«ΔΕΝ ΘΑ ΣΤΗΣΟΥΜΕ κυβερνήσεις στο παρασκήνιο υπό την καθοδήγηση των οικονομικών συμφερόντων» είπε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής στο πρώτο συνέδριο υπό την ηγεσία του και χειροκροτήθηκε θερμά από τους περισσότερους συνέδρους.
Ο διπλασιασμός των δημοσκοπικών ποσοστών του που έχει πετύχει ο Νίκος Ανδρουλάκης μετά την εκλογή του ως πρόεδρου είχε ως αποτέλεσμα το αυξημένο ενδιαφέρον για το συνέδριο του κόμματος αλλά και την απόπειρα επαναπροσέγγισης εκ μέρους προσώπων από το παρελθόν που έπαιξαν μοιραίο ρόλο στη συρρίκνωση του ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή προσώπων που αρνήθηκαν να αναλάβουν το μερίδιο της ευθύνης που τους αναλογούσε για την πτώση του, αλλά τώρα σπεύδουν με την προσδοκία ότι θα έχουν μερίδιο στην άνοδο που πέτυχε η νέα ηγεσία, ακριβώς επειδή είναι νέα και δεν κουβαλά τα βάρη από το παρελθόν.
Θα το επιτρέψει αυτό ο Νίκος Ανδρουλάκης; Με δεδομένο ότι το επόμενο βήμα του θα είναι η ανανέωση, όπως έχει προαναγγείλει, το πιθανότερο είναι ότι κανένα από αυτά τα πρόσωπα δεν θα παίξουν τον παραμικρό ρόλο στη νέα πορεία του.
Άλλωστε γνωρίζει καλά ότι η εμπιστοσύνη που εκφράστηκε στο πρόσωπό του και η εντυπωσιακή άνοδος που πέτυχε οφείλονται εν πολλοίς στο ότι ο ίδιος δεν έχει φθαρεί από την άσκηση της εξουσίας, ούτε κατά τη διόγκωση της κρίσης αλλά ούτε και κατά τη διαχείρισή της, αφού δεν συμμετείχε σε αυτήν.
Αντιθέτως, στο κόμμα του γνωρίζουν καλά αυτό που και ο ίδιος υπονόησε λέγοντας ότι ανέβηκε ένα-ένα τα σκαλιά της ιεραρχίας, πως ποτέ δεν ήταν ένα από τα προστευόμενα παιδιά των ηγεσιών του ΠΑΣΟΚ που προώθησαν σκανδαλωδώς ορισμένοι από τους προηγούμενους προέδρους του, ανεβάζοντάς τα «με τον ανελκυστήρα», όπως είπε. Παρ' όλα αυτά, ο Ανδρουλάκης ήθελε να τους έχει και τους τρεις προέδρους στο συνέδριο και ήταν η πρώτη φορά που Κ. Σημίτης, Γ. Παπανδρέου και Ευάγγ. Βενιζέλος βρέθηκαν ο ένας δίπλα στον άλλον και συνομίλησαν.
Ενότητα και μετά ανανέωση
Aρκετοί από την παλιά φρουρά, όπως η Άννα Διαμαντοπούλου, ο Κώστας Λαλιώτης κ.ά. εμφανίστηκαν στο συνέδριο και ήταν κατά κάποιον τρόπο χρήσιμοι για την αποκατάσταση του κλίματος της ενότητας, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν πρόκειται να παίξουν κάποιον ρόλο στο κόμμα. Ορισμένοι κατέβαλλαν μεγάλες προσπάθειες ακόμα και για μια σέλφι με τον νέο πρόεδρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χαίρουν της εμπιστοσύνης του. Άλλωστε, πολλοί από αυτούς τα «πέτρινα χρόνια», αλλά και πρόσφατα, συνομιλούσαν και συνεργάζονταν στο παρασκήνιο, άλλοι με τη Νέα Δημοκρατία και άλλοι με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κύριος στόχος του Νίκου Ανδρουλάκη σε αυτό το συνέδριο, πριν προχωρήσει στα επόμενα βήματα που σχεδιάζει, ήταν η συσπείρωση των κομματικών δυνάμεων και η ενότητα, καθώς το ΠΑΣΟΚ τα τελευταία δέκα χρόνια, παρά την υποχώρηση των ποσοστών του, σπαρασσόταν από μικρούς ή μεγαλύτερους εμφυλίους. Η συμβολή της Γεννηματά στο θέμα της ενότητας ήταν σημαντική (το μεγαλύτερο επίτευγμα της προεδρίας της), αλλά ολική ανακωχή δεν υπήρξε. Εξού και σε αυτό το συνέδριο ήταν προτεραιότητα του Νίκου Ανδρουλάκη, προκειμένου να προχωρήσει στην ανανέωση που σκοπεύει να κάνει και σε αυτό που ονομάζει επανεκκίνηση.
