Σε μία από τις χειρότερες χρονιές που έχει ζήσει η ανθρωπότητα, η μουσική ήταν αυτή που πρόσφερε στιγμές ανακούφισης και ξεγνοιασιάς και η νοσταλγία και οι ασφαλείς επιλογές, τα στοιχεία που καθόρισαν τη μουσική του 2020. Φέτος είδαμε να συμβαίνουν διάφορα φαινόμενα που δεν χωρούν άλλη εξήγηση. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο κόσμος, παρά την καραντίνα, δεν πειραματίστηκε καθόλου με νέους ήχους ή δεν ασχολήθηκε καθόλου με πιο «άγνωστες» μουσικές.
Αυτό φάνηκε έντονα στις λίστες με τις ανασκοπήσεις του έτους. Μια ματιά στις περισσότερες από αυτές δείχνει ότι δεν διαφέρουν και πολύ απ' ό,τι ανεβοκατέβαινε στα τσαρτ καθ' όλη τη διάρκειά του. Βέβαια, σε μια παράξενη, σχεδόν σουρεαλιστική χρονιά, όπου όλα πήγαν στραβά και από το κακό στο χειρότερο, με όλο τον πλανήτη στα όρια της κατάρρευσης, τίποτα δεν πρέπει να κάνει εντύπωση.
Επομένως, ο mainstream ποπ ήχος κυριάρχησε παντού, χωρίς ιδιαίτερο αντίπαλο. Η αναβίωση της ντίσκο ήταν η μεγαλύτερη τάση τη φετινή χρονιά. To «Future Nostalgia» της Dua Lipa ήταν ο πρώτος δίσκος στη σειρά που έδειχνε ότι ξαναγυρνάμε στην αστρόσκονη, στις ντισκομπάλες, στην περμανάντ και στις πούλιες. Από την άλλη, η Jessie Ware έσωσε την καριέρα της με τον ηδονισμό του «What's your pleasure?». Δεν χρειάζεται πολλή φαντασία για να καταλάβει κανείς τι θα άκουγε στο «Disco» της Kylie Minogue, ενώ η Róisίn Murphy, με το «Roisin Machine» και τη διάθεσή της για πειραματισμό, μας χάρισε μια συναρπαστική σπουδή πάνω στην cosmic disco. Κι άλλοι προσπάθησαν να αδράξουν τη στιγμή, χωρίς ιδιαίτερη εμπορική επιτυχία, γκρουπ όπως οι Groove Armada με το «Edge of the horizon», αλλά και η ξεχασμένη Sophie Ellis-Bextor, της οποίας τη δεύτερη συλλογή με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ονόμασε «Songs from the Kitchen Disco».
Ευτυχώς, μέσα από το σκοτάδι αναδύονται οι πραγματικοί ήρωες. Το Bandcamp κάθε Παρασκευή και για 24 ώρες διέθετε όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις στην πλατφόρμα του στους ίδιους καλλιτέχνες, κι έδωσε μια αναγκαία ανάσα, έστω και μικρή.
Στον αντίποδα, η Lady Gaga με το «Chromatica» γύρισε στον παλιό, δοκιμασμένο ήχο της για «αλλαγή» και οι φαν της δεν απογοητεύτηκαν. Το ίδιο και η Ariana Grande με το «Positions». Η νοσταλγία όμως ήταν διάχυτη και στο «Sawayama», το ντεμπούτο της νεαρής Βρετανογιαπωνέζας Rina Sawayama που πάτησε πάνω στα '90s και στις αρχές των '00s και σε είδη όπως το nu-metal, αναμεμειγμένο με R&B και Britney Spears. Να σημειώσουμε εδώ ότι η πλειονότητα αυτών των άλμπουμ είχε ετοιμαστεί πολύ πριν χτυπήσει ο Covid. Επίσης, δεν έχει σημασία αν δεν υπάρχουν πια κλαμπ ανοιχτά για να χορέψεις, η ντίσκο είναι ένα είδος που πάντα προσφέρει ηχητική απόδραση από την καθημερινότητα, έστω κι αν βρίσκεσαι στο σαλόνι του σπιτιού σου.
