει, αυτό είναι αναπόφευκτο. Εμείς απλώς δεν γνωρίζουμε αρκετά για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος. Η μελέτη του νευρικού συστήματος ανήκει σε μια επαστήμη πολύ νεαρή με ζωή μόλις ενός αιώνα και η επιστημονική κατανόηση του εγκεφάλου εν είναι καθόλου στο σημείο όπου θα θέλαμε να είναι. Γνωρίζουμε περισσότερα τον πλανήτη Δία από ό, τι είναι μέσα από τα κρανία μας.

Ο Κερτ Κομπέιν δεν ήταν βασανισμένη ιδιοφυϊα, ήταν απλώς άρρωστος Facebook Twitter
Φωτο: Jesse Frohman

Αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε τώρα για να σώσουμε ζωές. Το ένα είναι να μιλήσουμε για την ψυχική ασθένεια με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως μιλάμε για τη σωματική ασθένεια, χωρίς δαιμονοποίησης, χωρίς αποθέωση.

Σίγουρα, οι καταθλιπτικοί άνθρωποι συχνά έλκονται από δημιουργικές περιοχές, για να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους, πράγμα που κάνει τη ζωή τους πιο υποφερτή. Συγχρόνως πρέπει να είναι και δύσπιστοι μπροστά σε κάθε κατάσταση.

"Τα μέρη του εαυτού μου που με έκαναν να σκέφτομαι ότι είμαι διαφορετικός, ή πιο έξυπνος, ή οτιδήποτε άλλο, σχεδόν με έκαναν να πεθάνω", είπε ο Αμερικανός συγγραφέας Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας που αυτοκτόνησε το 2008.»

Eπιμέλεια: Αργυρώ Μποζώνη

18

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η γενιά του άγχους: Πώς τα smartphones δηλητηρίασαν τα παιδιά μας και πώς να το αντιμετωπίσουμε

Υγεία & Σώμα / Η γενιά του άγχους: Πώς τα smartphones δηλητηρίασαν τα παιδιά και πώς να το αντιμετωπίσουμε

Το πιεστικό ερώτημα, ωστόσο, είναι: τι μπορούμε να κάνουμε; Ζούμε σε έναν κόσμο που είναι πλήρως κορεσμένος από τα smartphones: είναι σχεδόν αδύνατο, πλέον, να διεκπεραιώσουμε την καθημερινή μας ζωή χωρίς αυτά, ούτε φυσικά μπορούμε να κρατάμε τα παιδιά μας μακριά τους για πάντα.
THE LIFO TEAM
«Πάρε τον καρκίνο μακριά και πες του να μην ξανάρθει»

Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας / «Πάρε τον καρκίνο μακριά και πες του να μην ξανάρθει»

Η Τζούλη Αγοράκη συναντά τη Φιορίτα Πουλακάκη, διευθύντρια της Κλινικής Μαστού του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, διακεκριμένη μαστολόγο, η οποία χειρούργησε και την ίδια όταν περνούσε τη δική της περιπέτεια με τον καρκίνο.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
H λειτουργία των αναμνήσεων: Πώς το άγχος και ο ύπνος επηρεάζουν τη μνήμη μας

Υγεία & Σώμα / H λειτουργία των αναμνήσεων: Πώς το άγχος και ο ύπνος επηρεάζουν τη μνήμη μας

Ο νευροεπιστήμονας Charan Ranganath εξηγεί πως όταν συναντά κάποιον για πρώτη φορά, συχνά τον ρωτούν «Γιατί δεν έχω καλή μνήμη και ξεχνάω εύκολα;». Όμως, η απάντηση που εκείνος δίνει είναι πως τον ενδιαφέρει περισσότερο τι θυμόμαστε, παρά τι ξεχνάμε.
ΤΑΤΙΑΝΑ ΤΖΙΝΙΩΛΗ
Οι ογκολογικοί ασθενείς χρειάζονται ολιστική στήριξη, μαζί με τη θεραπεία τους

Υγεία & Σώμα / Οι ογκολογικοί ασθενείς χρειάζονται ολιστική στήριξη, μαζί με τη θεραπεία τους

Με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» περισσότερες από 15.000 γυναίκες που πιθανόν να ανακάλυπταν πολύ αργότερα ότι η υγεία τους κινδυνεύει διαγνώστηκαν με ευρήματα και έλαβαν θεραπεία έγκαιρα.
ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ
Η αξία του προσυμπτωματικού ελέγχου σε συχνές μορφές καρκίνου