«Ενότητα - Ανανέωση - Πολιτική Αυτονομία», αυτό είναι το προσωπικό του σχέδιο σε ένα σύνθημα, και το επανέλαβε και στο συνέδριο. Δεν θα αρέσει σε όλους, ειδικά η ανανέωση και η αυτονομία, αλλά ο ίδιος δείχνει αποφασισμένος να προχωρήσει. Έχει αρχίσει ήδη να αναδεικνύει μια νεότερη γενιά στελεχών. Οι παλιοί, αυτοί που σήμερα είναι λίγο πριν ή λίγο μετά τα εβδομήντα, είχαν αγκιστρωθεί στην εξουσία από τη δεκαετία του '80 και ακόμα και σήμερα αρκετοί από αυτούς αρνούνται πεισματικά να παραμερίσουν για να έρθουν οι νεότεροι. Είναι οι «δεινόσαυροι» του ΠΑΣΟΚ που σχετίστηκαν με τη διαπλοκή, έβλαψαν το κόμμα τους, αλλά οι ίδιοι βγήκαν κερδισμένοι.
Μπορεί αρκετοί από την παλιά φρουρά, όπως η Άννα Διαμαντοπούλου, ο Κώστας Λαλιώτης κ.ά. να εμφανίστηκαν στο συνέδριο και να ήταν κατά κάποιον τρόπο χρήσιμοι για την αποκατάσταση του κλίματος της ενότητας, αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν πρόκειται να παίξουν κάποιον ρόλο στο κόμμα. Ορισμένοι καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες ακόμα και για μια σέλφι με τον νέο πρόεδρο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χαίρουν της εμπιστοσύνης του. Άλλωστε, πολλοί από αυτούς τα «πέτρινα χρόνια», αλλά και πρόσφατα, συνομιλούσαν και συνεργάζονταν στο παρασκήνιο, άλλοι με τη Νέα Δημοκρατία και άλλοι με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ειδική μνεία, και με μια τρυφερότητα που δεν συνηθίζει, έκανε μόνο στον Παρασκευά Αυγερινό, ένα από τα σεβάσμια ιστορικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ.
Υπάρχουν όμως και οι εξαιρέσεις στον κανόνα της απόσυρσης της παλιότερης γενιάς, καθώς ο Νίκος Ανδρουλάκης εκτιμά ότι είναι χρήσιμη η εμπειρία όσων πρόσφεραν χωρίς να βλάψουν το κόμμα και διαθέτουν γνώσεις και εμπειρία που θα χρειαστούν στη διαμόρφωση της νέας πορείας.
Ένας από αυτούς είναι ο Νίκος Χριστοδουλάκης, στον οποίο έχει αναθέσει τη διαμόρφωση και ολοκλήρωση του προγράμματος, καθώς και το ινστιτούτο «In Social» που φιλοδοξεί να παίξει τον ρόλο του κομματικού think tank. Σημαντικό εμπόδιο στο σχέδιό του είναι η έλλειψη πόρων, αφού σχεδόν όλα τα χρήματα πηγαίνουν στην αποπληρωμή των χρεών που οι παλαιότερες ηγεσίες τού έχουν φορτώσει. Ο Νίκος Χριστοδουλάκης, που προέρχεται από την ανανεωτική αριστερά, μπήκε για πρώτη φορά στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ στα τέλη της δεκαετίας του '90 και παρότι τα προηγούμενα χρόνια δέχτηκε το πολιτικό φλερτ του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ενέδωσε. Ο Νίκος Ανδρουλάκης βλέπει στο πρόσωπό του έναν «Νέστορα» και υπολογίζει πολύ στη συμβολή του.
