Βασανιστική είναι πλέον η κατάσταση για πολλούς κατοίκους του κέντρου της Αθήνας και για πολλούς εργαζόμενους σε αυτό αναφορικά με την αστική ηχορύπανση.
«Όποιος κοιμάται με συνεχή θόρυβο ξυπνάει από την ησυχία», έλεγε ο Αμερικανός κριτικός Γουίλιαμ Ντιν Χάουελς, αλλά το ζήτημα της αστικής ηχορύπανσης έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια της απλής ενόχλησης και καθίσταται σοβαρό πρόβλημα.
Τα κάθε είδους ντεσιμπέλ της ηχορύπανσης δυσχεραίνουν την ζωή και την εργασία των πολιτών, ενώ αποτελούν και την βασική αιτία για την ανάπτυξη προβλημάτων υγείας στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του κέντρου της Αθήνας…και όχι μόνο. Πρόσφατη έρευνα του 2020 είχε καταδείξει πέντε πόλεις της Ελλάδας στην λίστα με τις πιο θορυβώδεις της Ευρώπης. Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Λαμία έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα σε όλη τη χώρα. Ειδικά στην Αθήνα, το 60% του πληθυσμού εκτίθεται ημερησίως κατά μέσο όρο σε ήχους άνω των 75 dB (που είναι το όριο της «θορυβώδους κατάστασης»). Το δε καλοκαίρι, η ηχορύπανση εξαπλώνεται σε όλες τις τουριστικές περιοχές της χώρας.
Τι κάνουμε, όμως, με το θέμα της αστικής ηχορρύπανσης τόσο από την υγειονομική του πλευρά όσο και σχετικά με το πρακτικό σκέλος του αναζητώντας λύσεις.
Αρχικά υφίσταται ένα «στοιχειωμένο» νομοθέτημα (Υ.Α. Υ2/οικ. 15438/2001» από τα υπουργεία Δημόσιας Τάξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας & Δημοσίων Έργων και Υγείας & Πρόνοιας, το οποίο αποτελεί τροποποίηση ενός παλιότερου πίσω στο μακρινό 1985 και αφορά στα «μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας από θορύβους μουσικής Κέντρων Διασκέδασης και λοιπών καταστημάτων».
Εκεί ορίζονται τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια είναι κατά περίπτωση. Το πόσο τηρούνται είναι μια άλλη ιστορία:
• Περιοχές στις οποίες επικρατεί το βιομηχανικό στοιχείο αλλά υπάρχουν και κατοικίες στους 45 βαθμούς ηχοστάθμης dbΑ
• Περιοχές στις οποίες επικρατεί εξίσου το βιομηχανικό και αστικό στοιχείο στους 40 βαθμούς ηχοστάθμης dbΑ
• Περιοχές στις οποίες επικρατεί το αστικό στοιχείο αλλά υπάρχουν και βιομηχανίες στους 35
• Περιοχές καθαρά κατοικιών (αστικές, προαστιακές ή αγροτικές) και περιοχές ειδικής προστασίας (νοσοκομείων γηροκομείων σανατορίων κλπ.) στους 30
Ωστόσο προηγούμενες μετρήσεις κατά περίπτωση έχουν διαπιστώσει πως στις ελληνικές μεγαλουπόλεις επικρατούν επίπεδα τουλάχιστον 65 – 80 dB(A).
Οι επιπτώσεις της αστικής ηχορύπανσης σύμφωνα με τον ΠΟΥ και οι συστάσεις
Οι κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τον περιβαλλοντικό θόρυβο στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια παρέχουν οδηγίες για την προστασία της ανθρώπινης υγείας από την επιβλαβή έκθεση στον περιβαλλοντικό θόρυβο. Καθορίζουν συστάσεις με βάση την υγεία για τη μέση έκθεση σε περιβαλλοντικό θόρυβο πέντε σχετικών πηγών περιβαλλοντικού θορύβου.
