«Τα δικαιώματα του ανθρώπου δεν ιεραρχούνται. Βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο και προστατεύονται ισότιμα όταν προσβάλλονται. Η κοινότητα των Ρομά φυσικά πρέπει να εκπροσωπείται στην Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), όπως και η κοινότητα των ΛΟΑΤΚΙ.
Ως προς την πρώτη αλλά και ως προς τη δεύτερη κοινότητα, η ΕΕΔΑ έχει ήδη συμβάλει αποφασιστικά στην ανάδειξη των προβλημάτων τους...
Η υπερβολικά μεγάλη, όμως, ευνοϊκή μεταχείρισή τους σε βάρος όλων των άλλων υπερασπιστών των δικαιωμάτων του ανθρώπου προσβάλλει τους δεύτερους, αλλά και υποβαθμίζει το κύρος της ίδιας της Εθνικής Επιτροπής, αλλοιώνει άκριτα τη σύνθεσή της και θίγει την ανεξαρτησία της», ανέφερε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος της ΕΕΔΑ Γεώργιος Σταυρόπουλος στην οργισμένη επιστολή που συνόδευε την παραίτησή του, μια παραίτηση που συνόδευσαν ευθείες βολές κατά της κυβέρνησης για «αιφνιδιασμό της Επιτροπής», παρεμβάσεις στη λειτουργία της κατά παράβαση του καταστατικού της αλλά και των διεθνώς ισχυόντων (αρχές Παρισίων).
Αναφέρθηκε επιπλέον στον περιορισμένο προϋπολογισμό, ολιγάριθμο επιστημονικό προσωπικό, τις κακές συνθήκες στέγασης κ.λπ.
Το ζήτημα προκάλεσε αντιπαραθέσεις και στη βουλή, με την αντιπολίτευση να καταγγέλλει «θεσμική απαξίωση», αντιδράσεις υπήρξαν κι από πρόσωπα του δικαιωματικού χώρου – το νομοσχέδιο εντέλει υπερψηφίστηκε χτες.
Είθε το θολό τοπίο να ξεκαθαρίσει το συντομότερο προς όφελος όσων πολιτών υφίστανται παντός τύπου διακρίσεις στη χώρα αυτή – γιατί, σε περίπτωση που το λησμονούν, σε τέτοιους ανθρώπους αναφέρονται και αυτούς υποτίθεται συντρέχουν.
Τι έχει συμβεί; Επιχειρεί πράγματι η κυβέρνηση –μια κυβέρνηση που προβάλλει τη δικαιωματική της πολιτική ως ένα από τα πλέον «δυνατά» της χαρτιά– να «βάλει χέρι» στην ΕΕΔΑ;
Ψηφοθηρεί άραγε και «λαϊκίζει» προεκλογικά κάνοντας μικροπολιτική όταν διευρύνει τη σύνθεση της Επιτροπής προσθέτοντας πέντε οργανώσεις ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων (Athens Pride, Colour Youth, ΟΛΚΕ, Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, ΣΥΔ) και δύο (επιπλέον) οργανώσεις Ρομά (η Συνομοσπονδία «ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ» και η Hellenic Roma Action που δραστηριοποιείται στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού) και προς τι αυτός ο «υπερθεματισμός»;
Απαξιώνεται και ποδηγετείται το έργο της ΕΕΔΑ με παρεμβάσεις και χειρισμούς αντιδημοκρατικούς, καθώς καταγγέλλεται;
Υπόψη ότι η ΕΕΔΑ είναι θεσμικό συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας, διαθέτει υψηλού επιπέδου συγκρότηση και τεχνογνωσία, η δε συμβολή της της σε μια σειρά νομοσχέδια (ιθαγένεια, στρατιωτική θητεία, σύμφωνο συμβίωσης κ.ά.) θεωρείται σημαντική.
Με τις νέες προσθήκες η Επιτροπή γίνεται 32μελής, εξακολουθούν όμως να απουσιάζουν φορείς για τα δικαιώματα των κρατουμένων και του παιδιού π.χ. ενώ και οι μετανάστες-πρόσφυγες έχουν μόνο μια αντιπροσώπευση (Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες).
Προβληματισμένος και ο ίδιος με όλο αυτό το σκηνικό επικοινώνησα με το υπουργείο Επικρατείας –στον Δημήτρη Τζανακόπουλο «χρεώνεται» η διεύρυνση– για να ακούσω και τη δική τους άποψη η οποία εμμένει στα εξής:
α) Η προοπτική διεύρυνσης των κοινωνικών ομάδων που εκπροσωπούνται στην ΕΕΔΑ είχε συζητηθεί με το προεδρείο της προ τετραμήνου δίχως να υπάρξουν ενστάσεις, επιβάλλεται δε από τις πολιτικοκοινωνικές και δικαιωματικές εξελίξεις των τελευταίων ετών που ανέδειξαν νέα ζητήματα και προβληματικές, σε καμία περίπτωση δε δεν «προτιμώνται» κάποιες οργανώσεις ή «αποκλείονται» άλλες – μόνη προϋπόθεση είναι να έχουν συσταθεί ως νομικά πρόσωπα.
β) Όσον αφορά τις πέντε ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις που εκπροσωπούνται, δεν πρόκειται για «αβάντα» ούτε οι αρμοδιότητές τους αλληλοκαλύπτονται αφού εστιάζουν σε διαφορετικές δικαιωματικές πτυχές (τρανς δικαιώματα, ΛΟΑΤΚΙ+ γονεϊκότητα κ.λπ.).
