"Η διαταραχή πανικού αποτελεί μία ψυχοπαθολογική οντότητα, η οποία εντάσσεται στις αγχώδεις διαταραχές και, όπως ορίστηκε από τον Donald Klein το 1962, χαρακτηρίζεται από ξαφνικές και μικρής διάρκειας κρίσεις άγχους, που ονομάζονται κρίσεις πανικού". Αυτός, είναι ο ορισμός της Διαταραχής Πανικού, όπως τον βρίσκει κανείς στην Βικιπαίδεια. Τι σημαίνει όμως να πάσχει κανείς από Διαταραχή Πανικού και πώς αυτή αντιμετωπίζεται; O ραδιοφωνικός παραγωγός Δημήτρης Φωτκατζίκης (palavos) και η Eύη, που είναι ιδιωτική υπάλληλος, μοιράζονται μαζί μας τη δική τους εμπειρία και στέλνουν μήνυμα αισιοδοξίας, σε όσους νιώθουν μόνοι και αβοήθητοι στον αγώνα με τον πανικό.
Πανικός... Ο πανικός είναι σαν αυτούς τους γνωστούς που κολλάνε σε μια παρέα χωρίς λόγο και αιτία και ξαφνικά γίνεται με το έτσι θέλω κολλητός σου. Στην αρχή λες δε βαριέσαι, αλλά στη συνέχεια αρχίζει και παίρνει το πάνω χέρι σε πολλές αποφάσεις σου, μέχρι που κυριαρχεί πάνω σου ολοκληρωτικά.
Η δική μου εμπειρία με τον πανικό ξεκίνησε μετά την αποφοίτησή μου από τη σχολή. Στην αρχή έλεγα ότι ήταν ελεγχόμενο, και ήταν δηλαδή, με βαθιές αναπνοές και focus σε πράγματα που δε με άγχωναν, πίστευα ότι το καταπολεμώ. Μετά, το άγχος και το στρες λόγω δουλειάς άρχιζαν να φουντώνουν, αλλά και πάλι δεν το έδωσα τρομερή σημασία. Τελείωνε η δουλειά, πηγαίναμε για ποτό, κάναμε ταξίδια κι έτσι κρατούσα τις ισορροπίες μου. Ήρθε η απόλυση και στο καπάκι επιστροφή στην επαρχία. Εκεί τα βρήκα λίγο σκούρα, αλλά η καλή παρέα εκεί φάνηκε, που με έχει σε stress free περιβάλλον.
Ένα βράδυ ήρθε το πρώτο χτύπημα. Αργά το βράδυ, ξαπλωμένος στον καναπέ, αγχωμένος για τα χρήματα και για το τι θα κάνω από εδώ και πέρα, αϋπνία, αμέτρητοι φραπέδες. Σφίγγεται το στομάχι, πόνος πίσω στην πλάτη και η αίσθηση αυτού του αβοήθητου, και ένας πανικός πρωτόγνωρος. Αυτός ο ολοκληρωτικός πανικός που δεν σε αφήνει να σκεφτείς λογικά, που το μόνο που βλέπεις είναι τα χειρότερα. Χάνεις τον έλεγχο της λογικής και χωρίς να προλάβεις να το καταλάβεις, χάνεις και τον έλεγχο του σώματός σου. Νιώθεις μόνος, ανήμπορος, ακίνητος. Σου μιλάνε, σου δίνουν κουράγιο, αλλά δεν μπορείς να ακούσεις πραγματικά, σε κυριεύει ο φόβος, λες "τι σκατά μου συμβαίνει", προσπαθούν να σε βοηθήσουν, σου λένε πάρε βαθιές ανάσες... κι εκεί νόμισα ότι άναψε το φως στο τέλος του τούνελ. Οι βαθιές ανάσες δώσαν περισσότερο οξυγόνο στο αίμα, κάνανε την καρδιά να χτυπάει πιο γρήγορα και ο πανικός έγινε μεγαλύτερος! Νοσοκομείο. Επείγοντα. Μία χάρτινη σακουλίτσα να παίρνεις από εκεί μέσα ανάσες. Η πρώτη ηρεμιστική ένεση. Πέντε λεπτά αργότερα νιώθεις το κορμί να χαλαρώνει, για λίγο νιώθεις τον πόνο στους μυς, λες και χτυπιόσουν στο γυμναστήριο και πιάστηκες, μετά έρχεται ο λυτρωτικός ύπνος. Την επόμενη το πρωί ήμουν σαν καινούριος.