Οι πηγές αυτές είναι:
• θόρυβος οδικής κυκλοφορίας
• σιδηροδρομικός θόρυβος
• θόρυβος αεροσκαφών
• θόρυβος ανεμογεννητριών και
• θόρυβος αναψυχής
Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ είναι συστάσεις προσανατολισμένες στη δημόσια υγεία, οι οποίες βασίζονται σε επιστημονικά στοιχεία για τις επιπτώσεις στην υγεία και μετά από αξιολόγηση των επιπέδων θορύβου.
Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για τον περιβαλλοντικό θόρυβο και αφορούν στην Ευρωπαϊκή Περιοχή παρέχουν ισχυρές αποδείξεις ότι ο θόρυβος αποτελεί έναν από τους κορυφαίους περιβαλλοντικούς κινδύνους τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία και ευημερία στην Ευρωπαϊκή Περιοχή.
Σχετικό έγγραφο του 2018, προσδιορίζει τα επίπεδα στα οποία ο θόρυβος έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία και συνιστά δράσεις για τη μείωση της έκθεσης. «Η ηχορύπανση στις πόλεις μας αυξάνεται, επιβαρύνοντας τη ζωή πολλών Ευρωπαίων πολιτών. Περισσότερο από ενόχληση, ο υπερβολικός θόρυβος αποτελεί κίνδυνο για την υγεία συμβάλλοντας, για παράδειγμα, σε καρδιαγγειακές παθήσεις. Πρέπει να αναλάβουμε δράση για τις πολλές πηγές ηχορύπανσης - από τα μηχανοκίνητα οχήματα μέχρι τα δυνατά νυχτερινά κέντρα και συναυλίες - για να προστατεύσουμε την υγεία μας», ανέφερε η Σουζάνα Γιάκαμπ, εμπειρογνώμονας δημόσιας υγείας που υπηρετεί ως Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Οι επιπτώσεις του θορύβου από την αστική ηχορύπανση
Σε σύγκριση με τις προηγούμενες κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για τον θόρυβο, υπήρξαν πέντε σημαντικές εξελίξεις στην έκδοση του 2018:
• ισχυρότερα στοιχεία για τις καρδιαγγειακές και μεταβολικές επιπτώσεις του περιβαλλοντικού θορύβου,
• συμπερίληψη νέων πηγών θορύβου, δηλαδή του θορύβου από ανεμογεννήτριες και του θορύβου από πηγές ψυχαγωγίας και αναψυχής, εκτός από τον θόρυβο από τις μεταφορές (αεροσκάφη, σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές),
• χρήση τυποποιημένης προσέγγισης για την αξιολόγηση των αποδεικτικών στοιχείων. Οι συστηματικές ανασκοπήσεις των στοιχείων προσδιορίζουν τη σχέση μεταξύ της έκθεσης σε θόρυβο και του κινδύνου έκβασης για την υγεία και
• χρήση μακροπρόθεσμων μέσων δεικτών έκθεσης σε θόρυβο για την καλύτερη πρόβλεψη δυσμενών αποτελεσμάτων για την υγεία, σε σύγκριση με τα βραχυπρόθεσμα μέτρα έκθεσης σε θόρυβο.
Για τη διαδικασία ανάπτυξης των κατευθυντήριων γραμμών εφαρμόστηκε μια νέα, αυστηρή, τεκμηριωμένη μεθοδολογία. Συνεργάστηκαν δύο ανεξάρτητες ομάδες εμπειρογνωμόνων από την κοινότητα του περιβαλλοντικού θορύβου.
Τα αποτελέσματα για την υγεία σύμφωνα με τον ΠΟΥ είναι τα εξής:
• επιδράσεις στην καρδιά και στον μεταβολισμό
• ενόχληση,
• επιπτώσεις στον ύπνο,
• γνωστικές διαταραχές,
• διαταραχές της ακοής και εμβοές,
• δυσμενείς εκβάσεις του τοκετού
• δυσχέρεια στην ποιότητα ζωής,
• προβλήματα στην ψυχική υγεία και την ευημερία –
Αστική ηχορύπανση: Πόσο δυνατά είναι το «πολύ δυνατά»;
Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για τον θόρυβο στην κοινότητα συνιστούν λιγότερο από 30 Α-σταθμισμένα ντεσιμπέλ (dB(A)) στα υπνοδωμάτια κατά τη διάρκεια της νύχτας για ύπνο καλής ποιότητας και λιγότερο από 35 dB(A) στις αίθουσες διδασκαλίας για να επιτρέπονται καλές συνθήκες διδασκαλίας και μάθησης.
Οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για τον νυχτερινό θόρυβο συνιστούν λιγότερο από 40 dB(A) του ετήσιου μέσου όρου (Lnight) εκτός των υπνοδωματίων για την πρόληψη δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία από τον νυχτερινό θόρυβο.
Πόσοι άνθρωποι επηρεάζονται;
Σύμφωνα με δημοσίευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ):
• περίπου το 40% του πληθυσμού στις χώρες της ΕΕ εκτίθεται σε θόρυβο από την οδική κυκλοφορία σε επίπεδα που υπερβαίνουν τα 55 db(A),
• το 20% εκτίθεται σε επίπεδα που υπερβαίνουν τα 65 db(A) κατά τη διάρκεια της ημέρας- και
• περισσότερο από το 30% εκτίθεται σε επίπεδα που υπερβαίνουν τα 55 dB(A) τη νύχτα.
Ωστόσο ο ΠΟΥ παραδέχεται πως τα διεθνή στοιχεία, που είναι διαθέσιμα είναι σχετικά περιορισμένα.
Ποιος επηρεάζεται περισσότερο;
Ορισμένες ομάδες είναι πιο ευάλωτες στο θόρυβο. Καθώς τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο στο κρεβάτι από ό,τι οι ενήλικες, εκτίθενται περισσότερο στον νυχτερινό θόρυβο. Οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις και οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαίσθητοι στην όχληση. Οι εργαζόμενοι σε βάρδιες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επειδή η δομή του ύπνου τους βρίσκεται υπό πίεση. Επιπλέον, οι λιγότερο εύποροι που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ζουν σε ήσυχες περιοχές ή να έχουν επαρκώς μονωμένα σπίτια, είναι πιθανό να υποφέρουν δυσανάλογα, αναφέρει ο ΠΟΥ.
Η νυχτερινή ενόχληση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των ιατρικών επισκέψεων και των δαπανών για υπνωτικά χάπια, γεγονός που επηρεάζει τους προϋπολογισμούς των οικογενειών και τις δαπάνες υγείας των χωρών. Το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών είναι πιθανό να αυξηθεί εάν οι κυβερνήσεις δεν αντιμετωπίσουν τη ρύπανση από θόρυβο.
Παιδιά, θόρυβος και υγεία
Ο ΠΟΥ θεωρεί ακόμα πως η εξασθένιση της ανάπτυξης και της εκπαίδευσης στην πρώιμη παιδική ηλικία που προκαλείται από τον θόρυβο μπορεί να έχει δια βίου επιπτώσεις στις ακαδημαϊκές επιδόσεις και την υγεία. Μελέτες και στατιστικές σχετικά με τις επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης σε θόρυβο αεροσκαφών στα παιδιά έχουν διαπιστώσει:
• συνεχείς ενδείξεις ότι η έκθεση σε θόρυβο βλάπτει τις γνωστικές επιδόσεις,
• συσχέτιση με την μειωμένη ευημερία και τα κίνητρα σε ελαφρώς πιο περιορισμένο βαθμό,
• μέτρια είναι τα στοιχεία για επιπτώσεις στην αρτηριακή πίεση και στην έκκριση ορμονών κατεχολαμίνης.
Οι πιο πολύβουες ευρωπαϊκές πόλεις
Πριν από μερικά χρόνια ο βρετανικός πάροχος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών money.co.uk δημοσίευσε μια κατάταξη των ευρωπαϊκών πόλεων με βάση το επίπεδο θορύβου.
