Υπάρχουν μερικές πόλεις που θέλουμε οπωσδήποτε να επισκεφτούμε κάποια στιγμή στη ζωή μας, χωρίς συγκεκριμένο λόγο, απλώς επειδή μας κάνουν «κλικ». Μία από αυτές ήταν για μένα το Ζάγκρεμπ και με την πρώτη ευκαιρία ξεκινήσαμε, μέσω FYROM, για την πρωτεύουσα της Κροατίας. Στα Βαλκάνια ταξιδεύουμε πάντα με αυτοκίνητο. Έτσι μπορούμε να συνδυάσουμε πολλούς προορισμούς και... αποφεύγουμε το αεροπλάνο. Όσοι δεν αγαπούν την οδήγηση ή δεν έχουν χρόνο μπορούν βέβαια να «πεταχτούν» ως εκεί.
Με λίγη έρευνα βρήκαμε πού επιβάλλεται να πιούμε έναν καφέ, πριν φτάσουμε στον τελικό προορισμό μας, αν και απαιτεί μια μικρή παράκαμψη. Το Βαράζντιν μάλλον δεν το έχετε ξανακούσει, ούτε κι εγώ το γνώριζα. Έγινε πρωτεύουσα της Κροατίας για είκοσι χρόνια, το 1756, και σήμερα, αν και σημαντικό βιομηχανικό κέντρο της χώρας, έχει ένα άψογα διατηρημένο ιστορικό κέντρο, γεμάτο μπαρόκ παλάτια. Το Δημαρχείο και το Εθνικό Θέατρο ξεχωρίζουν ανάμεσά τους. Βρίσκεται ογδόντα χιλιόμετρα βόρεια του Ζάγκρεμπ και είναι μια καλή εισαγωγή στην ομορφιά της Κροατίας, που απέχει από τη στερεότυπη εικόνα που έχουν κάποιοι για τα Βαλκάνια. Αξίζει να του αφιερώσει κανείς λίγο χρόνο και αν πάτε, μην παραλείψετε να δείτε το μεσαιωνικό του κάστρο – μοιάζει να βγήκε από παραμύθι. Εμείς κάναμε και μια πρώτη γνωριμία με τους κροάτικους φούρνους, που διαθέτουν εντυπωσιακή ποικιλία από τo τοπικό σφολιατοειδές, κάτι ανάμεσα σε κρουασάν και τσουρέκι, με το εύηχο όνομα «μπούχλα»!
Τα στενά της με τα μεσαιωνικά κτίρια είναι ατμοσφαιρικά, με γκαλερί και μπαράκια, τα οποία το καλοκαίρι διαθέτουν μικρές εξέδρες πάνω στα πεζοδρόμια. Τα φανάρια που φωτίζουν τους δρόμους είναι τα αυθεντικά: λειτουργούν με φωταέριο και κάθε βράδυ τα ανάβει ένας φανοκόρος!
Φτάνοντας στο Ζάγκρεμπ, μας περίμενε μια έκπληξη. Το δωμάτιο που είχαμε κλείσει δεν ήταν διαθέσιμο, λόγω overbooking. Μετά το πρώτο σοκ, βρέθηκε από τους υπεύθυνους ένα άλλο, σε διαφορετικό σημείο της πόλης, το οποίο αποδείχτηκε καλύτερη επιλογή. Το Ζάγκρεμπ διαθέτει κυρίως ακριβά ξενοδοχεία και μικρές μονάδες, ελαφρώς αυτοσχέδιες, με λίγα δωμάτια. Οπότε, αν δεν διαθέτεις μια περιουσία, χρειάζεται ψάξιμο,. Αφού ξεφορτώσαμε, ξεκινήσαμε για μια πρώτη γνωριμία με την πόλη. Με την ευκαιρία, να πω ότι κινηθήκαμε με τα πόδια όλες τις μέρες που ήμαστε εκεί. Οι αποστάσεις δεν είναι τεράστιες και ακόμα και αργά το βράδυ νιώθαμε ασφαλείς, παρόλο που είχαμε μαζί μας και «άμαχο πληθυσμό».