Είναι μάλλον δυσνόητο να καταλάβεις ακριβώς τι είναι η κρίση πανικού. Όλο αυτό το τουρλουμπούκι που γίνεται μέσα στο κεφάλι σου και ακινητοποιεί και το σώμα είναι δύσκολο να εξηγηθεί ακριβώς. Κι εγώ σαν ασθενής νομίζω ότι δεν κάνω καλή περιγραφή κι επειδή δεν μπορείς να εξηγήσεις επακριβώς τι σου συμβαίνει εκείνη την ώρα, δυσκολεύεσαι να βρεις και άτομα να σου συμπαρασταθούν γνήσια.
Να σου πω την αλήθεια, η μαλακία μου ήταν ότι δεν το πολυέψαξα στην αρχή. Έπρεπε να γράψω άλλες 4 φιλοξενίες στο νοσοκομείο, για να παραδεχτώ ότι αντιμετωπίζω πρόβλημα.
Βασικά αυτό νομίζω ότι είναι το δύσκολο, η παραδοχή και η αποδοχή του προβλήματος. Οι φίλοι και η οικογένεια, αν δεν γνωρίζουν την φύση του προβλήματος, δε βοηθούν πολύ στο να αποδεχτείς τη Διαταραχή Πανικού.
"Έλα ρε μαλάκα, σταμάτα να αγχώνεσαι και θα γίνεις περδίκι."
"Χαλάρωσε λίγο γλυκέ μου, κι εμείς έχουμε προβλήματα, δεν κάνουμε έτσι."
"Αγόρι μου, εμείς περάσαμε πόλεμο, εμφύλιο, χούντα και δεν χάσαμε το μυαλό μας."
"Καλά είσαι ηλίθιος; Για τα λεφτά αγχώνεσαι;"
"Και αν καθυστερήσεις να πληρώσεις δεν ήρθε το τέλος του κόσμου."
Μακάρι να ήταν αυτά, μόνο αυτά και τόσο απλά όσο αυτά. Αλλά σε μια κρίση πανικού είναι όλα αυτά, και άλλα, και πιο πολλά και όλα μαζί. Ένα κουβάρι σκέψεων, προβλημάτων, διλημμάτων, που δεν έχει άκρη, δεν έχει αρχή και τέλος, δεν έχει λογική. Την ώρα της κρίσης δεν έχει βοήθεια, δεν έχει λειτουργική σκέψη, δεν έχει από κάπου να πιαστείς.
Είναι μάλλον δυσνόητο να καταλάβεις ακριβώς τι είναι η κρίση πανικού. Όλο αυτό το τουρλουμπούκι που γίνεται μέσα στο κεφάλι σου και ακινητοποιεί και το σώμα είναι δύσκολο να εξηγηθεί ακριβώς. Κι εγώ σαν ασθενής νομίζω ότι δεν κάνω καλή περιγραφή κι επειδή δεν μπορείς να εξηγήσεις επακριβώς τι σου συμβαίνει εκείνη την ώρα, δυσκολεύεσαι να βρεις και άτομα να σου συμπαρασταθούν γνήσια. Θα βρεις μπροστά σου υποκρισία. Ξέρεις αυτούς τους φίλους που έρχονται και σου κάνουν πατ πατ στην πλάτη, αλλά το βλέπεις ότι δε σε πιστεύουν. Ζεις ένα "ο γιατρός είπε να σου λέμε ΝΑΙ". Στη δική μου περίπτωση υπήρξαν αρκετοί τέτοιοι φίλοι, αλλά τους έκανα πέρα. Έμεινα με την οικογένειά μου και με λίγους και καλούς φίλους που, όσο μπορούσαν, μου συμπαραστάθηκαν.