Τα ευρήματα υπολογίστηκαν λαμβάνοντας υπόψη την πυκνότητα του πληθυσμού, τη βαθμολογία ηχορύπανσης Mimi, τη χερσαία και εναέρια κυκλοφορία και την κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν το εξής:
Παρίσι, Γαλλία - Βαθμολογία: 8,40
Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο - Βαθμολογία: 8,21
Ρώμη, Ιταλία - Βαθμολογία: 4,96
Μαδρίτη, Ισπανία - Βαθμολογία: 4,69
Βαρκελώνη, Ισπανία - Βαθμολογία: 4,55
Μάντσεστερ, Ηνωμένο Βασίλειο - Βαθμολογία: 4.40
Βιέννη, Αυστρία - Βαθμολογία: 4.33
Βερολίνο, Γερμανία - Βαθμολογία: 3,66
Μπέρμιγχαμ, Ηνωμένο Βασίλειο - Βαθμολογία: 3.64
Μιλάνο, Ιταλία - Βαθμολογία: 3,41
Η Αθήνα των θορύβων
Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, η Αθήνα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα πόλης όπου μια σειρά από περιπτώσεις αστικής ηχορύπανσης (αυτοκίνητα, κόρνες, μουσική καταστημάτων, υψηλά ντεσιμπέλ κλπ) καθιστούν δύσκολη την ζωή, αλλά και την εργασία.
Η LiFO απευθύνθηκε στον Θεόδωρο Τιμαγένη, Αρχιτέκτονα και Σύμβουλο Ακουστικής, προκειμένου να λύσει τον βασανιστικό γρίφο.
«Ο υψηλός θόρυβος που επικρατεί σε πολλές περιοχές της Αθήνας επηρεάζει, όχι μόνο την καθημερινότητά μας αλλά, σε συνδυασμό με το εργασιακό θόρυβο υποσκάπτει …. αθόρυβα την υγεία όλων μας. Εδώ και δεκαετίες από πάρα πολλές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι η έκθεση στον θόρυβο έχει άμεσες και έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Αυτές μπορεί να είναι παροδικές ενοχλήσεις ή πολύ σοβαρές και μακροχρόνιες. Οι επιπτώσεις αυτές μπορεί να εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες όπως η στάθμη του θορύβου, η διάρκεια έκθεσης και η ευαισθησία του ατόμου», σημειώνει ο Θ. Τιμαγένης.
Σύμφωνα με τον ίδιο ορισμένες από τις επιπτώσεις του θορύβου στην υγεία είναι, η αύξηση του στρες, η επιδείνωση της ακοής, οι ψυχολογικές επιπτώσεις, οι υπνοβασίες, η αύξηση της πίεσης, οι επιδράσεις στην πορεία της εγκυμοσύνης, η αύξηση των ρυθμών της καρδιάς, κόπωση κ.α.
«Θα πρέπει εν τούτοις, να διευκρινίσουμε ότι οι υψηλές στάθμες θορύβου, δεν είναι κάτι μοιραίο και αναπόφευκτο, διότι υψηλοί θόρυβοι, δυστυχώς, παράγονται και λόγω ανθρώπινης αμέλειας (π.χ. αμέλεια επισκευής των εξατμίσεων των οχημάτων), αλλά και ηθελημένα, όπως όλοι γνωρίζουμε. Ενδεικτικά υψηλός θόρυβος παράγεται από τον τρόπο οδήγησης ορισμένων δικύκλων ή από την υψηλή ένταση των ηχείων ορισμένων οχημάτων», σημειώνει ο Σύμβουλος Ακουστικής στη LiFO.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως το Παρίσι, όπως έγραψε ο Guardian πέρυσι, έθεσε σε λειτουργία το πρώτο του ραντάρ θορύβου, στο πλαίσιο ενός σχεδίου για την επιβολή προστίμων σε θορυβώδεις μοτοσικλέτες και άλλα οχήματα. Το μηχάνημα που είναι τοποθετημένο ψηλά σε μια κολόνα φωτισμού στο 20ό διαμέρισμα στο ανατολικό Παρίσι είναι σε θέση να μετρά το επίπεδο θορύβου των κινούμενων οχημάτων και να αναγνωρίζει τις πινακίδες κυκλοφορίας τους.