Πέρα, όμως, από την ποπ, την ντίσκο και τον Covid, το καλοκαίρι ένα άλλο γεγονός σημάδεψε τον πλανήτη. Η σοκαριστική δολοφονία του Αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ από αστυνομικούς που καταγράφηκε από τις κάμερες κινητοποίησε την αμερικανική νεολαία η οποία σιγόβραζε, έτοιμη να βγει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί. Ταρακούνησε, επίσης, τη μουσική βιομηχανία ώστε να γίνει πιο «woke» σε ορισμένα ζητήματα, πέραν του #blacklivesmatter.
Στη Νέα Υόρκη οι πορείες είχαν ως σάουντρακ κομμάτια όπως το «Dior» του πρόωρα χαμένου Pop Smoke, ενώ είδαμε μια σύντομη επιστροφή του πολιτικοποιημένου χιπ-χοπ με άλμπουμ όπως το «RTJ4» των Run The Jewels (που, μεταξύ μας, δεν είναι τόσο καλό όσο οι προηγούμενες δουλειές τους). Διάφοροι ράπερ άλλαξαν εν μια νυκτί τη θεματική τους, όπως ο Lil Baby, που κυκλοφόρησε το «The Bigger Picture», ένα ακόμη τραγούδι που ακούστηκε κατά κόρον στις διαδηλώσεις. Ωστόσο, ο ίδιος το φθινόπωρο αποφάσισε να αναθεωρήσει. Το πιο σημαντικό πολιτικό τραγούδι που ακούστηκε -όχι στους δρόμους-, πάντως, ήταν το 17λεπτο έπος για τη δολοφονία του Κένεντι, «Murder most foul», του Bob Dylan που, παρά τα 79 του χρόνια, συνεχίζει να χαρίζει στο κοινό εξαιρετικούς δίσκους, όπως το «Rough and rowdy ways».
Bob Dylan - Murder Most Foul
Το 2020 ήταν επίσης η χρονιά που ό,τι κουλαμάρα γινόταν trend στα βίντεο του TikTok βρισκόταν ξαφνικά στις πρώτες θέσεις των αμερικανικών τσαρτ και σε έκανε να απορείς γιατί κομμάτια όπως το «Roses» (στο Imanbek Remix) του SAINt JHN ‒που μια χαρά είναι‒ έκαναν ξανά καριέρα από το πουθενά.
Για να περάσουμε, όμως, στην καραντίνα και το πόσο επηρέασε τη μουσική γενικότερα, η αλήθεια είναι ότι η φετινή είναι μία από τις πιο γόνιμες των τελευταίων χρόνων. Η καραντίνα όχι μόνο περιόρισε τους μουσικούς, απεναντίας τους πείσμωσε ή τους έδωσε τη δυνατότητα να γίνουν πιο παραγωγικοί, παρά τα όποια εμπόδια και την απουσία των ζωντανών εμφανίσεων ή καλύτερα εξαιτίας της έλλειψης αυτών.
Τα πιο τρανταχτά παραδείγματα ήταν η Taylor Swift και ο Bad Bunny, που κυκλοφόρησαν δύο και τρία άλμπουμ μέσα σε μερικούς μήνες. Τα «Willow» και «Evermore» της Swift και το «El ultimo tour del mundo» του Bad Bunny γράφτηκαν μέσα στο lockdown. Και οι δύο καλλιτέχνες άλλαξαν δραματικά ύφος. Η Taylor Swift, μάλιστα, παρουσίασε ένα εντελώς διαφορετικό πρόσωπο, πιο στοχαστικό και σοφιστικέ, σημάδι μιας εσωτερικής ωρίμανσης ‒ μένει μόνο να δούμε αν θα συνεχίσει στο ίδιο, indie μονοπάτι. Η Charli XCX, επίσης, έβγαλε τον καλύτερο δίσκο της καριέρα της την ίδια περίοδο με το «How I'm feeling now». Κι αν κανείς περίμενε τα συγκεκριμένα άλμπουμ να έχουν κοινό παρoνομαστή την πανδημία, δεν υπάρχει ούτε μία αναφορά σε αυτήν στους στίχους.
