Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από το Χόλιγουντ με αξιώσεις οικουμενικές, το φάντασμα της –ηπιότερης ή σοβαρότερης– σεξουαλικής παρενόχλησης ανήλικων ή έστω «οριακά ενήλικων» υποψήφιων ή νεόκοπων ηθοποιών και των δύο φύλων. Μετά λοιπόν από τον Γούντι Άλεν (παλιότερα), τον σκηνοθέτη Τζέιμς Τόμπακ και τον διάσημο, επίσης «μουρντάρη» παραγωγό Χάρβεϊ Γουαϊνστάιν πιο πρόσφατα, οι οποίοι κατηγορήθηκαν για σωρεία τέτοιων περιστατικών σε βάρος νεαρών γυναικών, ήρθε η σειρά του «πολύ» Κέβιν Σπέισι.
Ο πρωταγωνιστής πολλών γνωστών ταινιών όπως και της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς House of Cards –που ύστερα από αυτό, φινίτο, όπως και το βραβείο Emmy που ήταν να λαμβάνει– κατηγορήθηκε αρχικά για ένα κάπως τολμηρό αλλά όχι εκτός ορίων φλερτ, όπως συμφώνησε και ο ίδιος ο 14χρονος, τότε, Άντονι Ραπ που έκανε την αποκάλυψη, για να ανοίξει στη συνέχεια και γι΄αυτόν ο ασκός του Αιόλου. Δεκαεννιάχρονος, τότε, μπάρμαν ξενοδοχείου κατήγγειλε ότι του έκανε «στενό μαρκάρισμα» το 2010, του πρότεινε μπάφο, του έδειξε λέει μέχρι και τα αχαμνά του και τον δωροδόκησε με ένα ακριβό ρολόι το οποίο εκείνος αρχικά αποδέχτηκε αλλά την επομένη το πούλησε 3200 λίρες, ένεκα οι τύψεις (που πάντως δεν ήταν τόσο βαριές ώστε να το επιστρέψει ή απλώς να το πετάξει).
Ο Μεξικανός ηθοποιός Ρομπέρτο Καβάζος αποκάλυψε ότι κι εκείνος είχε παρενοχληθεί νεότερος από τον Σπέισι την περίοδο που ο τελευταίος διεύθυνε το Old Vic Theater στο Λονδίνο, δήλωσε μάλιστα ότι αυτό ήταν κάτι σύνηθες για όσους άνδρες «κάτω των 30» εργάζονταν εκεί, δεν αποκλείεται οπότε να βγουν κι άλλα «άπλυτα» στη φόρα: Το κινηματογραφικό American Beauty στην αγγλική του εκδοχή!
Το χειρότερο δε για τον Κέβιν είναι ότι το καθυστερημένο και μάλλον απονενοημένο coming out του ως γκέι ύστερα από αυτές τις αποκαλύψεις αποδείχθηκε «Βατερλό»: αφενός θεωρήθηκε «στάχτη στα μάτια», αφετέρου προκάλεσε τη μήνη μεγάλου μέρους της γκέι κοινότητας η οποία, ειδικά στην πιο καθώς πρέπει, την πιο ενσωματωμένη στις κοινωνικές νόρμες εκδοχή της, είναι απολύτως εχθρική απέναντι σε οποιονδήποτε συσχετισμό της ομοφυλόφιλης επιθυμίας με την παιδεραστία, έστω κι αν αυτή δεν αφορά νήπια αλλά εφήβους στα πρόθυρα της ενηλικίωσης (κάτι που ιστορικά υπήρξε μια από τις «αφορμές» της, βλέπε αρχαία Ελλάδα, αρχαία Περσία κ.λπ. καθώς επίσης αιτία άγριας δαιμονοποίησης και κυνηγιού μαγισσών καθώς ο ομοφυλόφιλος διαφθορέας ανηλίκων είναι διαχρονικός «μπαμπούλας»).
Το ότι ο μπαμπάς Σπέισι ήτανε, λέει, νεοναζί και βίαζε τον μεγαλύτερο αδελφό του Κέβιν εκλήφθηκε, μάλιστα, ως άλλο ένα «ενοχλητικό» στερεότυπο (προβληματικές οικογένειες=γκέι παιδιά). Υπόψη ότι ο κοινωνικός στιγματισμός που συνοδεύει τέτοιες υποθέσεις αποδεικνύεται ανεξίτηλος, ακόμα κι αν ο φερόμενος ως δράστης αποδειχθεί αθώος. Καθώς κιόλας γράφω αυτές τις γραμμές διαβάζω ότι και ο Ντάστιν Χόφμαν καταγγέλλεται τώρα για επίμονη σεξουαλική παρενόχληση το 1985 από μαθητευόμενη τότε ηθοποιό, έσπευσε μάλιστα ήδη και αυτός να απολογηθεί δημόσια.
