Ποιος από σας έχει βρεθεί σε δημόσια βιβλιοθήκη όπου αντί για τραπεζάκια, καρέκλες και απόλυτη σιωπή υπάρχει ένα τεράστιων διαστάσεων κατάλευκο, χνουδωτό, λούτρινο πλάσμα που έχει κατακλύσει τον χώρο και γεννάει από μέσα του βιβλία, τα οποία μπορείς να διαβάσεις ξαπλώνοντας πάνω στο απαλό, χουχουλιάρικο τρίχωμά του;
Εγώ βρέθηκα σε μια τέτοια πρωτότυπη, εναλλακτική βιβλιοθήκη στο κέντρο της Αθήνας μαζί με την καλλιτέχνιδα Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου, το μαλλιαρό Φλάφι και τα γιγάντια, τερατόμορφα λούτρινα δημιουργήματά της.
Όταν σταμάτησα να χοροπηδάω, να κυλιέμαι στο χνουδωτό πάτωμα και να λέω συνέχεια τη φράση «Τι τέλειο», πήρα, όσο μπόρεσα, το ύφος του σοβαρού επαγγελματία και ξεκίνησα να τη ρωτάω για το έργο της εκεί.
Είμαι ενάντια στην έμφυλη διχοτόμηση της βιομηχανίας των παιχνιδιών. Σε όλα τα καταστήματα τα παιχνίδια είναι χωρισμένα στους ορόφους σε κοριτσίστικα και αγορίστικα. Όπλα, αμάξια, γραφεία για τα αγοράκια. Κουζίνες, κούκλες, μακιγιάζ για τα κοριτσάκια. Μπορείς όμως να δεις πως τα ίδια τα παιδιά είναι αντισυμβατικά και ζητάνε να παίξουν με όλα τα παιχνίδια.
«Πρόκειται για μία εικαστική, συμμετοχική εγκατάσταση» μου εξηγεί. «Λειτουργεί ως μια ανοικτή βιβλιοθήκη όπου ο κόσμος μπορεί να έρχεται να διαβάζει τα βιβλία που υπάρχουν στα ράφια, να χαλαρώνει, αλλά ταυτόχρονα συμμετέχει σε έναν κύκλο δημιουργικών δράσεων και σε μια ενεργή αφήγηση ενός εναλλακτικού παραμυθιού».
Το Φλάφι είναι ο κύριος χαρακτήρας της ιστορίας. Όπως μου εξηγεί η καλλιτέχνιδα είναι ένα τεράστιο, συμβιωτικό υβριδικό πλάσμα που εδώ και λίγο καιρό έχει κατακλύσει τα δωμάτια της βιβλιοθήκης της ΑΤΟPOS.
Ζει και τρέφεται από τα βιβλία που υπάρχουν στα ράφια, τα οποία ξεπετάγονται μέσα από πολύχρωμες, απροσδιορίστου σχήματος, κοιλότητες από όπου μπορεί ο επισκέπτης να τα πάρει, να ξαπλώσει σε μια τις μαλλιαρές «πλάτες» του και να τα διαβάσει.
«Δεν έχει ηλικία, φύλο ή καταγωγή, ενώ μεγαλώνει διαρκώς χωρίς να γνωρίζουμε πού θα φτάσει» αναφέρει η Αντιγόνη καθώς χαϊδεύει το απαλό Φλάφι.
«Υπάρχουν και άλλοι συμβιωτικοί οργανισμοί που ζουν εδώ όπως σούπερ ηρωίδες, δράκοι-πριγκίπισσες, ροζ τριχωτοί γοργόνοι και αλογάκια με γυναικεία στήθη, κοτσίδες για μαλλιά και κόκκινα τριχωτά γένια.
Ο καθένας που θα έρχεται εδώ θα μπορεί να έρχεται σε επαφή με αυτά τα πλάσματα, να δίνει ό,τι ερμηνεία θέλει για αυτό που βλέπει και να δημιουργεί δικές του ξεχωριστές αφηγήσεις» μου εξηγεί με ενθουσιασμό.
