ΓΙΑΤΙ ΔΥΣΚΟΛΕΥΟΜΑΣΤΕ να μιλήσουμε και να επεξεργαστούμε την απώλεια και πώς μιλάμε σε ένα παιδί για τον θάνατο; Πόσο εύκολο είναι να αντιμετωπίσει κανείς το πένθος, ειδικά ένα παιδί;
«Για τα παιδιά, ο πιο σημαντικός παράγοντας που μπορεί να τα διευκολύνει στην επεξεργασία του θρήνου είναι να έχουν δίπλα τους ενήλικες που τα στηρίζουν. Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά να νιώθουν ότι τα ακούνε, ότι μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα, ότι συμμετέχουν στο πένθος της οικογένειας και μπορούν να κρατήσουν ζωντανή την ανάμνηση του αγαπημένου τους» εξηγούν η άνθρωποι της Μέριμνας - Εταιρεία για τη φροντίδα παιδιών και οικογενειών στην αρρώστια και τον θάνατο, μιας αστικής, μη κερδοσκοπικής εταιρείας που ιδρύθηκε το 1995 από 9 πανεπιστημιακούς, διευθυντές παιδιατρικών τμημάτων και επιστήμονες ψυχικής υγείας.
Στόχος τους ήταν να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό και άρτια οργανωμένο στην Ελλάδα για τα παιδιά των οποίων η ζωή ανατρέπεται από μια απειλητική για τη ζωή αρρώστια ή τον θάνατο αγαπημένου τους προσώπου.
Παράλληλα, η υπηρεσία παιδιατρικής ανακουφιστικής φροντίδας στο σπίτι που έχουν δημιουργήσει και λειτουργεί στην Αθήνα προσφέρει ιατρική, νοσηλευτική και ψυχοκοινωνική φροντίδα σε παιδιά και εφήβους που νοσούν από μια απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια.
Η υπηρεσία αυτή είναι μοναδική στην Ελλάδα, λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα, 365 μέρες τον χρόνο και υποστηρίζει το παιδί και την οικογένειά του στο σπίτι. Εξειδικευμένη διεπιστημονική ομάδα που αποτελείται από δύο παιδιάτρους, δύο νοσηλευτές, έναν ψυχολόγο και έναν κοινωνικό λειτουργό βρίσκεται κοντά στα παιδιά και τις οικογένειές τους, παρέχοντας ολιστική ανακουφιστική φροντίδα. Από το 2010, που λειτουργεί η υπηρεσία, έχουν επωφεληθεί 120 παιδιά και οι οικογένειές τους, ενώ κάθε χρόνο ο αριθμός των αιτημάτων αυξάνεται.
Όταν υπάρχει θάνατος στην οικογένεια και θέλουμε να το ανακοινώσουμε σε ένα μικρό παιδί, τότε καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη "πέθανε", έτσι ώστε να μην μπερδευτεί. Αν του πούμε ότι πήγε ταξίδι μακριά, μπορεί να νομίσει ότι κάποια στιγμή θα επιστρέψει, αν του πούμε ότι κοιμήθηκε, μπορεί να φοβούνται στον ύπνο τους.
Τέλος, η Μέριμνα προσφέρει εξειδικευμένη κατάρτιση σε επαγγελματίες υγείας και παιδείας προκειμένου να είναι σε θέση να στηρίζουν παιδιά, οικογένειες και σχολικές κοινότητες που βιώνουν την εμπειρία μιας σημαντικής απώλειας, ενώ ασχολείται με την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σε θέματα που αφορούν τη σοβαρή αρρώστια και τον θάνατο.
Ποια είναι, όμως, η θέση του θανάτου στη σύγχρονη κοινωνία; Οι άνθρωποι της Μέριμνας λένε ότι στις πιο παραδοσιακές κοινωνίες οι άνθρωποι ήταν πιο εξοικειωμένοι με τον θάνατο ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, ενώ, αντίθετα, στις μέρες μας παρατηρούμε μια τάση ο θάνατος να μπαίνει στο περιθώριο, να ιατρικοποιείται.