Η κεντρική πλατεία από την οποία ξεκινούν τις βόλτες τους ντόπιοι και τουρίστες είναι η Trg Jelacica. Τα περισσότερα κτίρια είναι του 19ου αιώνα και χαρακτηριστικό της είναι τα μπλε τραμ που τη διασχίζουν ασταμάτητα. Το ωραιότερο café είναι παράρτημα βιεννέζικης αλυσίδας και επιβεβαιώνει τους δεσμούς της πόλης με την κεντροευρωπαϊκή αισθητική. Στην πλατεία υπάρχει και το πωλητήριο μιας ιστορικής σοκολατοποιίας της χώρας – μην το ξεχάσετε! Το Ζάγκρεμπ χωρίζεται σε Άνω και Κάτω Πόλη. Η Άνω Πόλη είναι παλαιότερη και απλώνεται σε δύο λόφους, τον Gradec και τον Kaptol. Mέχρι και τον 16ο αιώνα ήταν διαφορετικές πόλεις, και μάλιστα εχθρικές. Σταματούσαν τις εχθροπραξίες τρεις φορές τον χρόνο, όταν πραγματοποιούνταν εμποροπανηγύρεις, και μετά συνέχιζαν να αλληλοσφάζονται. Το 1609, αφού και οι δύο πόλεις είχαν πια παρακμάσει εξαιτίας των τουρκικών επιδρομών, ενώθηκαν και δημιούργησαν το Ζάγκρεμπ. Η Κάτω Πόλη χτίστηκε σε μια πεδιάδα που ξεκινά από εκεί όπου βρίσκεται σήμερα η Trg Jelacica.
Η Άνω Πόλη με εντυπωσίασε. Τα στενά της με τα μεσαιωνικά κτίρια είναι ατμοσφαιρικά, με γκαλερί και μπαράκια, τα οποία το καλοκαίρι διαθέτουν μικρές εξέδρες πάνω στα πεζοδρόμια. Τα φανάρια που φωτίζουν τους δρόμους είναι τα αυθεντικά: λειτουργούν με φωταέριο και κάθε βράδυ τα ανάβει ένας φανοκόρος! Στην κεντρική πλατεία του Gradec θα δείτε την Εκκλησία του Αγίου Μάρκου, της οποίας η πολύχρωμη στέγη κατασκευάστηκε το 1880 από ζωγραφισμένα κεραμίδια. Εκεί βρίσκεται, επίσης, το Κοινοβούλιο, νεοκλασικού (!) ρυθμού, και το Προεδρικό Μέγαρο.
Η Πέτρινη Πύλη, η ανατολική πύλη του μεσαιωνικού Gradec, σήμερα είναι ναός. Στο σημείο προϋπήρχε μια ξύλινη πύλη, η οποία καταστράφηκε το 1731 από πυρκαγιά, σώθηκε όμως μία εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας. Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή και σχεδόν όλες τις ώρες θα δείτε ανθρώπους πάσης εθνικότητας να προσεύχονται, καθισμένοι στους πάγκους που έχουν τοποθετηθεί απέναντί της. Στο Kaptol, από την άλλη, κυριαρχεί ο επιβλητικός Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τους δίδυμους οβελίσκους του. Ανάμεσα στους δύο λόφους θα συναντήσετε το Dolac, την πολύχρωμη αγορά του Ζάγκρεμπ, στην οποία, εκτός από φρούτα, λαχανικά και λουλούδια, θα βρείτε και μικροπράγματα για αναμνηστικά. Κοντά βρίσκεται και η οδός Tkalcica που είναι γεμάτη café και εστιατόρια και σε γενικές γραμμές θυμίζει το Γκάζι, Σάββατο βράδυ.
Στην Άνω Πόλη θα ανεβείτε πολλές φορές και μία από αυτές αξίζει να δείτε την γκαλερί ναΐφ τέχνης, που βρίσκεται κοντά στον Άγιο Στέφανο, και το Mestrovic Studio, που στεγάζεται στο σπίτι του σημαντικού Κροάτη γλύπτη. Υπάρχει, επίσης, και το Museum of Broken Relationships, που διαθέτει ένα πολύ ευφάνταστο πωλητήριο, σε περίπτωση που ενδιαφέρεστε. Επειδή οι ανηφόρες είναι λίγο θεαματικές, αν κάποια στιγμή δεν έχετε άλλο κουράγιο, πάρτε το τελεφερίκ του 1888 που θα βρείτε κοντά στην Trg Jelacica. Στην αφετηρία του υπάρχει ένα μικρό κελάρι, στο οποίο μπορείτε να φάτε τοπική κουζίνα σε καλές τιμές. Οι Κροάτες, όταν τρώνε έξω, προτιμάνε τις πίτσες και τα εστιατόρια απευθύνονται βασικά σε τουρίστες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, οπότε αυτή η καβάτζα μάς φάνηκε χρήσιμη. Το τελεφερίκ θα σας ανεβάσει στον Πύργο Lotrscak, που χτίστηκε τον 13ο αιώνα. Κάθε μέρα, στις 12:00 μ.μ. ακριβώς, πέφτει από εκεί ένας κανονιοβολισμός και καλό είναι να τον έχετε υπόψη σας, γιατί είναι ψαρωτικός. Ο μύθος λέει πως κάποτε ένας τέτοιος κανονιοβολισμός διέλυσε έναν κόκορα στο στρατόπεδο των Τούρκων, οι οποίοι το θεώρησαν οιωνό και δεν επιτέθηκαν στην πόλη! Έτσι, τον επαναλαμβάνουν καθημερινά κι αν δεν το ξέρει κανείς, χύνει τον καφέ του πάνω του, όπως εγώ.