Στόχος της καλλιτέχνιδας, πέρα από τη διασκέδαση των επισκεπτών, είναι να χτιστεί ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης και αφήγησης των παιδικών παραμυθιών. Ο καθένας θα μπορεί να ερμηνεύει ελεύθερα, σύμφωνα με τη δική του οπτική, και να ανακατασκευάζει τους χαρακτήρες και την πλοκή.
«Με ενδιαφέρει να δημιουργήσω και να προτείνω εναλλακτικές αφηγήσεις σε σχέση με την ταυτότητα, το φύλο και τις στερεοτυπικές φιγούρες των παραμυθιών.
Σε όλα τα παραμύθια υπάρχει ο κακός δυνατός δράκος που πετάει φωτιές ή η άσχημη τρομακτική μάγισσα με τη μεγάλη μύτη. Τι θα συμβεί αν ο δράκος είναι ένας ευαίσθητος γλυκούλης με φτερά νεράιδας και η μάγισσα όμορφη και γλυκιά;» μου λέει με ανήσυχο ύφος.
«Μου αρέσει να μπερδεύω τον άλλον και να τον βάζω στη διαδικασία να αναρωτιέται τι είναι αυτό που έχει απέναντι του», προσθέτει.
Εμπνευσμένη από φεμινιστικές και queer αφηγήσεις προσπαθεί να τις ζωντανέψει δημιουργώντας φαντασιακές εγκαταστάσεις και να προτείνει διαφορετικές εκδοχές των κλισέ φιγούρων που έχουν κυρίαρχο ρόλο στα παραμύθια.
«Είμαι ενάντια στην έμφυλη διχοτόμηση της βιομηχανίας των παιχνιδιών. Σε όλα τα καταστήματα τα παιχνίδια είναι χωρισμένα στους ορόφους σε κοριτσίστικα και αγορίστικα.
Όπλα, αμάξια, γραφεία για τα αγοράκια. Κουζίνες, κούκλες, μακιγιάζ για τα κοριτσάκια. Μπορείς όμως να δεις πως τα ίδια τα παιδιά είναι αντισυμβατικά και ζητάνε να παίξουν με όλα τα παιχνίδια. Από πολύ μικρά ανακατασκευάζουν τις mainstream ιστορίες και τους στερεοτυπικούς χαρακτήρες».
Ομολογώ πως και εγώ υπήρξα θύμα αυτού του ακατανόητου, έμφυλου διαχωρισμού διότι όταν ήμουν μικρή τα δώρα που μου κάνανε ήταν συνήθως κούκλες Μπάρμπι, τις οποίες αποκεφάλιζα, ενώ ήθελα διακαώς μια μπάλα ποδοσφαίρου ή έναν αυτοκινητόδρομο.
«Εδώ στη βιβλιοθήκη ζωντανεύουμε έναν gender fluid κόσμο μακριά από τους κλασικούς, συμβατικούς κανόνες, που απαιτεί να πάρει θέση σε λούτρινα, σελίδες και ράφια» παραδέχεται η Αντιγόνη.
«Μετατρέψαμε τους κανόνες της βιβλιοθήκης σε ένα Σύμφωνο Συμβίωσης με το Φλάφι όπου ο επισκέπτης/τρια καλείται να υπογράψει με το email του προκειμένου να συγκατοικήσει με το πλάσμα, να αναπτύξει δεσμούς μαζί του και να το επισκέπτεται και στο μέλλον».
Σκοπός φυσικά αυτού το πρότζεκτ είναι επίσης, να μπορέσει ο αναγνώστης να χαλαρώσει, να βιώσει τη μοναδική εμπειρία της ανάγνωσης μέσα από το παιχνίδι και να γνωρίσει το βιβλίο ως μια εξαιρετική μορφή διασκέδασης.
«Θέλω να έρχονται εδώ και να νιώθουν ελεύθεροι να εκφραστούν. Να φορέσουν τις στολές, να παίξουν, να γίνει ο καθένας ό,τι θέλει δημιουργώντας αναπάντεχες περφόρμανς».
Η αλήθεια είναι πως δύσκολα μπορείς να συγκρατηθείς και να μη χοροπηδήσεις ή να μην παίξεις με τις γούνινες κατασκευές που σχεδόν σου μιλάνε.
