Η διαφήμιση της Amstel με τους δύο φίλους που φτιάχνουν τη δική τους μπίρα στο σπίτι έφερε στο προσκήνιο το homebrewing, ένα χόμπι πολύ διαδεδομένο εδώ και δεκαετίες στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα, η οικιακή ζυθοποίηση ξεκίνησε το 2007 από τον Αλέξανδρο Σεϊντάνη και το beer.gr και από τότε άλλα 2.000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγμά του. Βρήκαμε μερικούς από τους καλύτερους homebrewers της Αθήνας και περάσαμε μαζί τους ένα απόγευμα, φτιάχνοντας σπιτική μπίρα. Ήταν με διαφορά η πιο νόστιμη και φρέσκια μπίρα που έχουμε πιει.
Ο Βασίλης, ένας από τους πιο ενεργούς homebrewers στην Αθήνα, πρόσφατα κατέκτησε την 2η θέση στον διαγωνισμό που οργανώνεται από την American Homebrewers Association, τον μεγαλύτερο και αρχαιότερο σύλλογο οικοζυθοποιών στον κόσμο – ήταν ο μόνος μη Αμερικανός που πέρασε και βραβεύτηκε. Οργάνωσε ειδικά για εμάς μια μάζωξη στο σπίτι του στο Παλαιό Φάληρο με τους υπόλοιπους της κοινότητας των homebrewers – όχι ότι χάνουν ευκαιρία να μαζεύονται για να φτιάξουν μπίρα. Θα φτιάχναμε μαζί μπίρα με ανανά – τη συγκεκριμένη την έφτιαχναν οι Βέλγοι αγρότες στα αγροτόσπιτά τους, είναι λίγο πικάντικη, πολύ ξηρή και δροσερή. Όταν φτάσαμε, ήταν όλα έτοιμα για να αρχίσει το «μαγείρεμα», όπως το λένε: η κατσαρόλα, το δοχείο όπου ξεπλένεται η βύνη, η γκαζιέρα για το βράσιμο, οι αυτοσχέδιες βρύσες και τα «βαρέλια» όπου ήταν αποθηκευμένη η μπίρα που είχαν φτιάξει την προηγούμενη φορά. Όλα τα αντικείμενα-πατέντες ήταν τοποθετημένα σε διάφορα σημεία του σπιτιού: στο μπαλκόνι, στην κρεβατοκάμαρα, στην κουζίνα, στο σαλόνι. «Κοιμάμαι στην κυριολεξία με την μπίρα μου» λέει ο Βασίλης και μας δείχνει μια νταμιτζάνα που έχει στο υπνοδωμάτιό του. «Είναι η μπίρα που έφτιαξα την προηγούμενη εβδομάδα και η θερμοκρασία του δωματίου είναι η ιδανική για να γίνει σωστά η ζύμωση!».
Η παραγωγή μπίρας στο σπίτι για προσωπική κατανάλωση χρονολογείται τουλάχιστον επτά χιλιάδες χρόνια πριν, στη Μεσοποταμία. Μπίρα έφτιαχναν οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Η βιομηχανική επανάσταση έφερε εφευρέσεις όπως το θερμόμετρο και το υδρόμετρο, που επέτρεψαν τη μαζική παραγωγή της. Κατά τον 19ο αιώνα αναγνωρίστηκε η σημασία της μαγιάς στη ζύμωση και η παρασκευή διαφόρων ειδών μπίρας ήταν πλέον εφικτή. Σύμφωνα με έρευνες, τα τελευταία χρόνια η παγκόσμια κατανάλωση μπίρας είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι του καφέ.
Mε τις ελληνικές μικροζυθοποιίες έχει γίνει ένα μεγάλο "μπαμ" και σχεδόν κάθε εβδομάδα βγαίνει και μια καινούργια ελληνική μπίρα στην αγορά. Αυτό δεν σημαίνει ότι βγάζουν όλοι καλή μπίρα.