Από την Trg Jelacica θα ξεκινήσετε τη γνωριμία σας και με την Κάτω Πόλη, της οποίας τα περισσότερα κτίρια είναι του 19ου αιώνα. Από την πλατεία ξεκινάει η Ilica, η Ερμού των Κροατών, για όσους συνηθίζουν να συνδυάζουν τις διακοπές τους με shopping. Η αγορά, πάντως, που επιβάλλεται να κάνετε είναι μια γραβάτα. Η λέξη «cravat» φαίνεται πως είναι παραφθορά της λέξης «croat», μια και για πρώτη φορά φορέθηκε από Κροάτες στρατιώτες που θέλησαν, κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής στο Παρίσι, να εντυπωσιάσουν τον Λουδοβίκο τον 14ο με τη στολή τους. Απ' ό,τι φαίνεται, τα κατάφεραν. Στην πόλη θα βρείτε πολλά μαγαζιά με γραβάτες, υπάρχουν βέβαια και μαγνητάκια-γραβάτες για τους casual τύπους.
Για όσους δεν συγκινούνται από τα ψώνια, στην Κάτω Πόλη βρίσκονται τα περισσότερα μουσεία, με κορυφαίο το... ΜΙΜΑ. Μην μπερδεύεστε, δεν πρόκειται για παράρτημα του ΜΟΜΑ αλλά για το Μουσείο Μimara, που στεγάζεται σε ένα νέο-αναγεννησιακό κτίριο του 1883, πρώην σχολείο, και φιλοξενεί την ανεκτίμητη συλλογή που δώρισε στη γενέτειρά του ο Ante Topic Mimara. Εκτός από την αρχαιολογική συλλογή με αντικείμενα από την Αίγυπτο, τη Μεσοποταμία, την Περσία, την Ελλάδα και τη Ρώμη, θα δείτε και πίνακες που καλύπτουν όλο το φάσμα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής πριν από τον εικοστό αιώνα. Αν αγαπάτε τα μουσεία, το Αρχαιολογικό και το Εθνογραφικό έχουν, επίσης, ενδιαφέρον. Αν όχι, από τον σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το κέντρο της πόλης εκτείνεται μια σειρά από πάρκα και περίπτερα σε σχήμα πετάλου, που σχεδιάστηκαν από το 1865 ως το 1887 ως δημόσια περιοχή περιπάτου. Είναι ιδανικός τόπος για χαλάρωση και ανασύνταξη δυνάμεων τις ζεστές ώρες της ημέρας. Φάτε παγωτά, ξαπλώστε στο γρασίδι κι ετοιμαστείτε για την επόμενη εξόρμηση στην πόλη.
Το Ζάγκρεμπ το επισκέφθηκα καλοκαίρι και το αγάπησα. Είναι μια πόλη με φινέτσα και χαρακτήρα, φιλική και φιλόξενη. Δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη από τις ορδές των τουριστών, όπως το Ντουμπρόβνικ και οι Δαλματικές Ακτές, πράγμα που το κάνει να διατηρεί σε μεγάλο βαθμό την «αγνότητά» του αλλά και λογικές τιμές. Το μέγεθός του προσφέρεται για χαλαρές διακοπές και οι ρυθμοί του μοιάζουν πολύ με τους δικούς μας. Μη διστάσετε να πάρετε το αυτοκίνητό σας και να πάτε. Δεν πρόκειται να το μετανιώσετε. Το πιθανότερο είναι να θέλετε, όπως εγώ, να ξαναβρεθείτε εκεί για μια rakija.