Το πρότζεκτ είναι αρκετά μεγάλο και σε μια διαρκή εξέλιξη. Η δουλειά που έχει κάνει η Αντιγόνη για να δώσει ζωή στον φανταστικό αυτόν κόσμο και στα ιδιαίτερα πλάσματα που τον απαρτίζουν είναι εμφανέστατη. Μάλιστα μου εκμυστηρεύεται πως μόνη της έμαθε να ράβει.
«Ό,τι βλέπεις το έχω φτιάξει μόνη μου. Είχα φυσικά και την πολύ σημαντική βοήθεια της συνεργάτιδας μου, Ιρίνας Προμπεϊγκόλοβα. Μέχρι πρόσφατα ζούσα στο Βερολίνο αλλά λόγω αυτού του έργου γύρισα πίσω στην Ελλάδα».
Στο πλαίσιο της ανακήρυξης της Αθήνας ως Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου για το 2018, ο Βασίλης Ζηδιανάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του πολιτισμικού και ερευνητικού χώρου ΑΤΟPΟΣ CVC, κάλεσε την Αντιγόνη να δημιουργήσει με τη δική της αισθητική μια εναλλακτική βιβλιοθήκη η οποία θα συμπεριλαμβάνει τα 2.500 βιβλία τέχνης και οπτικής κουλτούρας του οργανισμού και ταυτοχρόνως να τον μεταμορφώσει σε ένα εναλλακτικό περιβάλλον όπου θα φιλοξενήσει όλες τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς γύρω από τα ζητήματα του σώματος, της ταυτότητας και του φύλου.
«Θα φιλοξενούμε έναν μεγάλο κύκλο δράσεων για έναν ολόκληρο χρόνο που θα διαρκέσει το πρότζεκτ. Το έχουμε ονομάσει #TextMe_FluffyLibrary και Θα λειτουργεί σαν εργαστήριο παραγωγής όπου θα προσκαλώ ερευνητές, καλλιτέχνες, περφόρμερ που θα συμμετέχουν στην εξέλιξη του παραμυθιού» αναφέρει.
«Με τον επιστημονικό ερευνητή Μάνο Μπαζάνη θα μελετήσουμε το Φλάφι (Flufiella chimaerica) και θα μιλήσουμε με βιολογικούς όρους συμβίωσης, μια νέα θεώρηση για την εξέλιξη βασισμένη στην βιολόγο Lynn Margulis και την Donna Haraway από τις οποίες είμαι πολύ επηρεασμένη. Είναι ένας age & gender fluid κόσμος, για αυτό τον λόγο με ενδιαφέρει η προσέλευση όλων των ηλικιών και φύλων και η συνύπαρξη μεταξύ τους».
Έντονες εκπλήξεις, ανατροπές και δημιουργική αλληλεπίδραση έχει την ευκαιρία να ζήσει όποιος επισκεφτεί την γεμάτη χνουδωτά λούτρινα υβριδικά πλάσματα, βιβλιοθήκη. Θα παίξει, θα ανακαλύψει, θα διαβάσει, θα αγκαλιάσει και θα αγαπήσει το γιγαντιαίο Φλάφι, τόσο που φεύγοντας από τον χώρο θα νιώθει ήδη πως του λείπει. Αυτό το επιβεβαιώνω.
Info
#TextMe_FluffyLibrary από την Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου
ATOPOS CVC (Σαλαμίνος 72 Μεταξουργείο)
Επίσημα Εγκαίνια + Girlz Live Acts: 12/10, 20:00
Είσοδος Ελεύθερη
Συνολική διάρκεια έκθεσης: 23/4/18-23/4/19
Ημέρες & ώρες λειτουργίας έκθεσης: Πέμ.-Παρ. 14:00-20:00, Σάβ.-Κυρ. 12:00-18:00
Το #TextMe_FluffyLibrary εντάσσεται στο ερευνητικό project #TextMe που οργανώνει ο πολιτιστικός οργανισμός ΑΤΟPΟΣ CVC για έναν ολόκληρο χρόνο.