Κι έτσι ξεκίνησα την ψυχοθεραπεία. Διστακτικά στην αρχή και νομίζω ότι όλοι έτσι ξεκινάμε. Διστακτικά. Γιατί ποιος είναι πραγματικά έτοιμος να αντιμετωπίσει την αλήθεια του, τον εαυτό του και ό,τι σκατό κουβαλάει μέσα του σε τραύμα, πόνο, άρνηση, bullying κτλ.
Έξι χρόνια χρειάστηκαν για να ανακαλύψω από την αρχή τον εαυτό μου, να μάθω για μένα, να αγαπήσω εμένα, να αγαπήσω, να αγαπηθώ. Τα λες και όλα ξανά από την αρχή. Γιατί όταν ανακαλύπτεις πράγματα για τον εαυτό σου, τίποτε από ό,τι έκανες και ένιωθες πριν δεν είναι το ίδιο. Όπως και το σεξ. Ξέρω ότι ακούγεται πολύ κουλό. Αλλά μετά την ψυχοθεραπεία το σεξ απογειώνεται! Αγαπάς τον εαυτό σου, ρίχνεις τις αναστολές σου, ξέρεις τι να ζητήσεις... σου λέω.. δεν υπάρχει απλά!
Τώρα δεν κάνω ψυχοθεραπεία, δεν χρειάζεται πλέον λέει ο ψυχίατρος. Αραιά και που όμως πάω σε έναν ψυχολόγο. Δεν υπάρχει σοβαρός λόγος, απλά και μόνο για να διώχνει κάποιες αμφιβολίες από μέσα μου.
Φάρμακα δεν πήρα πολλά. Ήμουν αντίθετος από την αρχή και όχι γιατί πίστευα ότι προκαλούν εθισμό. Η ψυχολογία που κουβαλάς τα κάνει εθιστικά. Δύο χρόνια xanax και μετά μαχαίρι κόψιμο. Είπα μπορώ χωρίς αυτά. Είχα ανθρώπους δίπλα μου που με έκαναν να το πιστέψω. Μετά από χρόνια, σε έναν πολύ δύσκολο χωρισμό, πήρα ξανά χάπια για δύο μέρες. Προληπτικά. Στην ουσία φοβήθηκα να μη με γυρίσει όλο αυτό πίσω. Δε με γύρισε, γιατί τώρα είμαι άλλος άνθρωπος. Τώρα ξέρω καλύτερα τον εαυτό μου. Τον ξέρω καλά τον πανικό, όπως με ξέρει κι αυτός. Είμαι από τους τυχερούς που χώρισαν από τον πανικό κοινή συναινέσει. Δεν τον φοβάμαι.
Δεν ξέρω αν σου φαίνεται πολύ ονειρικό, δεν είναι. Η ζωή και η καθημερινότητα είναι γεμάτη με άγχος και στρες και αυτό δε θα αλλάξει. Αυτό που μπορεί να αλλάξει είναι το πώς θα το διαχειριστείς εσύ. Αν νιώσεις κάποια στιγμή πανικό, ότι όλη η γη είναι στους ώμους σου και ότι δεν μπορείς να κουνηθείς, αφυπνίσου, ψάξου, μην το αφήσεις να ξεσπάσει σε κρίση. Και αν παθαίνεις κρίσεις πανικού, άκου αυτό. It gets better! Δε με πιστεύεις τώρα, αλλά κρατήσου λίγο από αυτό που σου λέω. 12 χρόνια μετά την πρώτη κρίση πανικού είμαι εδώ, χαρούμενος, ευτυχισμένος, δημιουργικός και πάνω απ' όλα... PANIC FREE.
