«Σε ποιες χώρες είναι πιο ασφαλείς οι πολίτες απέναντι στον κορωνοϊό;» ρωτάει σε χθεσινό δημοσίευμά της η Deutsche Welle. Για να δώσει την απάντηση: «H Γερμανία είναι η ασφαλέστερη χώρα στην Ευρώπη», επικαλούμενη την έρευνα κάποιου «Deep Knowledge Group», το οποίο τοποθετεί τη Γερμανία (με 40 νεκρούς/εκατομμύριο) στην πρώτη θέση και την Ελλάδα (με 10 νεκρούς/εκατομμύριο) στην 15η, πιο χαμηλά και από την Ολλανδία που ξεπερνά τους 3.000 θανάτους και το Βέλγιο με περίπου 2.500 νεκρούς από τον κορωνοιό.
Σε πολλές άλλες περιπτώσεις ίσως κανείς δεν θα παραξενευόταν, διαβάζοντας μια έρευνα που τοποθετεί την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις. Όμως στο θέμα της αντιμετώπισης του κορωνοϊού η Ελλάδα μέχρι τώρα τα έχει πάει αρκετά καλά, με καλύτερα αποτελέσματα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και από τη Γερμανία. Αυτός είναι και ο λόγος που πάρα πολλοί Έλληνες οι οποίοι βρίσκονταν σε άλλες χώρες της Ευρώπης, προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να επιστρέψουν στην Ελλάδα, όπου ένιωθαν πιο ασφαλείς.
Σε πολλές άλλες περιπτώσεις ίσως κανείς δεν θα παραξενευόταν, διαβάζοντας μια έρευνα που τοποθετεί την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις. Όμως στο θέμα της αντιμετώπισης του κορωνοϊού η Ελλάδα μέχρι τώρα τα έχει πάει αρκετά καλά, με καλύτερα αποτελέσματα από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, και από τη Γερμανία.
Το δημοσίευμα της Deutsche Welle επικαλείται ως πηγή «αποκλειστικό ρεπορτάζ του Spiegel» που δημοσιεύει την έρευνα κάποιου «think tank», όπως το αποκαλεί, που υποστηρίζει ότι η Γερμανία είναι η ασφαλέστερη χώρα στην Ευρώπη την εποχή του κορωνοϊού και η δεύτερη πιο ασφαλής χώρα σε όλο τον κόσμο, μετά το Ισραήλ (εδώ η Ελλάδα πέφτει στην 30ή θέση)...
Με την πρώτη ματιά γεννώνται μερικές εύλογες απορίες. Πώς είναι δυνατόν η Γερμανία, που έχει πιο πολλούς νεκρούς από την Ελλάδα ανά εκατομμύριο πληθυσμού, να είναι τριάντα θέσεις πιο ψηλά από την Ελλάδα;
«Η Γερμανία δεν έχει περισσότερους θανάτους από την Ελλάδα και ως ποσοστό, ανάλογα με τον πληθυσμό;» ρωτήσαμε τον συντάκτη του άρθρου της Deutsche Welle, ο οποίος απάντησε: «Ναι. Αλλά η έρευνα λαμβάνει υπόψη και άλλα κριτήρια, όπως οι νοσοκομειακές κλίνες, όπου η Ελλάδα προφανώς υστερεί». Πράγματι, αλλά αυτό δεν συνιστά μεγαλύτερη επιτυχία, όταν με τόσα λίγα μέσα, μετά από 10ετή κρίση και μνημόνια που επέβαλαν στην Ελλάδα, με μείωση δαπανών στην υγεία, καταφέρνει να έχει λιγότερους θανάτους από την πανίσχυρη Γερμανία;
Διαβάζοντας παρακάτω, βλέπεις τα κριτήρια που υποστηρίζουν ότι διαμόρφωσαν αυτό το αποτέλεσμα: «Στην έρευνά τους οι αναλυτές του think tank έλαβαν υπόψη τους πολλά και διαφορετικά κριτήρια, όπως τον χρόνο ισχύος των περιοριστικών μέτρων, τους αριθμούς παραβίασής τους, το εύρος της απαγόρευσης μετακινήσεων, τη μαζικότητα διαγνωστικών τεστ αλλά και τη διαθεσιμότητα νοσοκομειακών κλινών». Καμία αναφορά στις ανθρώπινες ζωές. Περίεργος τρόπος μέτρησης, είναι αλήθεια.
«Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες στην Ευρώπη, η Γερμανία έχει την καλύτερη κατάταξη ως προς την ασφάλεια και τη σταθερότητα ενώ και σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις όσον αφορά τη διαχείριση της κρίσης» αναφέρει ο συνιδρυτής του DKG, Ντιμίτρι Καμίνσκι, όπως μας πληροφορούν Deutsche Welle και Spiegel.
Στα social media δεν ήταν λίγοι αυτοί που έσπευσαν να αναπαραγάγουν το δημοσίευμα, όπως ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Δημήτρης Παπαδημούλης. Φυσικά την είδηση αναπαρήγαγαν και τα ελληνικά ΜΜΕ, αφού πηγή ήταν το γνωστό περιοδικό Spiegel.