To ζήτημα βέβαια για την Αθήνα είναι αν η κατάσταση έχει καταστεί μη αναστρέψιμη. «Θα πρέπει πρώτα να ορίσουμε ποιος είναι ο στόχος μιας προσπάθειας για την βελτίωση του ακουστικού περιβάλλοντος. Σίγουρα ο θόρυβος των πόλεων μπορεί να αρχίσει να μειώνεται σταδιακά, μέχρι κάποιο αποδεκτό επίπεδο, όταν τηρηθεί η υπάρχουσα νομοθεσία και στην συνέχεια η υπάρχουσα νομοθεσία συμπληρωθεί κατάλληλα», εξηγεί ο κ. Τιμαγένης.
Εκτιμάει δε πως καθώς η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων θα επεκτείνεται, ο θόρυβος από τα οχήματα βαθμιαία θα μειώνεται.
«Παράλληλα, εν τούτοις, θα πρέπει να γίνονται αυστηροί έλεγχοι στα δίκυκλα, τα οποία από σχετικές μετρήσεις φαίνεται ότι διπλασιάζουν την στάθμη του θορύβου που παράγεται σε ένα δρόμο από την τροχαία κίνηση. Δηλαδή αν δεν κυκλοφορούσαν θορυβώδη δίκυκλα αυτομάτως ο θόρυβος θα μειωνόταν κατά περίπου 50%.», τονίζει.
Στη συνέχεια ο Θεόδωρος Τιμαγένης αναφέρεται σε μια άλλη πηγή θορύβου, «που είναι κυρίως τα bars και τα κέντρα διασκέδασης, στα οποία δίδονται άδειες λειτουργίας μέσα στις γειτονιές». «Τα καταστήματα αυτά δημιουργούν θόρυβο, παραβιάζοντας την σχετική νομοθεσία. Αυτό αρκετές φορές δεν συμβαίνει εσκεμμένα. Αντίθετα αρκετοί ιδιοκτήτες bars και κέντρων διασκέδασης είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι στα θέματα θορύβου, όμως πολλές φορές πέφτουν θύματα επιτήδειων πωλητών, οι οποίοι με παραπλανητικά διαφημιστικά σλόγκαν ή από άγνοια, υπόσχονται ότι την λύση στο πρόβλημα θα φέρει ένα “μαγικό υλικό”».
Είναι ηχητικά γερασμένα τα αθηναϊκά κτίρια;
Το επόμενο ερώτημα στη συζήτησή μας με τον κ. Τιμαγένη ήταν κατά πόσο τα κτίρια της Αθήνας είναι «γερασμένα» όσον αφορά την ακουστική αρχιτεκτονική.
«Είναι αλήθεια ότι πολύ μεγάλο ποσοστό των κτιρίων της Αθήνας, είναι όντως γερασμένα. Εν τούτοις, αν συζητάμε για τον εξωτερικό θόρυβο που εισέρχεται εντός αυτών, αυτό οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στα κουφώματα τους, τα οποία από την αρχή δεν είχαν επαρκή ηχομονωτική ικανότητα (διότι όταν κατασκευάστηκαν οι στάθμες θορύβου ήταν χαμηλότερες ή δεν υπήρχαν ηχομονωτικά κουφώματα). Σήμερα όμως που επικρατεί υψηλός εξωτερικός θόρυβος, θα μπορούσαν να βελτιωθούν ή να αντικατασταθούν. Για να επιτύχει ο στόχος της αντικατάστασης των κουφωμάτων, θα πρέπει πρώτα να είναι γνωστός ο εξωτερικός θόρυβος (με ανάλυση του φάσματος του) και στην συνέχεια να επιλεγεί το κατάλληλο κούφωμα», εξηγεί ο σύμβουλος ακουστικής.
Σύμφωνα με τον ίδιο πάντως είναι χρήσιμο να διευκρινίσουμε ότι η άποψη ότι ο θόρυβος θα αντιμετωπισθεί αν τοποθετηθούν παράθυρα με «διπλά τζάμια» είναι παραπλανητική, καθ’ όσον οδηγεί στην επιλογή μόνον κατάλληλων υαλοπινάκων και όχι στην επιλογή κατάλληλων κουφωμάτων (δηλ. κατάλληλου συνδυασμού υαλοπινάκων και πλαισίων, είτε τα πλαίσια είναι ξύλινα είτε από αλουμίνιο).
