Εβδομήντα έργα που ανήκουν σε μία από τις πλέον αναγνωρισμένες συλλογές ελληνικής τέχνης, τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος, ετοιμάζεται να φιλοξενήσει το Ίδρυμα Β.&Μ. Θεοχαράκη σε λίγες ημέρες, στην έκθεση «Παράλληλη θέαση», που εγκαινιάζεται στις 2 Νοεμβρίου 2023.
Για την πραγματοποίηση της έκθεσης χρειάστηκε να «αδειάσουν» για άλλη μια φορά οι τοίχοι των χώρων εργασίας της Τράπεζας της Ελλάδος – είναι χαρακτηριστικό ότι από τον διάδρομο της διοίκησης, εκτός από τη «σταρ» της έκθεσης «Παλλάδα Αθηνά» του Νικολάου Γύζη, απομακρύνθηκαν έργα των Ξαγοράρη, Παπαηλιάκη, Παπασπύρου, Ξένου, Μολφέση και Λαζόγκα.
Η έκθεση οργανώνεται σε τρεις κύριες ενότητες, που εκτείνονται σε ισάριθμους ορόφους. Η πρώτη ενότητα με τίτλο «Τόποι και χώροι» αναπτύσσεται στον τέταρτο όροφο του Ιδρύματος Θεοχαράκη, αντανακλώντας, μέσω της τοπιογραφίας, μύθους, αναμνήσεις, συμπεριφορές και κυρίαρχες αντιλήψεις κάθε εποχής.
Ιδιαίτερα εμφανής είναι η επίδραση του αρχαίου κόσμου στην τέχνη του 19ου αιώνα, κι αυτό μας το μαρτυρούν εμβληματικά και ιστορικά έργα της Συλλογής, όπως η «Παλλάς Αθηνά» και «Ο ποιητής στην πηγή» του Νικόλαου Γύζη.
Ο επισκέπτης εδώ θα συναντήσει έργα στα οποία τα αρχαία μνημεία και τα απομεινάρια τους αποτελούν εμβληματικά και νοσταλγικά τοπόσημα της Αθήνας, ικανά να λειτουργήσουν ως τεκμήρια της συνέχειας ανάμεσα στην αρχαία και τη νεότερη Ελλάδα, καθώς και μεταπολεμικά αλλά και σύγχρονα έργα που καταγράφουν τις αλλαγές του προσώπου της μεγαλούπολης.
Η ενότητα «Μύθοι και άνθρωποι», στον τρίτο όροφο, διερευνά την ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργεί μύθους και στη συνέχεια τη μεταγενέστερη, σύγχρονη καθημερινότητά του. Έτσι, μέσα από μια σειρά παράλληλης συνάντησης έργων τέχνης, επιχειρείται να αναδειχθεί η αρχετυπική αξία των συμβολισμών και η δυναμική του ρεαλισμού στην καθημερινή «ηθογραφία».
«Η αρχαιότητα και η μυθολογία έχουν αποτελέσει μήτρες έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες. Στα έργα τους αναδεικνύονται ερμηνείες τους που διαθέτουν ισχυρές συμβολικές και αλληγορικές προεκτάσεις. Ιδιαίτερα εμφανής είναι η επίδραση του αρχαίου κόσμου στην τέχνη του 19ου αιώνα, κι αυτό μας το μαρτυρούν εμβληματικά και ιστορικά έργα της Συλλογής, όπως η "Παλλάς Αθηνά" και "Ο ποιητής στην πηγή" του Νικόλαου Γύζη. Έργα σαν κι αυτά βρίσκονται στην έκθεση σε παράλληλη θέαση με δημιουργίες σύγχρονων καλλιτεχνών που προσφέρουν νέους τρόπους προσέγγισης της αρχαίας κληρονομιάς.
Για παράδειγμα, στα έργα "Ομήρου Ιλιάδα" (ραψωδία χ) και "Νεφέλαι" του Αριστοφάνη η Νίνα Παπακωνσταντίνου διερευνά τη σχέση μεταξύ του κειμένου και της εικόνας του, και το αρχαίο κείμενο αποκτά μία διαφορετική οπτική υπόσταση χάρη στη χειρωνακτική εργασία της καλλιτέχνιδας. Η Βάνα Ξένου απεικονίζει τις αρχετυπικές μορφές της "Βαυβώς", της "Πυθίας" και της "Βακχίδος", και μέσα από τη σύγχρονη εκδοχή τους φέρνει στο προσκήνιο των αναζητήσεων θέματα γυναικείας υπόστασης, ταυτότητας και θέσης. Αλλά και η Έμι Αβόρα, στο έργο "A Classic Profile", συνδυάζει απρόσμενα στοιχεία της ελληνικής κληρονομιάς και καταγωγής της με εικόνες από την καθημερινότητά της στο εξωτικό τοπίο της Σιγκαπούρης, όπου ζει», περιγράφει στο LIFO.gr η επιμελήτρια της έκθεσης Χάρις Κανελλοπούλου.
