Παραφράζοντας την παροιμιώδη αφέλεια του Κοέλιο (που κάποτε, σε καιρούς ανόδου, είχε βρει το κοινό του στη μεσαία τάξη της χώρας μας), όλα σήμερα φαίνεται να συνωμοτούν για να φτιαχτεί ένας χώρος «αντισυστημικού» εθνικισμού. Άνθρωποι που αγαπούν τις στολές, λατρεύουν τις ειδικές δυνάμεις, μισούν οτιδήποτε εξασθενεί τον ανδρισμό και την εκδοχή ελληνικού φρονήματος που αυτοί εκθειάζουν. Δεν είναι όλοι τους ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής, ούτε έχουν, κατ' ανάγκην, καθαρή πολιτική προτίμηση σε υπαρκτά κομματίδια ή κινήσεις του λεγόμενου πατριωτικού χώρου.
Παρ' όλα αυτά, είναι γύρω μας και τους συναντάμε σε συγκεντρώσεις γονέων στο σχολείο, σε συνελεύσεις στην πολυκατοικία, σε μαγαζιά και χώρους συνάντησης. Και, φυσικά, στα κοινωνικά μέσα και στον σχολιασμό των διαδικτυακών σελίδων ‒ μόνο που νομίζω πως έχει γίνει υπερβολικός λόγος για την «ακροδεξιά στα κοινωνικά μέσα», σαν να πρόκειται για κάτι που παράγεται και αναπαράγεται μόνο στο πληκτρολόγιο και στο σύνδρομο παντοδυναμίας των νέων ψηφιακών κοινών.
Ο χώρος που έχει δημιουργηθεί εδώ και χρόνια κινείται. Δεν έχει πια διακριτά σύνορα ούτε περιορίζεται σε εξτρεμιστικές και νεοναζιστικές περιπτώσεις. Προσελκύει πολιτευτές, ανθρώπους σε αναζήτηση πολιτικής καριέρας, υποψιασμένους μιμητές της alt right ατζέντας.
Τώρα, με αφορμή τον θάνατο του νεαρού ομογενή από πυρά των Αλβανών αστυνομικών, η συζήτηση επιστρέφει στα του «πατριωτικού χώρου». Μιλάμε για συναισθήματα, δοξασίες και συνθήματα που φτιάχνουν ένα συνεχές, μια καύσιμη πρώτη ύλη. Το κυριότερο είναι όμως ότι ασκούν πίεση στον κορμό της ελληνικής κεντροδεξιάς, ιδίως στη βάση της, αλλά όχι μόνο εκεί. Βλέπει κανείς ένα ενοχικό σύνδρομο στην «καθωσπρέπει» δεξιά απέναντι στους ελληνόψυχους, όπως συχνά ονομάζονται αυτοί οι οπαδοί της ρήξης: της ρήξης με τους Αλβανούς (τώρα), με τους Τούρκους (πάντα), με τους Εβραίους (συχνά) και γενικά με όσους δεν συμφωνούν με τις ιδέες τους.
Ας πούμε καθαρά ότι το θέμα δεν είναι καθόλου ανώδυνο. Κι αυτό γιατί ζούμε σε καιρούς όπου το περιθώριο μπορεί να επηρεάζει την κεντρική πολιτική σκηνή και τις ιδέες που κυκλοφορούν ευρύτερα. Οι γραφικές και ιδιοσυγκρασιακές περιπτώσεις πολλαπλασιάζονται, οι στολές παραλλαγής εμφανίζονται σε περισσότερα προφίλ, το μίσος κυκλοφορεί και χτίζει τα δικά του καθημερινά επεισόδια σύγκρουσης.
Όπως είπε και ο Τζο Μπάιντεν, σχολιάζοντας τον «πατριώτη» σταυροφόρο που έστελνε τα δέματα-βόμβες σε προσωπικότητες της αντι-Τραμπ Αμερικής, «words matter». Οι λέξεις έχουν σημασία και βαρύτητα. Γι' αυτό και απέναντι στον μιλιταριστικό εθνικιστικό γαλαξία, όσες ιδεαλιστικές και γαλανόλευκες αναφορές κι αν κάνει εδώ, η στάση δεν μπορεί να είναι ο ευφημισμός. Ούτε φυσικά η έμμεση κολακεία του «υπερβολικού» φρονήματος. Οι δηλώσεις στελεχών της Νέας Δημοκρατίας που είδαν στο τραγικό γεγονός με τον ομογενή τη σύγκρουση μιας ιδιαίτερης εθνικής ευαισθησίας με τον αλβανικό κατασταλτικό μηχανισμό είναι μια μορφή κολακείας που στεγάζει έναν επικίνδυνο σχετικισμό: γιατί ο θερμοκέφαλος εθνικισμός και το σχέδιο διαμελισμού χωρών δεν είναι αθώο ατομικό φρόνημα. Ούτε όταν προέρχεται από υπερπατριώτες Αλβανούς ούτε όταν εκπέμπεται από Έλληνες, ομογενείς ή όχι.