Συζητώντας με τους homebrewers, κατάλαβα ότι η παραγωγή μπίρας στο σπίτι είναι εθισμός και όσοι ασχολούνται το κάνουν με πολύ μεράκι. Όλοι ξεκίνησαν για διαφορετικούς λόγους, αλλά μόλις το πήραν απόφαση, κόλλησαν. Μελέτησαν πολύ (βιβλία, Ίντερνετ), αγόρασαν τον βασικό πρώτο εξοπλισμό και ξεκίνησαν τις προσπάθειες. «Κατά τύχη ξεκίνησα να ασχολούμαι. Είχα παρατηρήσει ότι κυκλοφορούν πολλές μπίρες στην αγορά και άρχισα να δοκιμάζω. Μετά σκέφτηκα: «Γιατί να μη φτιάξω και τη δική μου;» λέει ο Πάνος. «Εγώ δεν ήξερα καν να πίνω. Έπαιρνα μπίρα από το σούπερ-μάρκετ. Κάποια στιγμή έφαγα φλασιά για το πώς μπορεί να φτιάχνονται, γκούγκλαρα και κόλλησα» λέει ο Νίκος. «Για μας η μπίρα είναι τέχνη. Και αυτός που θα καταφέρει να φτιάξει καλή μπίρα σημαίνει ότι έχει διαβάσει πάρα πολύ πριν. Δεν είναι τυχαίο. Δεν είμαστε λίγο nerds, είμαστε πολύ!» λέει ο Βασίλης που φοράει ένα T-shirt που γράφει Beers-Bars-Boobs-Barbeque-Burgers.
«Η μπίρα δεν είναι μόνο αντρική υπόθεση» λέει η Μαίρη, μία από τις λίγες γυναίκες που ασχολούνται με το homebrewing. «Δεν έχουμε τέτοια κολλήματα στο community. Είμαστε υπέρ της ισότητας: γκέι, straight, geeks, gamers, όλοι είναι ευπρόσδεκτοι. Και όταν πιεις ένα ποτηράκι, όλα γίνονται πιο απλά». Οι γυναίκες ασχολούνται με την παραγωγή μπίρας από πολύ παλιά. Η ζυθοποίηση στο πλαίσιο του νοικοκυριού ήταν το ίδια αναγκαία με τη ζύμωση του ψωμιού. Κατά τον Μεσαίωνα, κάποιες γυναίκες είχαν κατηγορηθεί ως μάγισσες επειδή πρόσθεταν στην μπίρα «περίεργα» βότανα. Η Γερμανίδα ηγουμένη Hildegard von Bingen ήταν η πρώτη που έγραψε τον 12ο αιώνα για τις ιδιότητες του λυκίσκου.
Στην παρέα βρίσκονταν και δύο ζυθοποιοί που ξεκίνησαν να φτιάχνουν μπίρα, τη Satyr,στο σπίτι για την πλάκα τους και τελικά την έβγαλαν στην αγορά. «Άρχισα δοκιμάζοντας αμερικανικές IPA. Δεν είχα ξαναδοκιμάσει ποτέ κάτι αντίστοιχο και είπαμε με τον κολλητό μου να κάτσουμε να φτιάξουμε τη δική μας και, όπως με όλα, αν ξεκινάς κάτι που σου αρέσει, κολλάς και θέλεις να το εξελίξεις» λέει ο Νικηφόρος, ένας από τους μικροζυθοποιούς. «Γνωρίσαμε τους κατάλληλους ανθρώπους που μας έδωσαν δύναμη και συμβουλές για να το προχωρήσουμε κι άλλο» συνεχίζει. «Σκοπός μας ήταν να κάνουμε καλύτερη μπίρα από αυτήν που μπορούσαμε να βρούμε στην ελληνική αγορά» προσθέτει ο συνεργάτης του, Παρασκευάς. «Είχαμε μια άκρη σε ζυθοποιείο στη Χίο, τη βράσαμε, τη ζυμώσαμε και τώρα έχει βγει μια παρτίδα στην αγορά. Αν είχαμε την ευκαιρία να το κάνουμε για βιοπορισμό, θα το κάναμε χωρίς δεύτερη σκέψη. Αλλά δεν είναι η δουλειά που θα σε κάνει να παρατήσεις μια άλλη, σίγουρη. Για να γίνεις ζυθοποιός, θα πρέπει να έχεις και κάποια χιλιάρικα να επενδύσεις σε εξοπλισμό και αυτό μας λείπει».