Η νομοθεσία για την προστασία από τους θορύβους και η κτιριακή ηχοπροστασία
Με όλα τα παραπάνω δεδομένα εύλογο είναι το ερώτημα αν υπάρχει στην Ελλάδα κάποιου είδους κανονισμός κτιριακής ηχοπροστασίας. Το γραφείο «Θεόδωρος Τιμαγένης Σύμβουλοι Ακουστικής – Αρχιτέκτονες», έχει εξειδίκευση στον τομέα Ακουστικού Σχεδιασμού, Ηχομόνωσης και Ηχοπροστασίας.
Το γραφείο έχει υλοποιήσει και επιβλέψει τις ακουστικές μελέτες των βασικότερων κτηρίων τεχνών και πολιτισμού στην Ελλάδα και στην Κύπρο, όπως τα Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, το Νέο Πολιτιστικό και Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου Κρήτης, την Νέα Εθνική Λυρική Σκηνή και Εθνική Βιβλιοθήκη, το Δημοτικό Θέατρο – Κτήριο Συναυλιών Λευκωσίας καθώς και της ακουστικής σημαντικών αρχιτεκτονικών τοπόσημων, όπως ο Αστέρας Βουλιαγμένης, το νέο Ξενοδοχειακό Συγκρότημα «Αστέρια Γλυφάδας», το νέο Μουσείο Ακρόπολης. Παράλληλα συμμετέχει ως σύμβουλος ακουστικής σε ομάδες μελέτης κτηριακών έργων της μελέτης ανάπλασης του Μητροπολιτικού Πόλου του Ελληνικού.
«Στην Ελλάδα υπάρχει Κανονισμός Κτιριακής Ηχοπροστασίας. Μέχρι πρόσφατα ήταν το αρθ. 12 του Κτιριοδομικού Κανονισμού. Το αρθ. 12 τώρα έχει γίνει αρθ. 22 του ίδιου Κανονισμού, χωρίς καμία αλλαγή, εκτός από την λανθασμένη και αδικαιολόγητη τροποποίηση του τίτλου του. Δηλ. από αρθ. 12 Ηχομόνωση - Ηχοπροστασία μετονομάσθηκε σε αρθ. 22 Ηχομόνωση – Ηχορύπανση. Εκτός από το αρθ. 22 ο Κτιριοδομικός Κανονισμός σποραδικά περιλαμβάνει και ορισμένες προδιαγραφές σχετικά με τον θόρυβο που παράγεται από τις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις. Επιπλέον των ανωτέρω υπάρχει το ΠΔ 1180/81, το οποίο αναφέρεται στις προδιαγραφές για την ηχοπροστασία γειτονικών ιδιοκτησιών από εξωτερικό θόρυβο μηχανολογικών εγκαταστάσεων. Επίσης υπάρχει η Υ.Α. Α5/3010, στην οποία αναφέρονται οι προϋποθέσεις αδειοδότησης καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος, τα οποία θα λειτουργούν με μουσική», μας ενημερώνει ο Θεόδωρος Τιμαγένης..
Κατόπιν, ο κ. Τιμαγένης εξηγεί στους αναγνώστες της LiFO, πώς μπορεί ένα κτίριο -και κατ΄ επέκτασιν οι ένοικοι ή οι εργαζόμενοι σε αυτό- να προστατευτεί από την αστική ηχορύπανση. «Οι ένοικοι ενός κτηρίου μπορούν να προστατευτούν από την αστική ηχορύπανση (όπως επίσης και από την ηχορύπανση που παράγεται μέσα στα ίδια τα κτήρια από τους χρήστες ή από τις μηχανολογικές εγκαταστάσεις των κτηρίων). Η αντιμετώπιση όμως των εσωτερικών θορύβων είναι ένα άλλο, πολύ μεγάλο κεφάλαιο της ακουστικής.
Για την ηχοπροστασία των κτηρίων και των κατοίκων τους από τους αστικούς θορύβους θα μπορούσε κανείς να προτείνει ένα «εύκολο» μέτρο (δηλ. την ηχομόνωση των κουφωμάτων). Αυτό όμως το μέτρο, αν και αποτελεσματικό, ακυρώνεται από την ανάγκη – επιθυμία μας, κάποιες εποχές του χρόνου ή ώρες της ημέρας, να έχουμε ανοιχτά παράθυρα, αλλά επιπλέον επιβαρύνει οικονομικά μόνο τα «θύματα».