Υγεία & Σώμα / Η αξία του προσυμπτωματικού ελέγχου σε συχνές μορφές καρκίνου

Η Ελλάδα, σύμφωνα με την Κορίνα Πατέλη - Bell, μπορεί να πάρει τα δεδομένα των πιλοτικών προγραμμάτων που εφαρμόστηκαν σε 42 περιοχές του Ηνωμένου Βασιλείου και οδήγησαν στη μετατόπιση των ασθενών σε πρωιμότερα στάδια διάγνωσης
ΑΛΕΞΙΑ ΣΒΩΛΟΥ

σχόλια

7 σχόλια
Σε μια εποχή που η κατάθλιψη ως ασθένεια, αλλά από την άλλη και η κατάθλιψη ως καραμέλα μαστίζουν, είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητο να κατανοήσουμε και να μπορούμε να συζητήσουμε για το θέμα στις πραγματικές του διαστάσεις. Αυτό είναι το ηθικό δίδαγμα που εγώ εξέλαβα από το συγκεκριμένο άρθρο. Σχετικά με τον Cobain, το υπόλοιπο club των 27 και όχι μόνο, η οποιαδήποτε ψυχική ασθένεια ή διαταραχή, μαζί όμως και οι καταχρήσεις, η απίστευτη δόξα, το χρήμα...όλα συντέλεσαν στην καλλιτεχνική δημιουργία και αναπόφευκτα λειτουργούν μέχρι σήμερα συμπληρωματικά στο μύθο που έχει δημιουργηθεί γύρω από αυτές τις προσωπικότητες. Τώρα, ποιός χάραξε το δρόμο, ποιός ήταν ιδιοφυία και ποιος έκανε καλύτερη μουσική, είναι θέματα υποκειμενικά.Φυσικά καμία ψυχική ασθένεια δεν είναι χάρισμα. Καμία αυτοκτονία δεν είναι ρομαντική. Είναι όμως χάρισμα να καταφέρνει κάποιος να δημιουργεί μέσα από μια τέτοια κατάσταση, πόσο μάλλον να αφήνει τοσο "ηχηρά" το προσωπικό του στίγμα σε αυτό τον κόσμο.
Θα συμφωνήσω με το άρθρο. Οι καλλιτέχνες είναι υπερευαίσθητοι. Αλλιώς δεν θα είχαν αυτή την ανάγκη να εκφραστούν. Δυστυχώς αυτή η υπερευαισθησία οφείλεται και για την ανάγκη να είναι αποδεκτοί, να αγαπιούνται από άλλους κλπ. Όσο για το αλκοόλ και τα ναρκωτικά, συγνώμη αλλά όποιος έχει ασχοληθεί με τον χώρο γνωρίζει ότι η συντριπτική πλειψηφία οδηγείται εκεί ώστε να μπορούν να αδειάζουν το μυαλό τους, να καταπολεμούν τις ανασφάλειες τους και για να ανταποκρίνονται στις μανιακές απαιτήσεις των δισκογραφικών εταιρειών. Όποιος παίζει Lives ξέρει ότι είναι ακατόρθωτο να ζεις υπό περιοδία... Το σώμα πονάει υπερβολικά και την επόμενη μέρα δεν μπορείς καν να μιλήσεις. Όσο για τον Κομπέιν κλπ. Ήταν πρωτοπόροι και ο ίδιος ήταν από τους πρώτους που έβγαλε την ανασφάλεια και την αυτοαπόρριψη και την έκανε τραγούδια. Ο Μόρισον πιστεύω ότι ήταν απλά ακόμα πιο ανασφαλείς και φοβόταν το γήρας και τον θάνατο. Την ίδια ανασφάλεια και αυτοαπόρριψη έβγαζε και ο Hendrix. Και η Amy Winehouse. Και η Holiday. Ακόμα και ο Coltrane. Όλοι τους πιστεύανε ότι δεν είναι αρκετά καλοί, τους είχαν απορρίψει πολλές φορές κλπ. Είναι πολύ δύσκολο να βγεις σε μια σκηνή και να τραγουδήσεις ή να παίξεις μουσική. Θέλει πρώτα από όλα να αγαπάς τον εαυτό σου τόσο πολύ που να μην σε νοιάζει ποια θα είναι η αντίδραση. Να μην σε νοιάζει αν θα παίξεις κάτι λάθος κλπ. Οι περισσότεροι νομίζουν ότι είναι οκ αλλά ας προσπαθήσουν να πάνε σε ένα Καραόκε και να σταθούν μπροστά σε ένα μικρόφωνο. Ακόμα και αυτό δεν