Ο Βασίλης μας εξηγεί ότι «με τις ελληνικές μικροζυθοποιίες έχει γίνει ένα μεγάλο "μπαμ" και σχεδόν κάθε εβδομάδα βγαίνει και μια καινούργια ελληνική μπίρα στην αγορά. Αυτό δεν σημαίνει ότι βγάζουν όλοι καλή μπίρα. Δεν γίνεται κάποιoς να αρχίσει να βγάζει την μπίρα του χωρίς να έχει ιδέα για την κουλτούρα της μπίρας, χωρίς να ξέρει τι είναι το homebrewing. Η Crazy Donkey, η Voreia, η Septem και η Πειραϊκή, που ήταν η πρώτη, είναι από αυτές που αξίζουν πραγματικά».
Όσο συζητάμε, η ατμόσφαιρα αρχίζει να μυρίζει φρέσκο ψωμί. «Είναι η βύνη» μας ενημερώνει ο Βασίλης. Την είχε βάλει προηγουμένως σε ζεστό νερό μαζί με το κριθάρι για να παραχθούν τα απαραίτητα ζυμώσιμα σάκχαρα και ταυτόχρονα να πάρει το νερό γεύση και χρώμα. «Στο επόμενο στάδιο, η βύνη απομακρύνεται και το χρωματισμένο νερό βράζει μαζί με τον λυκίσκο που δίνει την επιθυμητή πικράδα και τα χαρακτηριστικά αρώματα στην μπίρα. Όταν το νερό κρυώσει, μεταφέρεται σε δοχεία, όπου θα ακολουθήσει η διαδικασία της ζύμωσης. Η ζύμωση γίνεται με την προσθήκη μαγιάς, η οποία καταναλώνει τα σάκχαρα που περιέχει το νερό (που είχε πριν από τη βύνη) και παράγει αλκοόλ και διοξείδιο του άνθρακα. Όταν ολοκληρωθεί η ζύμωση, ακολουθεί η ενανθράκωση και η εμφιάλωση της μπίρας. Το πλύσιμο είναι βασικό στάδιο στην παρασκευή της μπίρας. Πρώτα μαθαίνεις να πλένεις και μετά να φτιάχνεις μπίρα – απολύμανση, καθαριστικά. Σκέψου ότι εγώ, στην καθημερινότητά μου, δεν είμαι και ο πιο τακτικός άνθρωπος και στην μπίρα το κάνω τελείως μηχανικά πλέον. Είναι μέρος της διαδικασίας, αν δεν το κάνεις καλά και σωστά, δεν θα πετύχει η συνταγή. Την εκτιμάς μετά περισσότερο την ίδια σου την μπίρα».
Κάθε μάζωξη των homebrewers είναι μια μικρή γιορτή. Εκτός από την παρασκευή μπίρας, κάνουν μπιρογνωσία, ανταλλάσσουν απόψεις και γνώσεις και κάνουν μπάρμπεκιου μέσα σε ένα κλίμα πολύ φιλικό. «Μαζευόμαστε όποτε βρούμε ευκαιρία» λέει ο Πάνος, την ώρα που ο Βασίλης βάζει τον ανανά στην μπίρα που βράζει – είναι το τελευταίο υλικό. Η μπίρα θα είναι έτοιμη για κατανάλωση σε 2-4 εβδομάδες. «Δημιουργούμε αφορμές, όπως σεμινάρια σπιτικής ζυθοποιίας, ή όπως το σημερινό, μ' εσάς, και, φυσικά, πίνουμε. Δεν είμαστε αλκοολικοί, μην παρεξηγηθούμε. Είμαστε enthousiasts. Δεν πίνουμε ποσότητες, πίνουμε λίγο, αλλά από πολλές διαφορετικές μπίρες. Είναι μέρος της κουλτούρας της craft μπίρας, όπως και το ρέψιμο. Δεν μας αρέσει η καταπίεση».