Το πιο δύσκολο, αλλά αποτελεσματικό και χρήσιμο μέτρο, είναι, η ρύθμιση της κυκλοφορίας και η δημιουργία πεζοδρόμων ή δρόμων ήπιας κυκλοφορίας και γενικά η μείωση της ταχύτητας όπου αυτό είναι εφικτό.
Το μέτρο αυτό, εν τούτοις, είναι δύσκολο να εφαρμοσθεί και απαιτεί χρόνο, εμπεριστατωμένες μελέτες και έχει τις περισσότερες φορές υψηλό κόστος εφαρμογής και ανάγκη συνεχούς φροντίδας – ελέγχου. Ας μην ξεχνάμε, ότι και όπου έχουν ήδη κατασκευασθεί πεζοδρόμοι, ο στόχος (της μείωσης της ηχορύπανσης) δεν γίνεται πάντοτε εφικτός διότι, οι πεζόδρομοι πολλές φορές γίνονται δρόμοι «προνομιακής» κυκλοφορίας θορυβωδών διτρόχων ή θορυβωδών καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος», σημειώνει.
Οι εργαζόμενοι και η έκθεση σε υψηλά ντεσιμπέλ
Ένα άλλο ζήτημα που θέσαμε στον κ. Τιμαγένη είναι κατά πόσο υπάρχει επιτρεπτό όριο έκθεσης των εργαζομένων στους θορύβους κατά αναλογία με τα ντεσιμπέλ. «Υπήρχαν ήδη εδώ και χρόνια νομοθετημένα όρια για την έκθεση των εργαζομένων στον θόρυβο και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Η βασική σχετική νομοθεσία είναι κυρίως Π.Δ. 149/2006 (ΦΕΚ 159/Α` 28.7.2006): «Ελάχιστες προδιαγραφές υγείας και ασφάλειας όσον αφορά την έκθεση των εργαζομένων σε κινδύνους προερχόμενους από φυσικούς παράγοντες (θόρυβος) σε εναρμόνιση με την οδηγία 2003/10/ΕΚ»
Εν τούτοις θεωρούμε ότι τα κατώτερα όρια, όσον αφορά την βιομηχανία θα πρέπει να αυστηροποιηθούν, πράγμα όμως που δημιουργεί προβλήματα και έχει κόστος για τις βιομηχανίες, (κυρίως τις παλαιότερες). Γι’ αυτό θα ήταν χρήσιμο σε πρώτη φάση τα νέα αυστηρότερα όρια να εφαρμοσθούν πρώτα στα νέα βιομηχανικά κτήρια», σχολιάζει.
Υπάρχει τρόπος νομικής προστασίας από τις επιπτώσεις της αστικής ηχορύπανσης;
Τέλος, στην Ελλάδα του «πάμε κι όπου βγει», αλλά και της περισσής δικομανίας, ένα τελευταίο ζήτημα που τίθεται είναι το πώς μπορεί να προστατευτεί νομικά κάποιος ένοικος ή εργαζόμενος από τις επιπτώσεις της αστικής ηχορύπανσης.
Κοινή απορία είναι αν υπάρχει ιστορικό δικαστικών προσφυγών για καταγγελίες θορύβου και ποιο είναι το νομικό πλαίσιο σχετικά με θέματα ακουστικής.
«Υπάρχει νομικό υπόβαθρο – αν και όχι ολοκληρωμένο – το οποίο μπορεί να προστατεύσει θιγόμενους ενοίκους ή εργαζόμενους. Όπως, όμως, καταλαβαίνετε η εμπλοκή με νομικά θέματα ενδεχομένως - όχι πάντοτε - μπορεί να διαρκέσει μακρό χρονικό διάστημα και έχει και έξοδα», απαντάει ο κ. Τιμαγένης.