Ο μεγαλύτερος κερδισμένος από αυτή την κατάσταση, όμως, που γνώρισε καθολική κριτική αποδοχή και χωρίς να φανεί τόσο στα τσαρτ είναι χωρίς αμφιβολία το «Fetch the bolt cutters» της Fiona Apple. Ένα άλμπουμ-θρίαμβος για τη 43χρονη μουσικό, η οποία περιέγραφε τις εμμονές και την αυτοαπομόνωσή της πολύ πριν αυτό γίνει πραγματικότητα για τον υπόλοιπο κόσμο.
Για να είμαστε δίκαιοι, όμως, κανένα άλμπουμ δεν σημάδεψε το 2020 όπως το «After Hours» του Weeknd. Μπορεί να ξεχάστηκε από τις ανασκοπήσεις και τα Grammy, αλλά κυριάρχησε εμπορικά, με τον βουτηγμένο στα '80s ήχο του και φυσικά με το «Blinding Lights» και τον στίχο του «I've been on my own for too long ... I'm going through withdrawals... the city's cold and empty» να αποτελεί το απόλυτο σάουντρακ της καραντίνας. Κοντεύει έναν χρόνο στο Τop-10 της Αμερικής και ακόμα δεν έχει ξεφτίσει η επιτυχία του.
Το 2020 ήταν μία από τις πιο δυσχερείς χρονιές για τη μουσική βιομηχανία, με τουλάχιστον έναν τομέα της να έχει πληγεί στον ύστατο βαθμό, αυτόν της διασκέδασης. Οι συναυλίες ‒και κατ' επέκταση τα κλαμπ και οι συναυλιακοί χώροι και όσοι βιοπορίζονται από αυτά‒, η βασικότερη πηγή εσόδων των μουσικών, μοιάζουν μακρινή ανάμνηση. Και δεν μιλάμε για τα μεγέθη της Swift ή της Dua Lipa αλλά για μικρότερης εμβέλειας μουσικούς που δεν βλέπουν να αλλάζει κάτι προς το καλύτερο άμεσα.
Ευτυχώς, μέσα από το σκοτάδι αναδύονται οι πραγματικοί ήρωες. Το Bandcamp κάθε Παρασκευή και για 24 ώρες διέθετε όλα τα έσοδα από τις πωλήσεις στην πλατφόρμα του στους ίδιους μουσικούς και τις μικρές δισκογραφικές, κι έδωσε μια αναγκαία ανάσα, έστω και μικρή. Από την άλλη πλευρά, το Spotify δεν έκανε απολύτως τίποτα για να βοηθήσει όσους προωθούν την μουσική τους μέσω της πλατφόρμας του, κάτι που σχολιάστηκε πολύ τον τελευταίο καιρό. Ένα άλλο ερώτημα που προέκυψε φέτος από την κατάσταση που βιώνουμε και φαίνεται να απασχολεί τους πιο εναλλακτικούς μουσικούς αρθρογράφους είναι αν πρέπει να κρίνουμε επί ίσοις όροις, εναλλακτικούς και mainstream δημιουργούς. Η απάντηση βέβαια δεν θα δοθεί εδώ και τώρα.
Τέλος, μερικά από τα καλύτερα άλμπουμ του χρόνου κυκλοφόρησαν μέσα στον Δεκέμβριο, π.χ. το «We will always love you» των Avalanches. Δεν θα τα δει κανείς σε λίστες και το πιο πιθανό είναι να περάσουν απαρατήρητα αν δεν προσέξεις αρκετά. Επομένως, μια ευχή για το 2021 είναι να αρχίσουμε να κοιτάμε περισσότερο και προς άλλες ηχητικές κατευθύνσεις. Η μουσική που βγαίνει είναι αστείρευτη.
