Για τον περισσότερο κόσμο στον πλανήτη, τα κρίσιμα εργαλεία επιβίωσης από τον Covid-19 φαίνεται να είναι το αντισηπτικό χεριών, τα ζυμαρικά και το χαρτί υγείας. Η αποκαλυπτική λεηλασία των σουπερμάρκετ αποτελεί μια εντυπωσιακή ένδειξη του πώς ερμηνεύεται από πολλούς ανθρώπους ο όρος «απαραίτητα αγαθά».
Στο μεταξύ, το διαδίκτυο έχει πλημμυρίσει από εικόνες με ράφια άδεια από χαρτί υγείας: είναι φανερό ότι αυτό το (όχι και τόσο) απορροφητικό χαρτί έχει καταλάβει τη συλλογική μας συνείδηση. Συμπλοκές ξεσπάνε για τα τελευταία εναπομείναντα πακέτα, βυθίζοντας σε νέα ρεκόρ το χαμηλό επίπεδο για το οποίο είναι ικανό το είδος μας.
Το χαρτί τουαλέτας όμως όχι μόνο δεν βοηθά στην υγιεινή, αλλά συντελεί σημαντικά στην οικολογική καταστροφή, εξαφανίζοντας γύρω στα 27.000 δέντρα τη μέρα (σύμφωνα με τους υπολογισμούς, του αναλογεί το 15% της παγκόσμιας αποδάσωσης).
Το χαρτί τουαλέτας όμως όχι μόνο δεν βοηθά στην υγιεινή, αλλά συντελεί σημαντικά στην οικολογική καταστροφή, εξαφανίζοντας γύρω στα 27.000 δέντρα τη μέρα (σύμφωνα με τους υπολογισμούς, του αναλογεί το 15% της παγκόσμιας αποδάσωσης).
Ενώ η ραγδαία εξάπλωση του ιού υπενθυμίζει στην κοινωνία τις αρετές του επιμελούς πλυσίματος των χεριών, καλό θα ήταν να θυμηθούμε και την σημασία του πλυσίματος του πισινού μας.
Οι άνθρωποι επιμένουν απλώς να σκουπίζονται εδώ και αιώνες. Πριν από την ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής του χαρτιού υγείας στα μέσα του 19ου αιώνα, οι κοινωνίες χρησιμοποιούσαν για τον ίδιο σκοπό μια ποικιλία οργανικών υλικών, όπως φύλλα, γρασίδι, άμμο, φλοιό φρούτων, ακόμα και στάχυα καλαμποκιού. Η πιο παλιά και η πιο απλή και η πιο αποτελεσματική μέθοδος όμως είναι το νερό.
Σε πολλά μέρη του κόσμου, το πλύσιμο παραμένει η κύρια επιλογή. Αυτές τις μέρες, στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, θυμήθηκαν ότι υπάρχει και ο παροπλισμένος μπιντές σε πολλά μπάνια των παλιότερων σπιτιών, ενώ σε πολλά μέρη της Νοτιοανατολικής Ασίας, υπάρχουν πίδακες νερού δίπλα στις τουαλέτες.
Και πολύ καλά κάνουν. Αναρίθμητες έρευνες έχουν δείξει ότι το σκούπισμα είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικό από το πλύσιμο: το χαρτί υγείας απλώς μετακινεί τα περιττώματα, δεν τα απομακρύνει όμως αποτελεσματικά. Το πλύσιμο αντιθέτως, συντελεί στην αποφυγή αιμορροΐδων, ανάμεσα σε άλλες μολύνσεις του πρωκτού και των γεννητικών οργάνων.
Το πλύσιμο επίσης είναι πολύ λιγότερο δαπανηρό. Ο μέσος Βρετανός καταναλωτής χρησιμοποιεί 127 ρολά το χρόνο, με την ηλικιακή ομάδα από 65 ως 74 χρονών να σπαταλά πάνω από 40 ευρώ για χαρτί υγείας, σύμφωνα με πρόσφατες στατιστικές έρευνες. Οι Αμερικανοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούν περισσότερο χαρτί υγείας (141 ρολά έκαστος) από οποιαδήποτε άλλη χώρα –ακολουθεί η Γερμανία– ξοδεύοντας συνολικά πάνω από έξι δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο.
Ας αναλογιστούμε επίσης την ταλαιπωρία και τα έξοδα για τον καθαρισμό και την συντήρηση των αποφράξεων που βουλώνουν διαρκώς εξαιτίας του εθισμού μας στο «κωλόχαρτο», για να μην κάνουμε λόγο για το μπλοκάρισμα των σωλήνων αποχέτευσης και την κατάληξη των χαρτιών στις θάλασσες.
Είναι αφορμή αυτή η δυσάρεστη περίσταση να λήξει μια για πάντα η εμμονή μας με το χαρτί υγείας. Μπορεί να μοιάζει είδος πολυτέλειας η εγκατάσταση μπιντέ ή «νεροπίστολου» τουαλέτας, αλλά αξίζει τον κόπο και το κόστος. Σύμφωνα με το περιοδικό Wired, ήδη οι παραγγελίες μπιντέδων έχουν εκτοξευτεί τις τελευταίες μέρες στις ΗΠΑ. Υπάρχει επίσης πάντα, αν βρίσκεσαι σπίτι σου βεβαίως, και η επιλογή ενός σύντομου ντους.
Να σκουπιζόμαστε ή να πλενόμαστε; Δεν στέκει καν, ούτε ως ψευτοδίλημμα.
Με στοιχεία από το New Statesman