Θετικά και ευχάριστα υποδέχτηκε ο Νίκος Ανδρουλάκης και την υποστήριξη του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη, την οποία εξέφρασε και με άρθρο του στα «Νέα», επιδοκιμάζοντας τα πρώτα του βήματα. Είναι η πρώτη φορά μετά από δέκα χρόνια που ο Κώστας Σημίτης το κάνει αυτό με τόσο καθαρό τρόπο, καθώς είναι γνωστό ότι είχε ασκήσει έντονη κριτική από τον καιρό του πρώτου μνημονίου και είχε σοβαρές επιφυλάξεις για την πολιτική που ακολούθησαν οι πρόεδροι που τον διαδέχτηκαν.
Στο πρώτο συνέδριο υπό την ηγεσία του αναγνώρισε «λάθη και συμπεριφορές που πλήγωσαν τον δημοκρατικό κόσμο» στο παρελθόν και μίλησε για ένα νέο πολιτικό ήθος. Θύμισε όμως και θετικές μεταρρυθμίσεις, όπως ήταν το ΕΣΥ, ο εκσυγχρονισμός του οικογενειακού δικαίου, το ΑΣΕΠ, οι ανεξάρτητες αρχές, τα ΚΕΠ και η Διαύγεια.
Όχι σε κυβερνήσεις του παρασκηνίου
Υποστήριξε ότι «η διακυβέρνηση του τόπου δεν πρέπει να στηρίζεται σε κόμματα-καρτέλ που λαφυραγωγούν το κράτος και διαπλέκονται με ισχυρά οικονομικά συμφέροντα» και ότι στο ΠΑΣΟΚ θα σεβαστούν την ετυμηγορία των εκλογών και δεν θα στήσουν «κυβερνήσεις στο παρασκήνιο υπό την καθοδήγηση των οικονομικών συμφερόντων».
Οι αναφορές δεν είναι τυχαίες, καθώς είναι γνωστό ότι υπάρχουν επιχειρηματικά συμφέροντα που ετοιμάζονται να πιέσουν το ΠΑΣΟΚ για να συνεργαστεί είτε με τη ΝΔ είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ, ανάλογα με το ποιο κόμμα στηρίζουν, σε περίπτωση που δεν προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση στις επόμενες εκλογές. Μερικές από τις επανεμφανίσεις εξαφανισμένων στελεχών στο συνέδριο, άλλωστε, σχετίζονται με την προσδοκία τους ότι ο Ανδρουλάκης δεν θα κάνει αυτό που λέει για την αυτόνομη πορεία και θα βρεθεί στη διακυβέρνηση μετά τις εκλογές. Αν όμως εννοεί όσα λέει και αντισταθεί στις πιέσεις που κατήγγειλε, όλοι αυτοί σύντομα θα απογοητευθούν.
Η δική του πρόθεση, όπως είπε, είναι να ενώσει τις κατακερματισμένες δυνάμεις της κεντροαριστεράς ώστε να δημιουργηθεί «ένας ισχυρός, αξιόπιστος πόλος διακυβέρνησης απέναντι στη Νέα Δημοκρατία, που δεν θα θυμίζει βέβαια σε τίποτα την καταστροφική περίοδο διακυβέρνησης Τσίπρα - Καμμένου». Κατηγόρησε όμως και τον Κυριάκο Μητσοτάκη που «απαξιώνει προσβλητικά τη λαϊκή ετυμηγορία, διακηρύσσοντας ότι οι εκλογές δεν πρόκειται να αναδείξουν κυβέρνηση και προαναγγέλλοντας νέες εκλογές για να διευκολύνει την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας».
Στο συνέδριο ο Νίκος Ανδρουλάκης δεν άφησε κανένα περιθώριο να ελπίζουν ότι μπορεί να τους στηρίξει ούτε στον πρόεδρο της ΝΔ ούτε και στον ΣΥΡΙΖΑ. «Ο Τσίπρας έχει ασθενή μνήμη και ξέχασε ότι μίλαγε στον λαό για “πρώτη φορά αριστερά” και συγκυβέρνησε τελικά με τον ακροδεξιό κ. Καμμένο», είπε με έναν δηκτικό υπαινιγμό και τον παρότρυνε να απευθυνθεί στον Βελόπουλο.