«Οι άνθρωποι πεθαίνουν ολοένα και πιο συχνά μέσα σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου, μακριά από το σπίτι και τους αγαπημένους τους ανθρώπους, ενώ, όσοι μένουν πίσω, έχουν συχνά μια αγωνία να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους, να είναι λειτουργικοί, φοβούμενοι ότι, αν δώσουν χώρο στον θρήνο, θα εγκλωβιστούν. Ο θάνατος, λοιπόν, συμβαίνει σήμερα περισσότερο πίσω από κλειστές πόρτες, δημιουργώντας ίσως περισσότερο φόβο, εν είναι ένα φυσικό κομμάτι της ζωής, όπως παλαιότερα» επισημαίνουν.
Όμως συμβαίνει και το άλλο. Συνήθως, δεν δίνουμε πολύ χώρο στον θρήνο και συχνά ωθούμε τους ανθρώπους που θρηνούν να επανέλθουν σύντομα στη λεγόμενη «κανονικότητα». «Ο θρήνος είναι μια μακρόχρονη διεργασία στην οποία ο άνθρωπος βιώνει έντονες αντιδράσεις (συναισθήματα, σκέψεις ακόμα και σωματικά συμπτώματα), προσπαθώντας να προσαρμοστεί σε μια νέα πραγματικότητα, χωρίς τον αγαπημένο του.
Δεν μπορούμε να έχουμε την απαίτηση ένας άνθρωπος που έχει χάσει ένα πολύ αγαπημένο του πρόσωπο να λειτουργήσει σαν να μην συμβαίνει τίποτα. Χρειάζεται χρόνος να συνειδητοποιήσει προς ποια κατεύθυνση θέλει να πάει και τι θα έχει νόημα και προτεραιότητα στη ζωή του μετά τη σημαντική απώλεια. Κάθε άνθρωπος θρηνεί με τον δικό του τρόπο, χωρίς συγκεκριμένα χρονικά όρια» προσθέτουν.
Και πώς μιλάμε σε ένα παιδί για τον θάνατο; «Όλα τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία έρχονται σε επαφή με την έννοια του θανάτου. Με μικρές αφορμές της καθημερινότητας, όπως ένα νεκρό έντομο στον δρόμο, μπορούμε να τους μιλήσουμε για τον κύκλο της ζωής, για το ότι όλα τα έμβια όντα, όπως και ο άνθρωπος, γεννιούνται και πεθαίνουν.
Στη συνέχεια, είναι σημαντικό να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν τις υπόλοιπες βασικές διαστάσεις της έννοιας του θανάτου, όπως ότι υπάρχει ένας λόγος που οι άνθρωποι πεθαίνουν (γηρατειά, σοβαρή αρρώστια, δυστύχημα κ.λπ.). Επίσης, ότι όταν κάποιος πεθάνει, αυτό είναι οριστικό και σημαίνει πως το σώμα του παύει να λειτουργεί.
Όταν υπάρχει θάνατος στην οικογένεια και θέλουμε να το ανακοινώσουμε σε ένα μικρό παιδί, τότε καλό είναι να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη "πέθανε", έτσι ώστε να μην μπερδευτεί. Αν του πούμε ότι πήγε ταξίδι μακριά, μπορεί να νομίσει ότι κάποια στιγμή θα επιστρέψει, αν του πούμε ότι κοιμήθηκε, μπορεί να φοβούνται στον ύπνο τους» εξηγούν οι υπεύθυνοι της Μέριμνας.
Η ίδια ΜΚΟ, όμως, βοηθά και στο κομμάτι της στήριξης παιδιών που πάσχουν από απειλητική για τη ζωή τους ασθένεια. Πώς ακριβώς λειτουργεί η ανακουφιστική φροντίδα για τα ίδια αλλά και για τους γονείς τους;
Η διάγνωση και πορεία μιας απειλητικής για τη ζωή ασθένειας μπορεί να ανατρέψει την καθημερινότητα μιας ολόκληρης οικογένειας. Η Μέριμνα είναι δίπλα σ' αυτά τα παιδιά και τις οικογένειές τους μέσω της υπηρεσίας παιδιατρικής ανακουφιστικής φροντίδας στο σπίτι.