είναι εύκολο. Τα ναρκωτικά από την άλλη χειροτερεύουν αυτή την υπερευαισθησία και είναι ένας φαύλος κύκλος μέχρι να καταφέρουν να βγάλουν το κουσούρι από πάνω τους. Αμέτρητοι μουσικοί όμως, όπως ο Knopfler, οι Cure, ο Clapton, o Bowie, o Morrissey, o Gabriel, o Eno έχουν καταφέρει να ξεφύγουν από την κουλτούρα της ανασφάλειας και της αυτοκαταστροφής και παραμένουν μουσικά ενεργοί ως και σήμερα. Αυτοί και αν είναι μουσικές ιδιιοφυίες και πολύ μεγαλύτερες από έναν Κομπέιν κατά την προσωπική μουσική μου άποψη βέβαια. Άρα όχι με τίποτα δεν είναι απαραίτητος ο συνδυασμός κατάθλιψη και καλλιτεχνική ιδιοφυία. Καλά θα κάνουν μόνο οι δισκογραφικές και ο καλλιτεχνικός κόσμος να φροντίζουν να ζούνε οι καλλιτέχνες για τους ίδιους και όχι να θυσιάζονται για να πλουτίζουν τα ταμεία.
Το ότι δεν μπορείς να κατανοήσεις την αξία ενός καλλιτέχνη δεν σημαίνει ότι αυτός δεν έχει αξία για άλλους...όποτε μείνε σε αυτά που σε εκφράζουν και άσε εμάς τους ''αρρωστημένους λάτρεις'' να λατρεύουμε την ''μυθική μουτράκλα'', τον lizard king μας!
Προφανώς εννοεί το πόσο επιδραστική ήταν η μουσική τους την εποχή που βγήκε. Για να την ακούς 25 χρόνια μετά μάλλον κάτι θα σημαίνει. Θυμάσαι άραγε κανένα ελληνικό έντεχνο ή ροκ τραγούδι του '91;Σύμφωνα με Πετρίδη, ελάχιστοι δίσκοι ήταν τόσο πρωτοποριακοί,Never mind the bollocks - It take a milion of nations to hold us back - Murmur - The Velvet Underground & Nico.
Το 'Smells like teen spirit' τυχαίνει να το ακούω 25 χρονια μετά γιατί μου θυμίζει τότε που ήμουν 3 και αντί για 'a denial' έλεγα 'αβανάγιο'. Κατά τα άλλα το κομμάτι είναι μεχ.
και όχι μόνο η διαχρονικότητα, η μουσική των Νιρβάνα διαμόρφωσε την Grunge ενώ( επηρέασε έπειτα σχεδον όλα τα συγκροτήματα της δεκαετίας του '90 όπως , τα πιο χαρακτηριστικά, τους Pearl jam , Alich in Chains, Sound Gardens κτλ. Οι Nirvana εγκαινίασαν και διαμόρφωσαν τελικά τη μουσική σκηνή του Seattle που αποτέλεσε το '90 το κέντρο όπου η Rock εξελίχτηκε μέσω της Grunge μπαίνοντας στον 210 αι.
Renton ίσως να την εγκαινίασαν στη mainstream βασικά με το Νevermind.Αλλά οι Soundgarden,Skin Yard και κάτι άλλοι ουσιαστικά ξεκίνησαν τη φάση.Αν ξεκινάει ποτέ κάτι με τη μουσική,μιας και όλα είναι μια συνέχεια κατά κάποιο τρόπο.Alloutero,μου αρέσουν οι Nirvana,αλλά δε νομίζω ότι ήταν ιδιοφυής η μουσική τους.Να πω όμως γιατί μου αρέσουν,θα ήταν βαρετό για όλους,μιας και πρόκειται περί γούστου.Η συνθέσεις των Sonic Youth όμως,ναι,είναι ιδιοφυείς.Αυτό μπορώ να το εξηγήσω.
η ιδιοφυία του Cobain προφανώς και δεν στην αυτοκτονία του αλλά στο έργο του ως μουσικός. Το ότι ιδιοφυείς καλλιτέχνες είναι πιο ευαίσθητοι και περισσότερο επιρρεπείς σε ψυχικές ασθένειες και εξαρτήσει, δεν τους κάνει απλά άρρωστους, πολλές φορές είναι το τίμημα αυτό. όπως έλεγε και η Λ. Ζωγράφου οι καλλιτέχνες θα έπρεπε να έχουν δύο ζωές, μία για να δημιουργήσουν και μία για να ζήσουν