Η δευτερολογία του ήταν σαφώς σε πιο προσωπικούς τόνους, πιο απελευθερωμένη από το άγχος του «πρωτάρη» που έδειξε να έχει στην πρώτη του ομιλία και κάποιες φορές υπήρξε και μια δόση συναισθηματικής φόρτισης, όπως όταν είπε: «Είναι τιμή μου που είδα στις πρώτες θέσεις τον Παρασκευά Αυγερινό, τον αγαπημένο μου Παρασκευά», τον πρώτο ομιλητή του ΠΑΣΟΚ που θυμάται να άκουσε ως παιδί στο Ηράκλειο.
Αλλά και όταν ανέβηκε στο βήμα απάντησε στην προσφώνηση στελέχους, με το οποίο, όπως είπε, ήταν συμφοιτητές στην Ξάνθη πριν από είκοσι χρόνια, λέγοντάς του ότι μαζί έδωσαν τον αγώνα για την παράταξη, «σκαλοπάτι-σκαλοπάτι, χωρίς τα ασανσέρ της εγχώριας ολιγαρχίας», υπενθυμίζοντας στους συνέδρους ότι αυτός δεν ανήκε στους «αγαπημένους» της και το γεγονός ότι εκείνοι που προορίζονταν για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σήμερα σε άλλα κόμματα, καθώς έφυγαν για να συνεχίσουν την πολιτική τους καριέρα.
Σε πιο συναισθηματικούς τόνους ήταν και οι ευχαριστίες του προς τους «συντρόφους του HDP», του φιλοκουρδικού κόμματος της Τουρκίας, που έστειλαν χαιρετισμό στο συνέδριο: «Εύχομαι να δείξουν αντοχή στις δυσκολίες που περνούν από το αυταρχικό καθεστώς Ερντογάν και δεν ξεχνάμε, ως Έλληνες, ότι ήταν το μόνο κόμμα που καταδίκασε τη μετατροπή της Αγιάς-Σοφιάς, ενός μνημείου του παγκόσμιου πολιτισμού, σε τζαμί».
Αυτόνομη πορεία, όχι σε μέτωπα με ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ
Στη σύνοψη που έκανε ο Νίκος Ανδρουλάκης αναφέρθηκε ιδιαίτερα στις συζητήσεις που έγιναν για την κλιματική αλλαγή. «Όχι ευκαιριακά για να φτιάξουμε το προφίλ μας και ούτε ως μπίζνα της εγχώριας ολιγαρχίας», όπως είπε, «αλλά ως σταυροφορία για την ανθρωπότητα και το περιβάλλον». Ανέφερε ότι δεν αρκούνται στην ισότητα των ευκαιριών και ανέδειξε το πελατειακό κράτος ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του πολιτικού συστήματος, ενώ ως μεγαλύτερο της χώρας ανέφερε το δημογραφικό, για το οποίο πρότεινε μέτρα.
Τέλος, κάλεσε σε συμπόρευση όσους έμειναν στα δύσκολα αλλά και όσους απογοητεύτηκαν, εκτός από τους «γενίτσαρους», όπως χαρακτήρισε όσους πήγαν στη ΝΔ και στον ΣΥΡΙΖΑ για να αποκτήσουν αξιώματα, οι οποίοι «δεν έχουν καμία θέση και δεν θα έχουν καμία θέση ανάμεσά μας».
Έκλεισε την ομιλία του δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι βρίσκονται στην απέναντι όχθη «με αυτούς που μας καλούν σε προοδευτικά μέτωπα και έλεγαν στον λαό ότι κέρδισαν την κυβέρνηση αλλά όχι την εξουσία, αναδεικνύοντας πως βλέπουν τη διάκριση των εξουσιών και το κράτος δικαίου» αλλά και με εκείνους «που μας καλούν σε μέτωπα της λογικής, ενώ στηρίζουν την ηγεμονία τους στην πλήρη άλωση του κρατικού μηχανισμού και μετατρέπουν τις ευκαιρίες των ευρωπαϊκών πόρων και τη συνολική ανασυγκρότηση της οικονομίας και της κοινωνίας σε ευκαιρίες για λίγους, όντες πρωταθλητές στις απευθείας αναθέσεις».
Δηλαδή έκλεισε ξεκάθαρα την πόρτα και στους δύο, επιμένοντας στη στρατηγική της αυτονομίας και υποστηρίζοντας ότι «ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, καθώς και οι δύο περιφρονούν τις πραγματικές ανάγκες του ελληνικού λαού». Η συνέπεια των λόγων του νέου ηγέτη του ΠΑΣΟΚ θα κριθεί στην πράξη το επόμενο διάστημα.