Ο χώρος που έχει δημιουργηθεί εδώ και χρόνια κινείται. Δεν έχει πια διακριτά σύνορα ούτε περιορίζεται σε εξτρεμιστικές και νεοναζιστικές περιπτώσεις. Προσελκύει πολιτευτές, ανθρώπους σε αναζήτηση πολιτικής καριέρας, υποψιασμένους μιμητές της alt right ατζέντας. Ένα μείγμα ιδεών που αρχίζει από το Κράτος ως Σωματείο και φτάνει μέχρι μοντέλα λαϊκών πολιτοφυλακών, περνώντας από πιο παραδοσιακά ελληνορθόδοξα και αντιδυτικά στερεότυπα, εμπνέει τους ακτιβιστές και τους αυτοσχέδιους προπαγανδιστές του. Και εδώ και καιρό βλέπουμε ότι δυσκολεύει την ελληνική κεντροδεξιά να απαλλαγεί από τους δικούς της λαϊκιστικούς πειρασμούς.
Ο συγκεκριμένος χώρος, παρά την πανσπερμία των φιλοδοξιών και των σχεδίων που τον διασχίζουν, έχει κάποια κοινά γνωρίσματα: πρώτα απ' όλα, αντιπαθεί και περιφρονεί τη φιλελεύθερη δημοκρατία, ενώ αισθάνεται έλξη για μοντέλα «πλατωνικά», ολιγαρχίες των σοφών ανδρείων ή μονοπρόσωπες χαρισματικές ηγεσίες. Είναι, επίσης, ένας χώρος όπου τόσο η εξωτερική όσο και η εσωτερική πολιτική κρίνεται από κάθετα «ναι» και «όχι», από υποθετικά ανδρείες κινήσεις θάρρους ή εξευτελιστικές/προδοτικές σχέσεις υποταγής. Τέλος, είναι ένας χώρος όπου ανακατεύονται όλα τα μπαχαρικά και ο ιδεολογικός αχταρμάς της εποχής: ιδέες της Νέας Εποχής και παλαιοημερολογίτικα σήματα, στρατηγικές αναλύσεις και αντισημιτικά πρωτόκολλα, η γελοία ελληνική οικογενειολατρία και το μίσος για τους εκσυγχρονιστές που παρουσιάζονται σταθερά ως πράκτορες διεθνών οργανισμών.
Αυτά είναι σκληρά χαρακτηριστικά που τα συναντάμε σε πολλές γωνιές του αστερισμού των «ελληνόψυχων». Γι' αυτόν το λόγο, ανεξάρτητα από τις εκλογικές και πολιτικές βλέψεις κάποιων, δεν έχει νόημα η τύφλωση απέναντί τους. Ούτε μπορεί να δικαιολογηθούν κάποιες στάσεις που υποτιμούν τέτοια φαινόμενα επειδή θεωρούν πως το βασικό μέτωπο είναι με τον αριστερό λαϊκισμό ή την κυβέρνηση.
Τίποτα δεν εμποδίζει κάποιον/α να βλέπει τους διαφορετικούς κινδύνους χωρίς να τους κάνει ένα πράγμα αλλά και χωρίς να καταπίνει τον έναν για να μη χάσει από τα μάτια του τον άλλον. Υπάρχει στην Ελλάδα εθνικιστικός τυχοδιωκτισμός και κακοχωνεμένος «τραμπισμός». Δεν φτιάχτηκε χτες, αλλά σήμερα έχει μαζί του μια διεθνή τάση και τους θυμούς οι οποίοι σωρεύτηκαν και την τελευταία τετραετία των κυβερνήσεων Τσίπρα-Καμμένου.
Οποιαδήποτε διαπραγμάτευση ή φλερτ με τις «ευαισθησίες» τέτοιου τύπου είναι απλώς μια συνέχιση της δημαγωγικής πολιτικής με άλλο προσωπείο. Μια παγίδευση της χώρας σε μια στολή παραλλαγής που κρύβει τα αληθινά της προβλήματα και τις προτεραιότητες του καιρού.