Aγαπημένα άλμπουμ για το 2020 (χωρίς σειρά)
Αν έπρεπε να διαλέξεις μία από τις δύο κυκλοφορίες των Sault για φέτος, τότε το «Untitled (Black Is)» κερδίζει στα σημεία το «(Rise)». Ένα άλμπουμ διαμαρτυρίας από μια μυστηριώδη βρετανική κολεκτίβα που γεννήθηκε ως αποκύημα μιας κρίσιμης περιόδου. Φορτισμένη τζαζ και σόουλ μουσική που γυρεύει το δίκιο της σε έναν σκληρό κόσμο.
Το drill συναντά τον 50 Cent στο δεύτερο mixtape του αδικοχαμένου Pop Smoke, που είναι κλάσεις ανώτερο από το βιαστικό και άνισο «Shoot for the stars, aim for the moon» που κυκλοφόρησε μετά το θάνατό του από την εταιρεία του. Eίκοσι χρονών, με όλο το μέλλον μπροστά του ‒ δεν μπορείς καν να συλλάβεις την απώλεια.
Ο 26χρονος Αγκολέζος παραγωγός που μεγάλωσε στο Βέλγιο και τώρα έχει την έδρα του στο Μάντσεστερ κάνει αυτό που ο ίδιος βάφτισε «rough kuduro» και αντλεί την έμπνευσή του από τις φρικιαστικές εμπειρίες που έζησε κατά τον εμφύλιο πόλεμο στη χώρα καταγωγής του. Ο ήχος του είναι γεμάτος επιβλητικούς, τραχείς ρυθμούς, που σε διαπερνούν σαν όπλο. https://nazar.bandcamp.com/album/guerrilla
Το τέταρτο άλμπουμ της Charli XCX είναι μια DIY κατάσταση που έγινε μέσα σε έξι εβδομάδες, σε συνεργασία με τους φαν της. Στην παραγωγή βρίσκει κανείς τα ονόματα των A.G. Cook και BJ Burton. Ένα εξαιρετικά περίεργο και πειραματικό ποπ άλμπουμ, που είναι δύσκολο να περιγράψει κανείς. Μια συλλογή από γρήγορα και πειραγμένα beats που ατενίζουν το μέλλον.
Το 2020 ο Fred Again έφτιαξε με τον Headie One το πειραματικό πρότζεκτ «Gang», έναν από τους δίσκους που όρισαν τον νέο urban ήχο στη Βρετανία. Tο νέο ραπ συναντάει τον Burial, την Fka Twigs και τον Jamie xx.
Duma – Duma
Οι Martin Khanja (aka Lord Spike Heart) και Sam Karugu δημιουργούν παραισθησιογόνα noise και breakcore βιομηχανικά ηχοτόπια με brutal φωνητικά στο ντεμπούτο τους που κυκλοφόρησε στη Nuege Nuege Tapes. Το καλύτερο απ' όλα είναι ότι αυτό το διαμάντι ακραίου ήχου έχει ξεπηδήσει από την underground metal σκηνή που ανθεί αυτήν τη στιγμή στο Ναϊρόμπι.
Moses Boyd – Dark Matter
Ένα από τα νεότερα ταλέντα που έβγαλε η τζαζ σκηνή της Βρετανίας, ο ντράμερ Moses Boyd, συνθέτει περιπετειώδεις μελωδίες σε ένα fusion κομψοτέχνημα που συνδυάζει περίπλοκες τζαζ δομές με την ηλεκτρονική μουσική αλλά και το grime, την afro-pop και το afrobeats. Παραβλέποντας κάθε κανόνα, δημιουργεί ρυθμούς που άνετα θα τους χόρευες.
