— Μπορείτε να μας δώσετε ένα σχέδιο για κάποιον χώρο στην Αθήνα;
Η Αθήνα είναι ένα τρισδιάστατο μωσαϊκό, αν θα μπορούσε να υπάρξει κάτι τέτοιο. Το φυσικό, το ανθρωπογενές, το παλιό, το νέο και πολλές άλλες ενδιάμεσες καταστάσεις πλέκονται χωρικά και χρονικά. Πρόκειται για μια πόλη όπου κυριαρχεί το αναπάντεχο, με τη θετική ή την αρνητική του έννοια. Όλα αυτά δεν μπορούν παρά να επηρεάζουν τον σχεδιασμό και το όραμα σε σχέση με την πόλη. Διαλέξαμε να φτιάξουμε μια εικόνα που να δανείζεται από την ουτοπία και να υλοποιεί την αίσθηση του αναπάντεχου. Ένας χώρος δυνητικά αφιλόξενος για το φυσικό στοιχείο, σημαντικός ωστόσο για την πόλη, μία από τις πολλές στοές στο κέντρο της, γίνεται ο τόπος επέμβασης. Η στοά μετατρέπεται σε έναν κήπο, σε ένα πέρασμα για το νερό και σε ένα άνοιγμα προς τον ουρανό μέσα σε ένα απόλυτο δομικό κέλυφος. Περίπου όπως συμβαίνει και στην Αθήνα, πολλά παράλληλα περιστατικά συμβαίνουν σε έναν κοινό τόπο. Η εικόνα συγκεντρώνει αντιφάσεις, παίζει με το φανταστικό και δημιουργεί τον χώρο για όνειρα και σχέδια για μια πόλη αλλιώτικη αλλά και γνώριμη.
Δεν μπορώ παρά να παρατηρώ και να μελετώ πόσο πολλά και αξιοσημείωτα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή στον τομέα του τοπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Υλοποιούνται καθημερινά έργα με ευρηματικό σχεδιασμό σε κάθε κλίμακα και σε διαφορετικά επίπεδα και χάρη στη ροή της πληροφορίας και στην ταχύτητα που διαδίδεται μπορούμε να έχουμε διαρκώς πλήθος αναφορών.
— Ποιο σημείο της πόλης θα αλλάζατε ρεαλιστικά; Πού υπάρχει η δυνατότητα αλλά και η ανάγκη για περισσότερη φύση;
Ανάγκη για περισσότερη φύση υπάρχει σε κάθε σημείο της Αθήνας. Η σχέση μεταξύ του ανθρωπογενούς και του φυσικού έχει από καιρό διαρραγεί. Από δω και στο εξής θα πρέπει να σκεφτούμε πώς δημιουργούμε νέους χώρους με καλύτερους όρους απ’ ό,τι πριν, και σίγουρα με διαφορετικές προτεραιότητες. Θα πρότεινα για την Αθήνα κάτι παραπάνω από μια επέμβαση. Αντί να σκεφτούμε μια μεγάλη, θεαματική χειρονομία σε ένα σημείο της, να εξετάσουμε μια προσέγγιση που να μπορεί να απαντήσει στα ζητήματα που εντοπίζονται σε επιμέρους σημεία και περιοχές, έναν πιο συστηματικό και μεθοδικό τρόπο να δίνουμε λύσεις.
Πέρα από αυτό, μολονότι μιλάμε για δημόσιο χώρο και τοπίο, εκτιμώ πως μια μεγάλη αναβάθμιση για την Αθήνα θα ερχόταν αν δεν υπήρχαν κενά κτιριακά κελύφη, κτίρια σε εγκατάλειψη, άδειες επιφάνειες χωρίς σαφή χρήση. Αυτή η κατάσταση αναμονής και λήθης δημιουργεί σοβαρά ζητήματα σε διάφορα επίπεδα και συντελεί σε ένα αστικό περιβάλλον που δύσκολα θα ανακάμψει, ό,τι και να κάνουμε στους ελεύθερους χώρους.
