— Πιστεύετε ότι ζούμε σε μια εποχή που θα είμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με διαδοχικά κύματα του SARS-CoV-2;
Αυτό είναι δεδομένο. Ο Covid-19 πρέπει να θεωρείται ήδη ενδημική νόσος, μια και έχει συνεχή πλέον παρουσία στον πληθυσμό, ακριβώς όπως συμβαίνει με τη γρίπη, την ελονοσία, τον HIV και άλλες ενδημικές λοιμώξεις. Η ενδημικότητα μιας νόσου καθορίζεται κυρίως από την υψηλή μεταδοτικότητα και τη μικρή θνησιμότητα ‒ συνεχίζει να εξαπλώνεται ανάμεσα στους ξενιστές που μολύνει.
Στην περίπτωση του Covid-19, ειδικά με τις υποπαραλλαγές της Όμικρον, αυτό έχει επιτευχθεί: ο ιός έχει τη δυνατότητα να εξαπλώνεται πολύ γρήγορα, αλλά, αναλογικά, αποβαίνει θανατηφόρος για πολύ λιγότερους νοσούντες απ’ ό,τι κατά τις προηγούμενες φάσεις της πανδημίας. Ο SARS-CoV-2 ήρθε για να μείνει λοιπόν, όπως είχαμε προβλέψει.
Η εικόνα από δω και πέρα θα είναι η εξής: τα ποσοστά μολύνσεων κατά καιρούς θα αυξομειώνονται, θα κορυφώνονται τους χειμερινούς μήνες, αλλά νοσήσεις θα υπάρχουν σε μόνιμη βάση. Επιδημικά κύματα μπορεί να βλέπουμε ακόμα και στη διάρκεια του καλοκαιριού, όπως συνέβη φέτος.
Η εικόνα από δω και πέρα θα είναι η εξής: τα ποσοστά μολύνσεων κατά καιρούς θα αυξομειώνονται, θα κορυφώνονται τους χειμερινούς μήνες, αλλά νοσήσεις θα υπάρχουν σε μόνιμη βάση.
— Covid, γρίπη και RSV λοιμώξεις: έχουμε, πράγματι, να κάνουμε με τριπλή επιδημία;
Προφανώς και πρόκειται για μια τριπλή επιδημία. Το χαρακτηριστικό του περασμένου φθινοπώρου, καθώς και του χειμώνα που διανύουμε, δεν είναι μόνο η ταυτόχρονη επικράτηση αυτών των τριών ιογενών λοιμώξεων που αναφέρετε αλλά και άλλων ιώσεων, οι οποίες συνδέονται με αναπνευστικές λοιμώξεις.
Το γεγονός ότι τα τελευταία τρία χρόνια, λόγω των περιοριστικών μέτρων, ο πληθυσμός δεν εκτέθηκε σε διάφορους ιούς, σε συνδυασμό με την εκρηκτική αύξηση των μετακινήσεων και τη χαλάρωση των μέτρων δημόσιας υγείας σε όλο τον κόσμο, έχει οδηγήσει στην έξαρση πολλών αναπνευστικών ιώσεων. Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί για τα επόμενα δύο χρόνια, μέχρι να επανέλθει το ανοσοποιητικό μας σύστημα σε μια «κανονικότητα».
— Υπάρχουν αλλαγές στη γρίπη σε σύγκριση με τα προ Covid χρόνια;
Σαφέστατα. Το επιδημικό προφίλ της έχει αλλάξει εντελώς και μας θυμίζει αυτό του πανδημικού στελέχους Η1Ν1 του 2009. Λόγω της έλλειψης ανοσίας του πληθυσμού αλλά και της έκρηξης των μετακινήσεων κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, πολλά στελέχη του ιού της γρίπης εξαπλώθηκαν νωρίτερα από το νότιο ημισφαίριο στο βόρειο.