Yπάρχει επίσης και η σύγχρονη οπτική στην ψυχολογία ότι σε άτομα με ψυχολογικές δυσκολίες (ο όρος ασθένεια συνοδευόμενος από τον επιθετικό προσδιορισμό "ψυχική" ενεργοποιεί ακόμα και σήμερα μία σειρά από άτοπα στερεότυπα) πρέπει να δίνεται βάση στις δυνάμεις, τις ιδιαίτερες κλίσεις του ατόμου που τον καθιστούν ξεχωριστό και όχι στη συμπτωματολογία του. Με τον τρόπο αυτό γίνεται κατανοητό ότι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο δεν του αφαιρούν την προσωπική του ταυτότητα και το ζητούμενο είναι το άτομο να μάθει να διαχειρίζεται τα συμπτώματα του αναπτύσσοντας τις δυνάμεις του και όχι να τα ξορκίζει. Παράλληλα αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα του χωρίς να νιώθει ντροπή και τύψεις για αυτό που είναι. Θέλω να καταλήξω στο εξής: ο φακός με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα πολλές φορές επηρεάζει την πραγματικότητα. Αν βλέπουμε την κάθε κατάθλιψη σαν ασθένεια τότε θα αντιμετωπίζουμε και το άτομο σαν καταθλιπτικό, άρρωστο, προβληματικό, ταμπέλες που θα υιοθετήσει και ο ίδιος ο "πάσχων" με συχνά προβληματικές εσωτερικεύσεις που δε βοηθούν στην καλυτέρευση της κατάστασής του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε βέβαια ότι τα πράγματα βέβαια διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε άτομο και από κοινωνία σε κοινωνία όταν μιλάμε για ψυχικές διαταραχές
Έχουμε κάνει ως κοινωνίες τεράστια προσπάθεια να χαρακτηρίσουμε τις ψυχικές ασθένειες ως ασθένειες. Για να μπορούμε μετά να προσπαθήσουμε να τις θεραπεύσουμε και όχι να καθόμαστε να χαρακτηρίζουμε αυτά τα άτομα ως ιδιόρρυθμα, αντικοινωνικά και κακομαθημένα. Και να μπορούν και αυτοί να απευθύνονται χωρίς αναστολές στους μόνους που μπορούν να τους βοηθήσουν: Στους γιατρούς. Και έρχεστε εσείς με αυτό το μείγμα politically correct-new age να μας μιλήσετε για άτομα με ιδιαίτερες ικανότητες, αποδοχή της διαφορετικότητας και φορετές ταμπέλες. Άμα κάποιος βήχει ασταμάτητα πάει σε έναν πνευμονολόγο. Άμα θέλει να αυτοκτονήσει πάει σε έναν ψυχίατρο. Που είναι η δαιμονοποίηση σε αυτό; Μάλλον εσείς φοβάστε να αντιμετωπίσετε τις ψυχικές ασθένειες ως αυτό που πραγματικά είναι: Ασθένειες, που αν αντιμετωπιστούν από την ιατρική είναι, σε μεγάλο βαθμό, ιάσιμες.
"Και να μπορούν και αυτοί να απευθύνονται χωρίς αναστολές στους μόνους που μπορούν να τους βοηθήσουν: Στους γιατρούς."Mπορώ να απαντήσω συνολικά στο Post σου αλλά θα επικεντρωθώ σε αυτό. Γιατρός και ψυχική ασθένεια= φάρμακο, ψυχοφάρμακο καλύτερα. Επειδή τα έχω ζήσει εκ των έσω και στον περίγυρο μου, πίστεψε με δε μιλάμε για ίαση. Δε θα το προχωρήσω σε επίπεδο οικονομικών συμφερόντων γιατί δεν είναι της παρούσης αλλά παίζει τεράστιο ρόλο επίσης. Υπάρχουν πολλές θεραπείες που προτείνει σήμερα η ψυχολογία με βάση τη λογική που ανέπτυξα παραπάνω σε συνδυασμό μάλιστα με φαρμακευτική αγωγή κατάλληλη για την περίπτωση.