Palavos
Άλλοι πνίγουν το κουνέλι (sic). Άλλοι πνίγουν τον πόνο τους στο πιοτό. Εγώ το πνίγω γενικότερα. Το πνίγω και με πνίγει. Ψάχνω ανάσες - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το κατάλαβες ότι ο "πνιγμός" είναι το θέμα μας ή όχι ακόμα; Να στο κάνω πιό λιανά λοιπόν με μια φράση : διαταραχή πανικού. Θες να μάθεις τί είναι αυτό; Δεν θέλεις, πίστεψέ με. Δεν θες να ξέρεις πώς είναι να φοβάσαι τον φόβο τον ίδιο. Δεν θες να ξέρεις πώς είναι να βουλιάζεις σ'έναν κυκεώνα επαναλαμβανόμενων σκέψεων που μουδιάζουν σώμα και ψυχή. Δεν θες να ξέρεις πώς είναι να χάνεις στιγμές, ανθρώπους, τη ζωή την ίδια, από κάτι που παλεύεις να ελέγξεις αλλά δεν μπορείς. Να θες να πας να δείς την αδερφή σου στο θέατρο και να μην τολμάς να βγείς από το σπίτι. Να θες να πας σινεμά, για καφέ, μια εκδρομή, μια βόλτα με το αίσθημα και να μην μπορείς να σηκώσεις τον κώλο σου απ'το κρεβάτι. Και ξέρεις τι το κάνει πιο δύσκολο; Το να σου λένε κάποιοι πως μπορείς να το παλέψεις μόνη σου. Πως είσαι δυνατή, πως δε χρειάζεσαι θεραπείες και φάρμακα, πως όλα είναι στο μυαλό σου και βάλτο κάτω και άλλαξέ του τα φώτα και η ζωή είναι ωραία και τα πουλάκια κελαηδάνε και δε σου έλειψε τίποτα και δε νοείται εσύ να έχεις τέτοιο πρόβλημα, γιατί δεν είναι καν πρόβλημα και ο κόσμος έχει αληθινά προβλήματα και σύνελθε και άσε τα χαζά και μη μας ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΕΙΣ- και άντε γαμηθείτε λέω εγώ. Όχι, δεν είμαι δυνατή. Κι αν αυτό σας απογοητεύει, ω, well ...κανείς δεν είναι τέλειος. Και σίγουρα ούτε κι εγώ. Ποτέ δεν ήμουν, ποτέ δε θα είμαι. Μόνο που θέλω να γίνω πάλι όπως ήμουν, πριν μπει στη ζωή μου αυτό το γαμήδι. Είπες κάτι; Σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος; Να σου πω εγώ για τον κόσμο. Στο μ*** του σ'έχει γραμμένο. Το μόνο που θέλει από σένα ο "κόσμος" είναι να βλέπει τα χάλια σου, να μυρίζει τα σκ*** σου, να σχολιάζει την καμπούρα σου, αγνοώντας επιδεικτικά τη σαπίλα που κουβαλά. Και βάλτο επιτέλους καλά στο μυαλό σου: αν θες να ζήσεις ευτυχισμένος δίχως να γαμάς τον εαυτό σου και τους γύρω σου, πρέπει να αποτινάξεις από πάνω σου την έγνοια του κόσμου...
Tο σημαντικότερο θαρρώ, είναι να μην κολώσεις – να μην ντραπείς να ζητήσεις βοήθεια – να μη διστάσεις να μιλήσεις γι'αυτό. Γιατί όσο το αφήνεις να σε τρώει μέρα με τη μέρα, τόσο πιό λυσσαλέα σε καταβροχθίζει αφήνοντάς σου ψίχουλα ενός εαυτού που νομίζεις πως χάθηκε...ενώ είναι ακόμα εκεί, κάπου μέσα σου, και περιμένει τη στιγμή που θα του απλώσεις το χέρι για να βγει ξανά στην επιφάνεια.
Ήταν Κυριακή, 11 Νοεμβρίου του 2012 όταν αράδιαζα αυτές τις λέξεις-σώψυχα στο ταπεινό μου μπλογκ. Έχουν περάσει αισίως 3 χρόνια παρά 2 μέρες, παραμένω το ίδιο αθυρόστομη και αυτοκουρδιζόμενη αλλά το «γαμήδι» αποτελεί πλέον ανάμνηση – πικρή αλλά και συνάμα σημαντική. Ας το πάρουμε όμως από την αρχή, πριν φτάσουμε στον εν κατακλείδι.