Φέτος, λοιπόν, περιμένουμε νωρίτερα την κορύφωση του επιδημικού κύματος αλλά πολύ πιθανόν και την αποκλιμάκωσή του. Σε αυτή την πρόβλεψη συνηγορούν τα δεδομένα από χώρες όπου το επιδημικό κύμα «έχει προχωρήσει» περισσότερο, όπως οι ΗΠΑ. Αυτό που δεν έχει αλλάξει, όμως, είναι η θορυβώδης, βαριά συμπτωματολογία της, δηλαδή η ένταση των συμπτωμάτων. Προκαλεί σοβαρή λοίμωξη, με υψηλό πυρετό, πόνους στις αρθρώσεις, μυαλγίες, πονοκέφαλο και πολύ έντονη καταβολή.
— Κατά τη γνώμη σας, ποια μέτρα δημόσιας υγείας είναι πιο αποτελεσματικά;
Πέρα από τις προσπάθειες περιορισμού εξάπλωσης του ιού με την εκπαίδευση των πολιτών στη σωστή εφαρμογή των μέτρων αναπνευστικής υγιεινής (χρήση μάσκας όπου είναι απαραίτητο, επαρκής αερισμός των χώρων, αποφυγή συγχρωτισμού), μεγάλη σημασία έχει η ταχύτητα στη χορήγηση των διαθέσιμων σήμερα αντι-ικών φαρμάκων.
Επειδή ο SARS-CoV-2 πολλαπλασιάζεται πολύ γρήγορα στα ανθρώπινα κύτταρα, η αποτελεσματικότητα των αντι-ιικών φαρμάκων κρίνεται από την ταχύτητα χορήγησής τους στη φάση του ιικού αναδιπλασιασμού. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, οι ποσότητες αυτών των φαρμάκων ήταν, αρχικά τουλάχιστον, περιορισμένες και οι ενδείξεις χορήγησής τους αφορούσαν σχετικά λίγες ομάδες ασθενών. Επιπλέον, μέχρι να φτάσουν τα φάρμακα στους ασθενείς, μετά την έγκριση στη σχετική πλατφόρμα, παρατηρήθηκαν, λόγω της γραφειοκρατίας, κάποιες καθυστερήσεις.
Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ, όπου από την αρχή της κυκλοφορίας των αντι-ικών φαρμάκων, κανείς μπορεί κατόπιν συνταγογράφησης να προμηθευτεί αυτά τα σκευάσματα απευθείας από το φαρμακείο. Η έγκαιρη χορήγησή τους μπορεί να μειώσει σημαντικά όχι μόνο τις πιθανότητες σοβαρής νόσου και ανάγκης νοσηλείας, αλλά και τις πιθανότητες ανάπτυξης long-COVID όπως δείχνουν τα ευρήματα πολλών επιστημονικών μελετών.
— Συμπληρώσαμε τρία χρόνια πανδημίας. Υπάρχει ένα μεγάλο «μάθημα»;
Να κατανοήσουμε ότι ο SARS-CoV-2 αποτελεί πρόγευση ενός κύματος ιών που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε στο μέλλον. Ήδη το 60% των γνωστών μολυσματικών ασθενειών στους ανθρώπους και το 75% των αναδυόμενων μολυσματικών νόσων χαρακτηρίζονται ως ζωονόσοι. Αυτές οι ασθένειες διαρκώς θα αυξάνονται, καθώς οι ιοί θα βρίσκουν ολοένα και πιο εύκολα τρόπο να περνούν από τα ζώα στον άνθρωπο. Τι τους διευκολύνει; Η κλιματική αλλαγή, η πυκνότητα του πληθυσμού, η καταστροφή των φυσικών οικοσυστημάτων, η εντατική κτηνοτροφία μεταξύ άλλων.
Έχει έρθει η ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη φύση, να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη για Ενιαία Υγεία – One Health, η οποία, μολονότι αποτελεί πυλώνα της φιλοσοφίας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, δεν έχει γίνει πράξη. Ενιαία υγεία σημαίνει ότι οι άνθρωποι, για να παραμείνουμε υγιείς και προστατευμένοι από αναδυόμενα παθογόνα, ιούς και βακτήρια, οφείλουμε να φροντίσουμε και για την υγεία των ζώων, των άγριων και των οικόσιτων, και να εξασφαλίσουμε υγιή οικοσυστήματα. Να ανακόψουμε, δηλαδή, την καταστροφή του περιβάλλοντος.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LIFO.