Οι λόγοι για τους οποίους κάποιοι άνθρωποι ζουν περισσότερο από τους άλλους ποικίλλουν, αλλά τα γονίδια διαδραματίζουν αναμφίβολα μεγάλο ρόλο. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως πρέπει να είμαστε απαισιόδοξοι για το αν θα έχουμε καλά γηρατειά. Παρόλο που τα γονίδια συνιστούν "παρακαταθήκη" από τους γονείς μας, το τι μέλλει γενέσθαι φαίνεται τελικά πως επηρεάζεται πολύ από τον τρόπο ζωής μας.
Η διατροφή, η φυσική δραστηριότητα και το άγχος μπορούν να επιφέρουν αλλαγές στη λειτουργία των γονιδίων, εισάγοντας "χημικούς διακόπτες" οι οποίοι προσδένονται στο DNA και μπορούν να ενεργοποιούν/ απενεργοποιούν ή να εξασθενούν την μεταγραφή των γονιδίων, κάτι που επηρεάζει την υγεία και τη διάρκεια ζωής. Η μελέτη αυτής της διαδικασίας είναι γνωστή και ως επιγενετική- ο τρόπος δηλαδή που παράγοντες εξωτερικοί του γενετικού υλικού (DNA) επηρεάζουν τις αλλαγές στην γονιδιακή έκφραση.
Το να γεράσεις με επιτυχία είναι κάτι παραπάνω από την απουσία ασθενειών και του να ζεις ανεξάρτητος- έχει να κάνει και με το πόσο κοινωνικά ενεργός παραμένεις. Οι φίλοι και η οικογένεια συνιστούν σημαντικούς παράγοντες σε αυτό, συντελούν στην καλή πνευματική υγεία, μειώνοντας τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου και βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειρίζονται στρεσογόνα περιστατικά στις ζωές τους.
Σε μια σειρά ερευνών με αντικείμενο τους "nonagenarians" (σ.σ. ο αυξανόμενος πληθυσμός των ανθρώπων άνω των 90 ετών που οδεύουν προς την αιωνιότητα χωρίς προβλήματα υγείας), βρέθηκε πως οι συμμετέχοντες έφεραν λιγότερα γονίδια που συνδέονται με καρδιαγγειακές παθήσεις και ταυτόχρονα άλλους τύπους που ενισχύουν την ανοσία τους.
Σε πρόσφατη σχετική έρευνα του BELFAST, ενεργοί "nonagenarians" ρωτήθηκαν γιατί πιστεύουν πως έχουν ζήσει τόσο πολύ και με τόσο καλή υγεία. Το οικογενειακό ιστορικό και οι προσωπικές τους ιστορίες σε συνδυασμό με την γονιδιωματική ανάλυση αποτέλεσαν το βασικό εργαλείο της έρευνας, καθώς ήταν αυτά που βοήθησαν τους επιστήμονες να κατανοήσουν πως τα πιστεύω, η συμπεριφορά και ο τρόπος ζωής ρυθμίζουν διακριτικά τον τρόπο που λειτουργούν τα γονίδια στην καθημερινότητα.
Μιλώντας σε τέτοιους ανθρώπους για τις ζωές τους, εκτός από το συμπέρασμα του πόσο σημαντικά είναι τα γονίδια, προέκυψαν και διάφοροι άλλοι παράγοντες που οι ίδιοι θεωρούν πως συνέβαλαν στην μακρά και υγιή ζωή τους.
Γονίδια και καλή υγεία
Πολλοί "nonagenarians" είχαν επίσης συγγενείς στην ίδια κατάσταση. "Υποθέτω είναι στην οικογένεια- οι γυναίκες συγγενείς της μητέρας μου έζησαν όλες μέχρι τα 90 τους. Θυμάμαι εξαδέλφες και θείες, όλες πάνω από 90. Οι άντρες δεν ζούσαν τόσο πολύ" λέει η 99χρονη Ellie.
Στην πραγματικότητα, η Ellie παρατήρησε κάτι που πολλοί επιστήμονες δυσκολεύονται ακόμη να καταλάβουν: το γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες. Στοιχεία υποδεικνύουν πως ενδεχομένως αυτό συνδέεται με τις ανδρικές ορμόνες στη μήτρα, που με τη σειρά τους επιφέρουν ασθένειες σχετικές με την ηλικία.
Άσκηση μυαλού και σώματος
Όλοι όσοι συμμετείχαν στην έρευνα μίλησαν για το πόσο σημαντικό είναι να παραμένεις πνευματικά και σωματικά ενεργός. Τα οφέλη της φυσικής δραστηριότητας δεν πρέπει να παραγνωρίζονται. Η καθημερινή άσκηση αλλάζει το επιγονιδίωμά μας, ενεργοποιώντας τα γονίδια που βελτιώνουν την λειτουργία των μυών.
Η άσκηση όχι μόνο προστατεύει τους μυς μας αλλά και το μυαλό μας, σε δοσοεξαρτώμενο βαθμό- όσο περισσότερο ασκούμαστε τόσο μεγαλύτερο το όφελος. Είναι καλή για όλους και ποτέ δεν είναι αργά να την ξεκινήσεις.
Τρώγε καλά
Πολλοί από τους συμμετέχοντες ανέφεραν επίσης την σημασία του φαγητού στο πόσο καλά τελικά γεράζουμε. Είναι γνωστό πως "είμαστε ό, τι τρώμε". Η επιστήμη έχει αποδείξει πως τα φρούτα και τα λαχανικά μετριάζουν τα γονίδια που προκαλούν καρκίνο ή ακόμη και μας προστατεύουν από αυτόν αλλάζοντας τους επιγενετικούς δείκτες. Πολύ λίγοι δε από τους ερωτηθέντες "nonagenarians" κάπνιζαν.
Μείνε θετικός, μείνε κοινωνικός
Πολλοί αυτοχαρακτηρίστηκαν "ευτυχισμένοι", "πάντα ευδιάθετοι", "ποτέ μελαγχολικοί" και ευχαριστημένοι κάνοντας "γεμάτη ζωή" με οικογενειακές σχέσεις. "Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι και με ενδιαφέρει και η ζωή" λέει ο 95χρονος Samuel, ενώ η 93χρονη αδερφή του Ethel προσθέτει: "Με ενδιαφέρουν σχεδόν τα πάντα, ό, τι συμβαίνει γύρω μου". Το ίδιο περίπου απάντησαν η 95χρονη Sarah και η 94χρονη αδερφή της Mariah, πως είναι συνεχώς χαρούμενες και έχουν θετική στάση ζωής.
Η ικανότητα ή η βούληση να ανταπεξέρχεσαι στις δυσκολίες ήταν ένα κοινό χαρακτηριστικό σε όλους όσοι συμμετείχαν στην έρευνα. Το να γεράσεις με επιτυχία είναι κάτι παραπάνω από την απουσία ασθενειών και του να ζεις ανεξάρτητος- έχει να κάνει και με το πόσο κοινωνικά ενεργός παραμένεις. Οι φίλοι και η οικογένεια συνιστούν σημαντικούς παράγοντες σε αυτό, συντελούν στην καλή πνευματική υγεία, μειώνοντας τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου και βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειρίζονται στρεσογόνα περιστατικά στις ζωές τους.
Μπορεί να μην μπορούμε να διαλέξουμε τους γονείς μας ώστε να εξασφαλίσουμε σε γονιδιακό επίπεδο καλά γηρατειά, αλλά σύμφωνα με τους "nonagenarians" μπορούμε να επιλέξουμε τον τρόπο ζωής μας κι αυτό ενδεχομένως είναι πολύ πιο σημαντικό.