Τα ίδια τα όρια ηλικίας συναίνεσης ποικίλλουν ανάλογα τη χώρα και την εποχή εξυπηρετώντας από ένα σημείο και μετά κυρίως κοινωνικές συμβάσεις και λειτουργώντας ως ασπίδα προστασίας για τα νεαρότερα μέλη μιας κοινωνίας – κατά τα άλλα, δεν ξέρω πόσο λιγότερο ώριμη μπορεί να θεωρηθεί π.χ. μια κοπέλα 14 ετών και 11 μηνών από μία που έχει ήδη κλείσει τα 15 (το εγχώριο όριο συναίνεσης).
Να εξηγηθώ: Δεν φαντάζομαι ότι επιδοκιμάζει κανείς –εκτός πια κι είναι διεστραμμένος με την πραγματική έννοια του όρου– τη σεξουαλική ή οποιασδήποτε άλλης μορφής στυγνή εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο με «όπλο» το όνομα, τη φήμη, τη θέση, την ισχύ, την οικονομική και κοινωνική επιφάνεια κ.λπ., ειδικά αν ο πρώτος είναι ανήλικος-η. Φυσικά και πρέπει να διώκονται και να τιμωρούνται τέτοιες περιπτώσεις, ειδικά που όσες δημοσιοποιούνται δεν είναι παρά η κορφή του παγόβουνου.
Είναι αναμφίβολα μια πρακτική χυδαία που έχει καταστρέψει πολλές ζωές, με τους δράστες να απολαμβάνουν συχνά ένα εντυπωσιακό όσο και εκνευριστικό απυρόβλητο όταν ανήκουν στις ελίτ (πολιτικοί, αρχιπαπάδες, μεγαλοεπιχειρηματίες, υπέρλαμπροι σταρ κ.τ.ό.) - η αυστηρότητα του νόμου εξαντλείται συχνά σε κάτι κακομοίρηδες.
Το ίδιο ισχύει για τη σεξουαλική παρενόχληση σε περισσότερο (όπως το Χόλιγουντ των ατελείωτων σκανδάλων) ή λιγότερο (όπως π.χ. το συνοικιακό σούπερ μάρκετ) «γκλαμουράτους» εργασιακούς χώρους, με το υποψήφιο θύμα να είναι υποχρεωμένο να διαλέξει ανάμεσα σε πιθανή απόλυση ή παραγκωνισμό σε δύσκολους καιρούς και στα διάφορα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει η υποταγή στις ορέξεις ενός κατά κανόνα υψηλότερου ιεραρχικά δράστη.
Και ναι, είναι λογικό να έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια αυτές οι καταγγελίες μια και το έδαφος είναι πια πιο πρόσφορο γι΄αυτές, λογικό είναι επίσης κάποια θύματα να αποφασίζουν να μιλήσουν ακόμα και δεκαετίες μετά το συμβάν καθότι αν το έπρατταν νωρίτερα αφενός μπορεί να μην τους έδινε κανείς σημασία, αφετέρου μπορεί να γελοιοποιούνταν ή να στοχοποιούνταν. Αυτό είναι αναμφίβολα μια πρόοδος, μια κατάκτηση.
Υπάρχουν βέβαια επίσης περιπτώσεις ανθρώπων που είτε ψεύδονται είτε μεγαλοποιούν μια κατάσταση για να κερδίσουν δημοσιότητα ή και χρήμα (ως αποζημίωση), με όλο το βάρος που συνιστά ακόμα και για το κατά φαντασίαν θύμα μια τέτοια αποκάλυψη, σίγουρα όμως αυτή είναι η εξαίρεση, όχι ο κανόνας.
Αυτό που όμως σηκώνει νομίζω συζήτηση είναι το κατά πόσο πρέπει να δαιμονοποιείται τόσο, με τη σειρά του, ένα απλό φλερτ, όταν βέβαια μένει στο επίπεδο αυτό και δε μετέρχεται βία ή εκβιασμούς προκειμένου να πετύχει το στόχο του. Δεν είναι μόνο ο παραδοσιακός συντηρητισμός, μερικές φορές ο νεοπουριτανισμός αυτού του τύπου προέρχεται από ορισμένες τραβηγμένες στο άλλο άκρο προοδευτικές, κατ' όνομα, αντιλήψεις.