Ποιος είναι όμως ο κ. Καμίνσκι και το φερόμενο ως think tank που ισχυρίζεται ότι έκανε την έρευνα, παρότι άγνωστο στον χώρο της ερευνών κοινής γνώμης;
Όπως αναφέρει στην επίσημη ιστοσελίδα του, το «Deep Knowledge Group» είναι ένα fund το οποίο ίδρυσε ο Ρώσος Ντιμίτρι Καμίνσκι, ο οποίος εμφανίζεται σε πλήθος δημοσιευμάτων ως ειδικός σε θέματα μακροζωίας. Άλλωστε και η ιστοσελίδα της εταιρείας του αναφέρει κι αυτή ότι δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στον τομέα της μακροζωίας.
Το χαρτοφυλάκιο της «Deep Knowledge Group», σύμφωνα με την ίδια την εταιρεία, περιλαμβάνει και μία «διαπλανητική» εταιρεία, η οποία περιγράφεται ως «εταιρεία διαστημικής ανάπτυξης, με έδρα τη Silicon Valley, που στοχεύει να καταστήσει τον παγκόσμιο διαστημικό τομέα πιο προσβάσιμο και ελκυστικό». Τμήμα των δραστηριοτήτων της «διαπλανητικής» είναι, πάντα σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους, και το πρόγραμμα... SPOCK (Space Program Ontologically Computed Knowledge).
Στις 8 Απριλίου, στην εφημερίδα Times of Israel, η δημοσιογράφος Simona Weinglass έγραψε ότι ενώ η αστυνομία κυνηγάει τους πολίτες για διασπορά fake news για τον κορωνοϊό, ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας, Μπενιαμίν Νετανιάχου, αναρτά παραπλανητικές αναρτήσεις στο λογαριασμό του στο Facebook.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, την περασμένη Δευτέρα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δημοσίευσε στη σελίδα του στο Facebook ότι το Ισραήλ είναι στην πρώτη θέση στην καταπολέμηση του κορωνοϊού. Δημοσίευσε μάλιστα και ένα γράφημα που έδειχνε ότι την περασμένη εβδομάδα, το Ισραήλ είχε πραγματοποιήσει τα περισσότερα τεστ ανά εκατομμύριο ανθρώπους από οποιαδήποτε χώρα στον κόσμο.
Αυτό που δεν ανέφερε όμως, σύμφωνα με τους Times of Israel, είναι ότι το διάγραμμα που ανάρτησε αφορούσε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Εάν είχε συμπεριλάβει και τις προηγούμενες εβδομάδες στον υπολογισμό, το Ισραήλ θα ήταν πίσω από πολλές άλλες χώρες.
Μερικές μέρες νωρίτερα, στις 31 Μαρτίου, ο Νετανιάχου δημοσίευσε μια άλλη έρευνα στη σελίδα του στο Facebook, καθώς και στην επίσημη σελίδα του πρωθυπουργού, όπου ανάρτησε πάλι κι ένα γράφημα με τίτλο «Κατάταξη των ασφαλών χωρών για τον κορωνοϊό» που εμφάνιζε το Ισραήλ να είναι πρώτο μεταξύ των χωρών του κόσμου όπου θα ένιωθε κάποιος ασφαλής όσον αφορά την πανδημία του κορωνοϊού.
Το μόνο πρόβλημα: η πηγή του γραφήματος –λέει το δημοσίευμα–, η οποία «προέρχεται από τον ιστότοπο μιας εταιρείας που ονομάζεται "Deep Knowledge Group", την οποία ελάχιστοι είχαν ακουστά».
«Ποια είναι η Deep Knowledge Group;» ρώτησε ο Ισραηλινός δημοσιογράφος Neri Zilber στις 2 Απριλίου, αλλά κανείς δεν ήξερε.
Κάνοντας ρεπορτάζ η δημοσιογράφος Simona Weinglass ανακάλυψε ότι η «Deep Knowledge Group» είναι μια εταιρεία «του Χονγκ Κονγκ» η οποία ανήκει σε έναν επιχειρηματία με έδρα τη Μόσχα, τον Ντμίτρι Καμίνσκι, που ασχολείται με εταιρείες «μακροζωίας». Στην πραγματικότητα η DKG εμφανίζει πολλές έδρες. Στην ιστοσελίδα της πάντως μέχρι εχθές ανέφερε το Λονδίνο.
Η Simona Weinglass αναφέρει επίσης ότι σε ένα άρθρο του 2016 στη ρωσική οικονομική εφημερίδα Kommersant ο Kaminsky αναφερόταν ως επενδυτής, «στην αναπτυσσόμενη βιομηχανία μακροζωίας της Ρωσίας, η οποία επιδιώκει να αναβάλει ή να αντιστρέψει τις επιπτώσεις της γήρανσης του ανθρώπου».