Πριν μερικά χρόνια, ο θάνατος ενός πολυαγαπημένου μου προσώπου έμελλε να πυροδοτήσει όλα αυτά τα σκατουλάκια που ταλάνιζαν, φανερά αλλά και κρυφά, την ψυχοσύνθεσή μου. Τον πρώτο λοιπόν καιρό, τα εν λόγω σκατουλάκια με βομβάρδιζαν αδιακρίτως με τις λέξεις ΑΡΡΩΣΤΙΑ, ΘΑΝΑΤΟΣ, ΤΗΝ ΕΚΑΤΣΕΣ ΤΗ ΒΑΡΚΑ. Η ανησυχία έγινε φόβος, κι ο φόβος έφερε σταδιακά τους πρώτους πανικούς. Ένα αόρατο χέρι που έκλεινε σα μέγγενη γύρω απ'το λαιμό κι ένιωθα το οξυγόνο να λιγοστεύει, να χάνεται, πάλευα να ρουφήξω κοφτές ανάσες, να διώξω τον ΘΑΝΑΤΟ. Και νά 'σου πάλι τα σκατουλάκια, να βομβαρδίζουν ασταμάτητα και δίχως έλεος, μέχρι που ο φόβος έγινε πόνος. «Μα πονάω σου λέω!»... «Είσαι κατά φαντασίαν ασθενής, ξεκόλλα!»....Κι ύστερα, ω! ύστερα....ήρθε η συντέλεια. Το μεγάλο πατιρντί. Το «μαλάκες, το χάνω». Ένα μυρμήγκιασμα απ' τα νύχια ως την κορφή, να με ακολουθεί απ'το σπίτι στη δουλειά και τούμπαλιν (για ενδιάμεσες καταστάσεις ούτε λόγος...), μια τρέλα που δεν ήταν τρέλα γιατί αν ήταν τρέλα δε θα καταλάβαινα ότι είναι τρέλα μα αν δεν ήταν τρέλα τότε τί σκατά ήταν; Κανείς δε με καταλάβαινε, κανείς δεν μπορούσε να με βοηθήσει, μέχρι που ήρθε ένας χαστούκαρος (κυριολεκτικά σπίκινγκ-νιώθω αυλακιές ακόμη κάτω απ'το δέρμα) και συνειδητοποίησα πως όλα αυτά τα δημιουργώ ΕΓΩ. Ώπα. Οκ, να το δεχτώ...και το μυαλό μου είναι θολό, πωπωπωπω...πώς τα πολεμάω όμως μάνα μου;
Και κάπου εδώ, σε πάω εν τάχει και με μεγάλες δρασκελιές στο εν κατακλείδι. Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Το ευκολάκι σου, μπορεί να είναι καραδυσκολάκι μου. Ακόμη κι αν υπάρχουν κοινές μέθοδοι αντιμετώπισης της εν λόγω διαταραχής, δε λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο για όλους. Μα το σημαντικότερο θαρρώ, είναι να μην κολώσεις – να μην ντραπείς να ζητήσεις βοήθεια – να μη διστάσεις να μιλήσεις γι'αυτό. Γιατί όσο το αφήνεις να σε τρώει μέρα με τη μέρα, τόσο πιό λυσσαλέα σε καταβροχθίζει αφήνοντάς σου ψίχουλα ενός εαυτού που νομίζεις πως χάθηκε...ενώ είναι ακόμα εκεί, κάπου μέσα σου, και περιμένει τη στιγμή που θα του απλώσεις το χέρι για να βγει ξανά στην επιφάνεια. Και στο λέω εγώ, που είμαι κωλόψαρο ολκής και κυκλοθυμικάρα του κερατά – αλλά το «γαμήδι» το έδιωξα...
Εύη