Είμαστε έπειτα τόσο σίγουροι ότι σε κάποιες τουλάχιστον περιπτώσεις δεν υπάρχει συναίνεση συνειδητή; Πόσοι έφηβοι και των δύο φύλων είχαν, έχουν και θα έχουν την πρώτη τους ερωτική εμπειρία με ενήλικες γυναίκες ή άντρες, δίχως αυτό καθόλου να τους «τραυματίσει» αλλά απεναντίας να τους απελευθερώσει; Μην τις/τους ψάχνετε, ζουν ανάμεσά μας και δεν είναι λίγες-οι, αρκετές-οί μάλιστα το επεδίωξαν εξαρχής ιδία βουλήσει.
Ναι, ξέρω, τα νέα παιδιά είναι ανώριμα, περίεργα, ενθουσιάζονται εύκολα, παρασύρονται κ.λπ. και πράγματι έτσι συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό σε τέτοιες ηλικίες, χωρίς πάντως αυτό να ισοδυναμεί πάντα με την καταστροφή, ούτε να αποκλείει εντελώς το έστω αδικαιολόγητο αντίστροφο. Από το σημείο όμως αυτό μέχρι να φτάνουμε να «ευνουχίζουμε» εντελώς τους εφήβους από αντίληψη, κρίση και επιθυμίες αναγνωρίζοντάς τους μόνο καταναλωτική συνείδηση υπάρχει νομίζω μια διαφορά. Τα ίδια τα όρια ηλικίας συναίνεσης ποικίλλουν ανάλογα τη χώρα και την εποχή εξυπηρετώντας από ένα σημείο και μετά κυρίως κοινωνικές συμβάσεις και λειτουργώντας ως ασπίδα προστασίας για τα νεαρότερα μέλη μιας κοινωνίας – κατά τα άλλα, δεν ξέρω πόσο λιγότερο ώριμη μπορεί να θεωρηθεί π.χ. μια κοπέλα 14 ετών και 11 μηνών από μία που έχει ήδη κλείσει τα 15 (το εγχώριο όριο συναίνεσης).
Θα αλλάζαμε όμως άραγε στάση αν ο «προνομιούχος» (κοινωνικά, οικονομικά, έμφυλα κ.λπ.) τύχει να είναι το θύμα και όχι ο θύτης ή αν αμφότεροι «βράζουν» στο ίδιο καζάνι, όπως π.χ. συνηθιζόταν στους hobos της Άγριας Δύσης προπολεμικά; Θα νιώθαμε άραγε όλοι και όλες πιο ευτυχείς και πιο ελεύθεροι αν σε ένα σκοταδιστικό ή πολιτικά ορθό ίσαμε κει που δεν παίρνει μέλλον απαγορευόταν εντελώς το φλερτ σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο ως αμαρτωλό ή δυνάμει κακοποιητικό; Πόσοι ύστερα εντελώς νόμιμοι και υπεράνω πάσης υποψίας γάμοι –μην επεκταθούμε στις ανήλικες νύφες ή γαμπρούς– ενέχουν σχέσεις άγριας εξάρτησης και εκμετάλλευσης;
Αν επιπλέον τρέμουμε τόσο την εφηβική σεξουαλικότητα σε σχέση με την ωριμότερη –και αληθεύει νομίζω πως μέσα στο ανελέητο χάος της νεωτερικότητας τείνουμε να εξιδανικεύουμε όσο ποτέ αυτές τις ηλικίες–, μήπως να ρίξουμε σήμερα κιόλας στην πυρά αριστουργήματα του παγκόσμιου πνεύματος όπως ο Θάνατος στη Βενετία του Τόμας Μαν, η Λολίτα του Ναμπόκοφ, ο Ζενέ, ο Καβάφης, το Συμπόσιο του Πλάτωνα, η Παλατινή Ανθολογία και τόσα άλλα; Μήπως χαρακτηρίζοντας de facto και a priori κακοποίηση μια συναινετική επαφή σχετικοποιούμε στους πραγματικούς βιασμούς, τις πραγματικές κακοποιήσεις και εκμαυλισμούς ψυχών και σωμάτων;
Δεν είναι εύκολα ζητήματα όλα αυτά, καθόλου, ούτε μπορούν να εξεταστούν σε βάθος στα πλαίσια ενός δημοσιογραφικού άρθρου - οι παρεξηγήσεις, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα παραμονεύουν σε κάθε λέξη. Πιστεύω όμως ότι η ζωή είναι μερικές φορές πιο πολύπλοκη από όσο νομίζουμε και ότι το να ανοίγεις έναν διάλογο πάνω σε τέτοια θέματα-ταμπού είναι προτιμότερο από το να καταφεύγεις σε ηθικούς πανικούς, ιεροεξεταστικά αναθέματα ή να τα σκουπίζεις βιαστικά κάτω από το χαλί μη και λερώσουν.