Η πολυπρόσωπη ΛΟΑΤΚΙ+ αντιπροσώπευση κρίθηκε, λένε, αναγκαία ελλείψει μιας ευρύτερης οργάνωσης-«ομπρέλας». Τα κριτήρια βασίστηκαν «στο έργο των ομάδων αυτών και κατόπιν συνεννόησης με εκπροσώπους της κοινότητας», σημειώνεται δε ότι πριν «τόσο σε αυτή όσο και σε άλλες περιπτώσεις γινόταν ανάθεση σε ανθρώπους ή οργανώσεις που δεν εκπροσωπούσαν ακριβώς τις συγκεκριμένες μειονότητες».
γ) Η σύνθεση των εθνικών επιτροπών δεν γίνεται αυθαίρετα αλλά αποφασίζεται από συνταγματικό ή νομοθετικό κείμενο ή διάταξη που περνάει από τη βουλή, όπως συνέβη και στην προκειμένη περίπτωση.
δ) Η κυβέρνηση προέβη ήδη από το '15 σε μια σειρά νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν αναβαθμίσει την ΕΕΔΑ. Μεταξύ αυτών αφαιρέθηκε το δικαίωμα ψήφου που είχαν εν ενεργεία βουλευτές, γραμματείς, υπουργοί κ.λπ. –κάτι που παρουσιάζεται ως εχέγγυο μη κυβερνητικής παρέμβασης– και προβλέφθηκε ξεχωριστή πίστωση στον προϋπολογισμό η οποία μάλιστα διπλασιάστηκε (από 80 στα 160 χιλ. Ευρώ), το ίδιο και το προσωπικό της ΕΕΔΑ, δόθηκε επίσης δυνατότητα σύναψης συνεργασίας με ΑΕΙ, καμία σχέση δηλαδή με την απόλυτη απαξίωση της ΕΕΔΑ από προηγούμενες κυβερνήσεις και ειδικά το διάστημα 2012-2015, όταν ο τότε γ.γ. του υπουργικού συμβουλίου Τάκης Μπαλτάκος τής είχε μηνύσει στα ίσα ότι «δεν τον ενδιαφέρουν τα πορίσματά της».
Αντίθετα, τονίζουν, από το 2015 ως σήμερα η Γενική Γραμματεία Πρωθυπουργού πραγματοποίησε δέκα τουλάχιστον συναντήσεις με τον κ. Σταυρόπουλο για θέματα της Επιτροπής, αναζητήθηκε μάλιστα άμεση λύση στο στεγαστικό που όμως δεν ευοδώθηκε λόγω ασυνεννοησίας μεταξύ του προέδρου της ΕΕΔΑ και του προέδρου της Επιτροπής Βιοηθικής.
Απέδωσαν, τέλος, τη σχετική επιστολή διαμαρτυρίας της επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Επιτροπών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Έμιλι Λόγκαν προς τον πρωθυπουργό σε «παραπληροφόρηση» της ίδιας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν κατάφερα ακόμα να βγάλω κάποιο ολοκληρωμένο συμπέρασμα, αφήνω οπότε τα παραπάνω λεχθέντα στην κρίση του αναγνώστη.
Είναι βέβαια γεγονός ότι πέντε ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις και τρεις Ρομά, ακόμα και με διαφορετικά αντικείμενα πεδίου –κάτι που ισχύει– μοιάζει πράγματι υπερβολή (το ότι οι παραπάνω κοινότητες δεν έχουν καταφέρει να στήσουν μια ενιαία οργάνωση-«ομπρέλα», όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, είναι θαρρώ πρόβλημα των ίδιων καταρχήν και όχι της Πολιτείας).
Θα το έλεγες ωστόσο και θετική διάκριση, εφόσον φυσικά έτσι δεν αποκλείονται –όπως επιμένει το υπουργείο– εκπρόσωποι άλλων μη προνομιούχων μειονοτήτων και κοινωνικών ομάδων, κάτι που θα δημιουργούσε αλγεινή εντύπωση.
Τα περί παρεμβάσεων στη δομή, τη λειτουργία και το έργο της Επιτροπής παραμένουν ανοικτά προς διερεύνηση. Το πλέον όμως ανησυχητικό για κάθε ευαίσθητο περί τα δικαιωματικά πολίτη, είναι η προοπτική να γίνει ο χώρος αυτός «αρένα» πολιτικών αντιπαραθέσεων και σκοπιμοτήτων ένθεν και ένθεν, να στηθούν «μαγαζάκια», να δημιουργηθούν εντυπώσεις για «αλισβερίσια», άνιση μεταχείριση, εργαλειοποίηση κ.λπ.
Αυτό οφείλει νομίζω να είναι το πρώτο μέλημα των κυβερνώντων, της ΕΕΔΑ, των ίδιων των οργανώσεων και όσων άλλων εμπλέκονται στο κεφάλαιο ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα.
Είθε οπότε το θολό τοπίο να ξεκαθαρίσει το συντομότερο προς όφελος όσων πολιτών υφίστανται παντός τύπου διακρίσεις στη χώρα αυτή – γιατί, σε περίπτωση που το λησμονούν, σε τέτοιους ανθρώπους αναφέρονται και αυτούς υποτίθεται συντρέχουν.