«Αρκετοί επέκριναν την ανάρτηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου αμφισβητώντας πως το Ισραήλ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η "ασφαλέστερη" χώρα του κόσμου, όταν είχε ήδη πάνω από 5.000 κρούσματα κορωνοϊού στις 31 Μαρτίου, περισσότερα από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες εκείνη την εποχή. Ο ιστότοπος δεν εξήγησε τη μεθοδολογία του. Απλώς είπε ότι "τα δεδομένα συλλέγονται από διαθέσιμες στο κοινό πηγές, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins [sic], το King's College London, το CDC", προσθέτοντας την προειδοποίηση ότι δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για την ακρίβεια του διαγράμματος».
Η ανάρτηση του πρωθυπουργού του Ισραήλ αναπαράχθηκε ως γεγονός από δεκάδες ισραηλινές ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, χωρίς κανέναν έλεγχο.
Το ισραηλινό ρεπορτάζ ρωτάει και τη γνώμη του Nir Grinberg, καθηγητή πληροφοριακών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Ben Gurion του Negev, ο οποίος σχολιάζει ότι «το Διαδίκτυο μας καθιστά μοναδικά ευαίσθητους στην κατανάλωση και διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, επειδή δεν μπορούμε πάντα να ξέρουμε την πηγή των πληροφοριών που λαμβάνουμε».
«Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα κατά την περίοδο της πανδημίας του κορωνοϊού», είπε στους The Times of Israel ο καθηγητής, μιλώντας από το σπίτι του στο Τελ Αβίβ, «καθώς όταν ενεργείς βάσει λανθασμένων πληροφοριών, αυτό μπορεί δυνητικά να έχει συνέπειες ζωής ή θανάτου».
«Σε έναν ιδανικό κόσμο», είπε ο Grinberg, «κάθε καταναλωτής ειδήσεων θα ελέγχει πραγματικά κάθε ισχυρισμό που ακούει ή διαβάζει, αλλά προφανώς δεν υπάρχει χρόνος να το κάνουμε αυτό. Επομένως, συνήθως υποθέτουμε ότι εάν οι πληροφορίες προέρχονται από μια αξιόπιστη πηγή, είναι αλήθεια».
Η ίδια έρευνα πάντως, εκτός από το Spiegel, το οποίο την παρουσιάζει ως αποκλειστικότητα, έχει δημοσιευθεί και στο Forbes, με ημερομηνία 13/4/20 και τον τίτλο «Deep Analysis Of Global Pandemic Data Reveals Important Insights».
Στο Forbes, μάλιστα, δεν υπογράφεται από συντάκτη, αλλά από την Margaretta Colangelo, co-founder & Managing Partner στο Deep Knowledge Group, από τη συνιδρύτρια δηλαδή του γκρουπ που τη συνέταξε.
Στο άρθρο αυτό υπάρχει και παραπομπή στη μεθοδολογία της έρευνας, η οποία όμως αποτελεί απλή παράθεση μιας σειράς παραγόντων, χωρίς καμία αναφορά στη βαρύτητα και στον τρόπο υπολογισμού κάθε παράγοντα. Μερικοί, μάλιστα, από αυτούς παραμένουν μυστικοί και μόνο εν γνώσει της εταιρείας.
Ένα ακόμα αξιοπερίεργο είναι ότι οι περισσότερες εταιρείες του ομίλου Deep Knowledge Group, του οποίου συνιδρυτής εμφανίζεται ο Ρώσος Ντιμίτρι Καμίνσκι, φαίνεται να έχουν ιδρυθεί από τον «Ρουμάνο DMITRII CAMINSCHII»!
Σε αναζήτηση του ονόματος του ομίλου στο Opencorporates εμφανίζεται η εταιρεία Deep Knowledge Analytics, με ιδρυτή τον Ρουμάνο DMITRII CAMINSCHIΙ και αρχικό κεφάλαιο ίδρυσης 100 λιρών (100 μετοχών της μιας λίρας) (pdf) και ημερομηνία ίδρυσης την 25η Μαΐου 2018.
Η έδρα της εταιρείας, 85 Great Portland Street, First Floor, London, England, W1W 7LT, συμπίπτει με την έδρα της The London Office, που παρέχει υπηρεσίες εικονικής διεύθυνσης (virtual office address).
Ο Καμίνσκι, που αναφέρεται στο Spiegel ως ειδικός δεδομένων που επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα των δράσεων της Γερμανίας ενάντια στην επιδημία Covid-19, εμφανίζεται σε άλλα δημοσιεύματα, εκτός από Ρουμάνος ιδρυτής εταιρειών γεροντολογίας, ως Μολδαβός, ενίοτε δισεκατομμυριούχος, ως ολιγάρχης από τη Μολδαβία που γεννήθηκε στη Ρωσία ή ως Ρώσος δισεκατομμυριούχος. Το 2014 άλλη εταιρεία του ιδίου, η «Deep Knowledge Ventures» ισχυριζόταν ότι είχε έναν αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης (Vital - Validating Investment Tool for Advancing Life Sciences) –τον οποίο είχε αναπτύξει άλλη εταιρεία, που ισχυρίζεται πως ίδρυσε ο ίδιος, η Aging Analytics– ως... μέλος στο διοικητικό της συμβούλιο, κάτι που ο Noel Sharkey, μια από τις παγκόσμιες αυθεντίες στην τεχνητή νοημοσύνη, επεσήμανε ως διαφημιστικό τρικ.