Η έκθεση ολοκληρώνεται στον δεύτερο όροφο με την ενότητα «Δυναμική της “έλλειψης”» όπου παρακολουθείται το έργο καλλιτεχνών οι οποίοι, από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα και έως τη σύγχρονη εποχή, διαμορφώνουν όψεις της δουλειάς τους με διαδικασίες «έλλειψης» της μερικής ή ολικής αναπαράστασης, καθώς απομακρύνονται από την παραστατικότητα στρεφόμενοι προς την όλο και περισσότερο ελεύθερη ερμηνεία.
Σε καθεμία από τις τρεις ενότητες συναντάμε μικρότερους «κύκλους θέασης», ζεύγη ή σύνολα έργων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές και εκφράζουν παράλληλες αναζητήσεις. Στόχος της έκθεσης, σύμφωνα με την κ. Κανελλοπούλου, είναι να φωτιστούν αυτές οι «συνομιλίες», δίχως όμως ο θεατής να καθοδηγείται αποκλειστικά προς αυτούς τους συνδυασμούς. Την ίδια στιγμή, τα έργα κάθε ενότητας αποτελούν ευρύτερα σύνολα, τα οποία μπορεί κάποιος να δει ακολουθώντας τη γραμμική πορεία θέασης στον χώρο.
Εντέλει, η παράλληλη παρατήρηση προσφέρει τη δημιουργική προσέγγιση ιστορικών έργων και έργων μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης της Συλλογής, αποκαλύπτει παλιές και νέες καλλιτεχνικές κατακτήσεις, καθώς και ενδιαφέροντες τρόπους μέσω των οποίων τα έργα συνυπάρχουν και αλληλοτροφοδοτούνται.
Οι φιλότεχνοι εύκολα θα εντοπίσουν έργα μερικών από τους εμβληματικότερους Έλληνες ζωγράφους – Γύζης, Τσαρούχης, Αλταμούρας, Τέτσης, Μαλέας, Βασιλείου, είναι κάποιοι από αυτούς. Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι η έκθεση φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά έργα σημαντικών μοντέρνων και σύγχρονων ζωγράφων, κάποια από τα οποία εκτίθενται για πρώτη φορά, όπως τα «The Image L» του Γιάννη Σπυρόπουλου, «L’ Étranger» του Μάριου Πράσινου και «Nocturne» του Ντίκου Βυζάντιου, που παρουσιάζονται σε παράλληλη θέαση.
Και τα τρία έργα, που αξίζει να αναζητήσετε στον δεύτερο όροφο, διαμορφώνονται μέσα από την εικαστική γλώσσα της αφαίρεσης, ενώ ξεχωρίζει ως κοινό χαρακτηριστικό ο τρόπος με τον οποίο οι καλλιτέχνες τους επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τη χειρονομιακή γραφή στη ζωγραφική. Χειρίζονται το χρώμα ως προς τους τόνους του, αλλά κυρίως ως προς την υλικότητά του, στρέφοντας το ενδιαφέρον τους σε στοιχεία όπως η κίνηση, η ένταση και η πυκνότητά του. Οι «κόσμοι» που δημιουργούν αποκαλύπτονται με την επανασύνθεση διαφορετικών εικόνων, με αναφορά στην παρατήρηση, τη μνήμη και το ιδιοσυγκρασιακό συναίσθημα.
Παράλληλη θέαση. Έργα από τη Συλλογή της Τράπεζας της Ελλάδος
Ίδρυμα Β.& Μ. Θεοχαράκη
Διάρκεια έκθεσης: 2 Νοεμβρίου 2023 - 21 Ιανουαρίου 2024
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευ-Τετ. & Παρ-Κυρ. 10:00-18:00, Πέμ. 10:00-20:00
Επιμέλεια: Χάρις Κανελλοπούλου