Συγκεκριμένα, παρέχει ολιστική φροντίδα στο σπίτι, που σημαίνει ιατρική και νοσηλευτική φροντίδα στο άρρωστο παιδί, καθώς και ψυχοκοινωνική στήριξη τόσο στο ίδιο όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του. Οι εξειδικευμένοι στην ανακουφιστική φροντίδα (αγγλιστί hospice care) παιδίατροι, νοσηλευτές, ο ψυχολόγος και η κοινωνική λειτουργός συνεργάζονται και φροντίζουν τα παιδιά και τις οικογένειές τους στα σπίτια τους, ανακουφίζοντάς τους από τον πόνο και τα προβλήματα που μπορεί να βιώνουν καθημερινά.
Επιπλέον, μέσω μια κινητής τηλεφωνικής γραμμής παραμένουν δίπλα τους όλο το 24ώρο, παρέχοντας, ειδικά στους γονείς, την ασφάλεια ότι μπορούν να επικοινωνήσουν με επαγγελματίες υγείας για οτιδήποτε τους απασχολεί σχετικά με το παιδί τους. Βασικός σκοπός αυτής της υπηρεσίας είναι το παιδί να ανακουφίζεται από τα συμπτώματα και μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά του να μπορεί ζει με ποιότητα και αξιοπρέπεια μια όσο το δυνατόν φυσιολογική ζωή, παρά τις προκλήσεις της σοβαρής ασθένειας.
Σε όλη αυτήν την πορεία οι γονείς, τα αδέρφια, η γιαγιά, ο παππούς και τα άλλα σημαντικά για το παιδί πρόσωπα είναι σημαντικό να υποστηρίζονται και να ενδυναμώνονται ώστε να βιώνουν όμορφες στιγμές με το άρρωστο παιδί και να δημιουργούν θετικές αναμνήσεις από τη φροντίδα του στο σπίτι.
Με ποιον τρόπο μπορεί κανείς να βοηθήσει στη δράση σας;
Η Μέριμνα παρέχει όλες τις υπηρεσίες της δωρεάν, χωρίς κρατική χρηματοδότηση, αποκλειστικά από δωρεές ιδρυμάτων, ιδιωτικών φορέων, εταιρειών και απλών πολιτών. Κάποιος, λοιπόν, μπορεί να επιλέξει μια απλή δωρεά ή να στηρίξει κάποια συγκεκριμένη υπηρεσία ή ανάγκη μας. Επίσης, μπορεί να κάνει μια δωρεά αντί δώρου σε ένα ευχάριστο γεγονός, π.χ. σε μια επέτειο, γιορτή, γενέθλια ή γάμο.
Εκτός από οικονομική στήριξη, μπορεί κάποιος να συνεισφέρει στο έργο μας ως εθελοντής, σε διάφορες δράσεις. Αναλυτικά, όλοι οι τρόποι στήριξης, εδώ.
Επίσης, το σωματείο «Οι Φίλοι της Μέριμνας» βρίσκεται εδώ και χρόνια σταθερά δίπλα στη Μέριμνα και στηρίζει το έργο μας, με κάθε πρόσφορο μέσο, όπως δράσεις, μπαζάρ, εκδρομές κ.λπ., τα έσοδα των οποίων διατίθενται για τη Μέριμνα. Ακολουθήστε μας στο Facebook για να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας.
Τέλος, στο e-shop μας μπορεί να αγοράσει κάποιος βιβλία των εκδόσεών μας που απευθύνονται σε παιδιά, γονείς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας και εκπαιδευτικούς.
Η Μέριμνα παρέχει δωρεάν, υψηλής ποιότητας υπηρεσίες μέσω των συμβουλευτικών κέντρων στήριξης στο πένθος που έχει δημιουργήσει στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Επίσης, καθημερινά λειτουργεί τηλεφωνική γραμμή ψυχολογικής στήριξης στο 210 6463622 και 2310 510010.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
Το νέο τεύχος της LiFO δωρεάν στην πόρτα σας με ένα κλικ.