''Η θέση των ιδιωτικών δούλωνΚι εδώ υπήρχαν δύο κατηγορίες δούλων, οι οικούντες και οι χωρίς οικούντες. Οι τελευταίοι δεν ανήκαν στους οίκους των κυρίων τους, αλλά εργάζονταν ανεξάρτητα και τους έδιναν μέρος της αμοιβής τους. Επίσης, είχαν το δικαίωμα να εργάζονται συνεταιριστικά, όπως οι δούλοι υποδηματοποιοί του Τιμάρχου, που είχαν συστήσει συνεταιρισμό παραγωγής και του κατέβαλαν δύο οβολούς για τον κάθε εργάτη και τρεις για τον αρχιτεχνίτη. Ακόμα, θα βρούμε δούλους να διευθύνουν τις επιχειρήσεις των αφεντικών τους, όπως ο δούλος του Χρυσίππου, που διηύθυνε το υποκατάστημα στο Βόσπορο. Είναι καταγεγραμμένοι πολλοί δούλοι γιατροί, που υπηρετούσαν για πολλά χρόνια κοντά σε επιστήμονα γιατρό. Ασκούσαν εμπόριο, ήταν χρυσωτές, υποδηματοποιοί, σιδηρουργοί, καμινευτές μολύβδου και αργύρου, καθώς και ανεξάρτητοι γεωργοί. Πρέπει να εμορφώνοντο, αφού πολλοί διακρίθηκαν σαν φιλόσοφοι. Δύο από τους επιφανείς κυνικούς φιλοσόφους, ο Διογένης και ο Βίων ο Βορυσθενίτης, ήταν δούλοι. Μάλιστα, οι φίλοι του Διογένη προσφέρθηκαν να του εξαγοράσουν την ελευθερία του, αλλά αυτός τους απέτρεψε, λέγοντας ότι προτιμά να συνεχίσει να είναι δούλος. Δούλος, και μετά απελεύθερος, ήταν και ο μαθητής του Σωκράτους Φαίδων, που άνοιξε δική του φιλοσοφική σχολή στην Ηλεία. Δούλος, και μάλιστα ανάπηρος, ήταν ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος. Ήταν τόσοι πολλοί οι δούλοι που διέπρεψαν στα γράμματα, που, τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο Έρμιππος έγραψε βιβλίο για τους δούλους αυτούς.Οι οικέτες δούλοι, δμώες ελέγοντο κατά την μυκηναϊκή εποχή, δεν εξεχωρίζοντο από τα μέλη του οίκου. Όταν ένας δούλος έμπαινε για πρώτη φορά στο σπίτι, η οικοδέσποινα τον εδέχετο προσφέροντάς του ξηρούς καρπούς, συνήθως καρύδια και ξερά σύκα, για να του υποδηλώσει ότι η ζωή του στο εξής θα ήταν γλυκιά. Εκτός από τις βοηθητικές οικιακές εργασίες (καθαρισμός του σπιτιού, μαγείρεμα κλπ) οι οικέτες δούλοι απησχολούντο στα κτήματα της οικογένειας. Ήταν όμως και δάσκαλοι των παιδιών ή τα συνόδευαν στο δημόσιο σχολείο και τα γυμναστήρια (παιδαγωγοί)...''