— Τι είναι για εσάς η βιωσιμότητα; Πέρα από τα ESGs και τους ορισμούς, πώς πρέπει να ζούμε για να είμαστε «βιώσιμοι»;
Η βιωσιμότητα είναι η αρμονική ισορροπία μεταξύ των αναγκών του παρόντος και μιας επένδυσης στο μέλλον, μεταξύ του κοντινού και του πιο μακρινού. Πιστεύω πως συνδέεται άμεσα με την αίσθηση ταυτότητας και την αντίληψη της θέσης μας στην ανθρώπινη ιστορία. Όταν επικεντρωνόμαστε υπερβολικά στο παρόν, είναι επειδή αγνοούμε ή δεν αντιλαμβανόμαστε τους δύο παραπάνω συσχετισμούς και αναπόφευκτα δεν γίνονται οι κατάλληλες επιλογές. Η στάση μας σε σχέση με το ζήτημα αυτό έχει αλλάξει συνολικά τελευταία. Υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, δράση και εμπνευσμένες ιδέες. Δεν πρόκειται για αναγκαστικά μεγάλης κλίμακας πρωτοβουλίες, αλλά αθροιστικά μπορεί να δημιουργηθεί αντίκτυπος. Πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση, πιστεύω ωστόσο ότι μπορούμε να παραμείνουμε αισιόδοξοι!
— Ποιος είναι ο αγαπημένος σας κήπος, σε οποιοδήποτε σημείο στον κόσμο;
Το αγαπημένο μου σχεδιασμένο τοπίο αλλάζει από καιρό σε καιρό. Δεν μπορώ παρά να παρατηρώ και να μελετώ πόσο πολλά και αξιοσημείωτα συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή στον τομέα του τοπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Υλοποιούνται καθημερινά έργα με ευρηματικό σχεδιασμό σε κάθε κλίμακα και σε διαφορετικά επίπεδα και χάρη στη ροή της πληροφορίας και στην ταχύτητα που διαδίδεται μπορούμε να έχουμε διαρκώς πλήθος αναφορών.
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα βρίσκω την επέμβαση στον αρχαιολογικό χώρο Can Tacó στα περίχωρα της Βαρκελώνης, έργο του Toni Gironès Saderra. Συνδυάζει την ανάδειξη των αρχαίων ευρημάτων, την επέμβαση στο τοπίο και την εναρμόνιση με το φυσικό περιβάλλον με ιδιαίτερα θαυμαστό τρόπο. Με τη χρήση πολύ απλών, προσιτών υλικών όπως το χαλίκι, τα πλέγματα και οι βέργες σκυροδέτησης δημιουργούνται πλατφόρμες, σκαλοπάτια, τοιχία και μονοπάτια που ανασυνθέτουν με τρόπο σύγχρονο τις αρχαίες χαράξεις.
Στην Ελλάδα θεωρώ ξεχωριστό το θέατρο της Αιξωνής της Νέλλας Γκόλαντα. Είναι ένα έργο γλυπτικής μεγάλης κλίμακας που δημιουργεί χώρο και ταυτόχρονα ένα τοπόσημο στην περιοχή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η υλικότητα και η γεωμετρία του, πολύ χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ταυτότητας της δημιουργού.
— Ποιο είναι το αγαπημένο σας φυσικό τοπίο; Πότε βρεθήκατε εκεί, ποια ήταν τα πρώτα σας συναισθήματα, πώς επηρέασε τη δουλειά σας;
Αγαπημένο φυσικό τοπίο, με διαφορά απ’ οποιοδήποτε άλλο, είναι το Φαράγγι της Αράδαινας στη νότια Κρήτη. Το ξεχωρίζω γιατί διαθέτει ιδιαίτερους βραχώδεις σχηματισμούς, μοναδική κλίμακα του τοπίου, δραματικό ανάγλυφο και μια ιδιαίτερη κατάληξη προς τη θάλασσα. Βρέθηκα εκεί στο τέλος ενός καλοκαιριού. Βρήκα τον χώρο πολύ αρχιτεκτονικό, χωρίς να είναι αρχιτεκτονημένος. Η εικόνα και κυρίως η αίσθηση του φαραγγιού είναι στοιχεία που ανακαλώ όταν προσπαθώ να σκεφτώ χώρους με ροή, με αδρή υλικότητα και ευρηματική γεωμετρία.
Architecture Design Map 5: The Green Issue
Η συλλεκτική έκδοση της LiFO σε συνεργασία με το Archisearch.gr και την Design Ambassador.