Στο πέμπτο άλμπουμ της, η Καναδή μουσικός δεν μίλησε τελικά για την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως άφησε να εννοηθεί αρχικά, αντίθετα φαντάστηκε ένα σύγχρονο μηδενιστικό ηχητικό τοπίο με ηρωίδα μια ανθρωπομορφική θεά της κλιματικής αλλαγής. Πιο γοητευτικό απ' ό,τι ακούγεται και πιο σκοτεινό από προηγούμενες δουλειές της, γεμάτο συναισθηματικές και οργανικές μελωδίες για το τέλος του κόσμου.
To 2020 ήταν μια καλή χρονιά για τον Daniel Lopatin, μια και πέρασε στο mainstream μετά τη συνεργασία του με τον Weeknd στο «After Hours». Είχε προηγηθεί, βέβαια, πέρσι το εξαιρετικό σάουντρακ για το «Uncut Gems». Ο Weeknd εμφανίζεται και εδώ, όπως και η Arca, σε ένα άλμπουμ που έχει πάρει τον τίτλο του από έναν ραδιοσταθμό της Βοστώνης και μοιάζει σαν μια πανέμορφη αναδρομή στην καριέρα του.
Cindy Lee - What's Tonight To Eternity
Οι Cindy Lee θα μπορούσαν άνετα να έχουν αναλάβει τη μουσική για την τρίτη σεζόν του «Twin Peaks» όπως γράφει πετυχημένα ένας ακροατής στα social media. Το «What's tonight to eternity» είναι ένα μάτσο καταραμένα και υπέροχα χαοτικά lo-fi ποπ άλμπουμ που μοιάζουν να έχουν γραφτεί σε ένα παράλληλο σύμπαν, όπου η Karen Carpenter δαιμονίζει το σώμα του Patrick Flegel.
Μία από τις πιο εξωστρεφείς και άμεσες δουλειές της Arca που έκανε φουλ transition στα social media αυτόν τον χρόνο. Εδώ αγκαλιάζει τις χιλιανές ρίζες της με ακόμα πιο πειραγμένο και ξεδιάντροπο ρεγκετόν και χορευτικούς ύμνους, όπως το παιχνιδιάρικα υβριδικό Mequetrefe. Δεν άρεσε στους κριτικούς, αλλά ποιος νοιάζεται;
Ένα από τα ανερχόμενα ταλέντα της κλαμπ σκηνής της Πορτογαλίας, η Nidia κάνει πλούσια σε υφή χορευτική μουσική, γεμάτη συναίσθημα και στυλ που δανείζεται από διάφορα afro είδη, όπως τα african zouk, kuduro, tarraxho, αλλά και αμερικανικό R&B σε ένα απίθανο ρυθμικό άλμπουμ.
Tο «Songs of love and hate» του Leonard Cohen, παιγμένο από έναν serial killer, με απελπισμένα τραγούδια χωρισμού που ακούγονται λες και τα έχει διασκευάσει η Sophie, Nick Cave με J-pop, trap, grime, παρανοϊκή electronica, pc music με δράμα και σπαρακτικούς στίχους από έναν 20άρη απόφοιτο του Κέμπριτζ, κλασικό πιανίστα και βιολιστή, που έχει ανεβάσει ήδη μια πειραματική όπερα στο v&a.
Ένα αριστουργηματικό άλμπουμ με όλη την ιστορία της σύγχρονης ποπ σε 25 κομμάτια. Και, ναι, είναι καλύτερο από το Since I left you, για όσους απορούν. Oι Αvalanches ξεπερνούν τον εαυτό τους. Είναι μεγάλο κρίμα που δεν θα είναι σε καμία λίστα φέτος.
Τα προβλήματά του με τον νόμο και η φυλακή έκαναν τον J Hus να κυκλοφορήσει φέτος ένα από τα καθοριστικότερα βρετανικά άλμπουμ της χρονιάς. Από τα grime, afrobeat, σόουλ και το drill μέχρι το dancehall, το χιπ-χοπ, το R&B, το garage και το jungle, αποτυπώνει μοναδικά όλη την underground χορευτική σκηνή της Βρετανίας.