Ανέφερε ενδεικτικά στη LiFO δυο γενικές περιπτώσεις νομικής αντιμετώπισης των προβλημάτων θορύβου:
«α] με βάση το Κτριοδομικό Κανονισμό (αρθ. 22) «Τα κριτήρια πρέπει να σχεδιάζονται και κατασκευάζονται έτσι ώστε να προστατεύονται οι ένοικοι από κάθε μορφής θορύβους μέσα στα όρια της κατοικίας, του τόπου εργασίας και διαμονής τους, όταν οι θόρυβοι προέρχονται από άλλους. Δηλαδή, να εξασφαλίζεται αποδεκτή ακουστική άνεση, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα κτιριακής ηχομόνωσης και ηχοπροστασίας.»
Ως εκ τούτου, κάθε ένοικος ή αγοραστής κατοικίας, μπορεί μέσω πιστοποιημένου μηχανικού, να διενεργήσει ηχομετρήσεις στην κατοικία του και στην συνέχεια, εφ’ όσον δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του Κανονισμού, να έλθει σε διακανονισμό με τον πωλητή ή τον κατασκευαστή και εφ’ όσον αυτό δεν επιφέρει αποτέλεσμα, μπορεί να προσφύγει σε κατά νόμο δικαστήρια.
Για τον ανωτέρω λόγο, οι κατασκευαστές σημαντικών κτηρίων ή ακόμη πολυκατοικιών υψηλής ποιότητας, προβλέπουν την σύνταξη ακουστική μελέτης, από πιστοποιημένο μηχανικό, ώστε να μην δημιουργηθούν εκ των υστέρων αντιδικίες και τα σχετικά προβλήματα.
β] Ομοίως, αν κάποιος εργαζόμενος θεωρεί ότι η στάθμη θορύβου στον χώρο εργασίας του είναι πολύ υψηλή (υπερβαίνει τα όρια), πρέπει να ενημερώσει αρχικά τον εργοδότη και εφ’ όσον αυτό δεν αποδειχθεί αποτελεσματικό, θα πρέπει να ενημερώσει την αρμόδια δ/νση του Υπουργείου Εργασίας , το οποίο γνωρίζει την σχετική διαδικασία.
Από την άλλη πλευρά και ο Εργοδότης μπορεί να αναλάβει ο ίδιος πρωτοβουλία και να καλέσει πιστοποιημένο μηχανικό, ο οποίος να εκτελέσεις τις απαιτούμενες ηχομετρήσεις εντός του εργασιακού χώρου και εφ’ όσον η έκθεση των εργαζομένων στον θόρυβο υπερβαίνει τα όρια του Νόμου, να λάβει οικιοθελώς τα τυχόν απαιτούμενα μέτρα.
Επίσης αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ελληνικός Κτηριοδομικός Κανονισμός προβλέπει τον ακουστικό έλεγχο των δομικών διατάξεων και κατασκευών (τοίχων, παραθύρων θυρών, πατωμάτων) προκειμένου να διαπιστωθεί η συμβατότητά τους με τις προδιαγραφές. Οι έλεγχοι αυτοί γίνονται σε εξειδικευμένα ανεξάρτητα εργαστήρια ακουστικής – ηχομόνωσης. Στην Αθήνα έχουμε το παλαιότερο και διεθνών προδιαγραφών εργαστήριο ακουστικής στην Ελλάδα, το οποίο εντάσσεται στην σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, με διευθυντή τον αρχιτέκτονα μηχανικό αναπλ/τή Καθηγητή Μιλτιάδη Κατσαρό», καταλήγει ο Θεόδωρος Τιμαγένης.
Μεθοδολογία χρωματικής κωδικοποίησης και ψυχοακουστικά πειράματα
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως το γραφείο «Θεόδωρος Τιμαγένης Σύμβουλοι Ακουστικής – Αρχιτέκτονες» εκπονεί εφαρμοσμένη έρευνα στον τομέα της Ακουστικής. Μεταξύ των ερευνητικών του εργασιών του περιλαμβάνεται η μεθοδολογία χρωματικής κωδικοποίησης των ακουστικών σχεδίων και πιο πρόσφατα ο πρώτος στην Ελλάδα θάλαμος ψυχοακουστικών πειραμάτων επαυξημένης ακουστικής πραγματικότητας.
