Ο τίτλος της κινηματογραφικής ταινία του 1995 «Λίγος καπνός ακόμα» έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από εκατομμύρια καπνιστές παγκοσμίως σε φράσεις του τύπου «λίγος καπνός ακόμα πώς να σε βλάψει;» Σε αυτά τα ρητορικά ερωτηματικά, η επιστημονική αλήθεια βρίσκεται ακριβώς πίσω από το νέφος καπνού που «θολώνει» τα γεγονότα.
Έρευνες έδειξαν ότι η σύσταση αυτού του νέφους που προκύπτει από τον καπνό του τσιγάρου που καίγεται σε υψηλές θερμοκρασίες διαφέρει σημαντικά από το αερόλυμα που παράγεται από τα νέα προϊόντα που θερμαίνουν και δεν καίνε τον καπνό. O Δρ. Markus Nordlund, Επιστημονικός και Ιατρικός Διευθυντής της Philip Morris International (PMI), της μεγάλης καπνοβιομηχανίας που έχει κυκλοφορήσει τα τελευταία χρόνια το προϊόν θέρμανσης καπνού, το IQOS, εξηγεί αυτές τις διαφορές.
Ο καπνός που παράγεται από την καύση του συμβατικού τσιγάρου, περιέχει πλήθος από χημικά αέρια, υγρά σταγονίδια και στερεά σωματίδια, συνήθως υποπροϊόντα της καύσης του καπνού με βάση τoν άνθρακα και με τοξικές και βλαπτικές συνέπειες για την υγεία του καπνιστή.
Αντίθετα, το αερόλυμα που παράγεται από τα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα, ακριβώς λόγω της απουσίας της καύσης, αποτελείται μόνο από αέρα και υγρά σταγονίδια, με αποτέλεσμα την πλήρη απουσία των στερεών σωματιδίων που ανιχνεύονται στο τσιγάρο και τα οποία χαρακτηρίζονται ως επιβλαβή για τους καπνιστές.
Η απουσία καύσης στα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα είναι το βασικό σημείο της τεχνολογίας αυτών των νέων προϊόντων.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Tom McGrath, Επικεφαλής Επικοινωνίας της PMI, για να δημιουργηθεί καύση είναι απαραίτητη η ύπαρξη τριών συστατικών: παρουσία οξυγόνου, μια πηγή θέρμανσης και καύσιμη ύλη. Στο συμβατικό τσιγάρο, όπου έχουμε καύση του καπνού, αναπτύσσονται υψηλές θερμοκρασίες που μπορούν να φτάσουν έως και τους 900 βαθμούς Κελσίου. Ως αποτέλεσμα της καύσης έχουμε τον παραγόμενο καπνό που περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις επιβλαβών χημικών υποπροϊόντων της καύσης και ανιχνεύονται κυρίως ως στερεά σωματίδια.
Στο σύστημα θέρμανσης καπνού οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα έως και 350 βαθμούς κελσίου, θερμοκρασίες όπου οι ράβδοι καπνού εκλύουν αέρια μέσω της διαδικασίας της πυρόλυσης και με παντελή απουσία καύσης. Μέρος της χημικής σύστασης του αερολύματος σε αυτές τις θερμοκρασίες θα υγροποιηθεί, με τελικό αποτέλεσμα το παραγόμενο αερόλυμα να αποτελείται από αέρια μάζα και υγρά σταγονίδια, πολύ χαμηλότερης τοξικότητας από τα παράγωγα του καπνού του συμβατικού τσιγάρου.
Οι 5 αποδείξεις για την απουσία της βλαβερής καύσης
Πώς όμως αυτό αποδεικνύεται στην πράξη; Τα τεκμήρια απουσίας καύσης στα θερμαινόμενα καπνικά προϊόντα είναι τα εξής: 1. Η θερμοκρασία του καπνικού προϊόντος ελαττώνεται όταν αέρας εισέρχεται στο σύστημα θέρμανσης καπνού. 2. Δίχως πηγή θέρμανσης η θερμοκρασία στο καπνικό προϊόν ελαττώνεται ταχύτατα. 3. Το καπνικό προϊόν δεν μετατρέπεται σε στάχτη (οι ράβδοι καπνού παραμένουν ως έχουν). 4. Στο αερόλυμα δεν ανιχνεύονται στερεά σωματίδια ως υποπροϊόντα καύσης. 5. Το σύστημα θέρμανσης καπνού λειτουργεί και σε συνθήκες πλήρους απουσίας οξυγόνου (με πειράματα λειτουργίας σε περιβάλλον αζώτου). Το πιο εύκολο και ορατό δια γυμνού οφθαλμού κριτήριο είναι πως δεν υπάρχει στάχτη πουθενά.
Τα τελευταία χρόνια που ξεκίνησε η μεγάλη αντικαπνιστική εκστρατεία έχουν γραφτεί πολλά για την χημική σύσταση του τσιγάρου. Ο καπνός του συμβατικού τσιγάρου περιέχει πάνω από 6000 χημικές ουσίες, πολλές από τις οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως βλαπτικές ή δυνητικά βλαπτικές ουσίες από διεθνείς οργανισμούς υγείας (για παράδειγμα ο FDA έχει αναγνωρίσει περίπου 100 τοξικές ουσίες ως επιβλαβείς, η παρουσία των οποίων συσχετίζονται με σοβαρές για τον άνθρωπο ασθένειες).
Με δύο διαφορετικές μεθόδους ταυτοποιήθηκε το 99,8% της χημικής σύστασης του αερολύματος των θερμαινόμενων καπνικών προϊόντων, στο οποίο αναγνωρίστηκαν 532 χημικές ουσίες, οι οποίες υφίστανται σε συγκεντρώσεις από 90% έως και 95% χαμηλότερες σε σύγκριση με την ανιχνεύσιμη συγκέντρωσή τους στον καπνό του καιόμενου τσιγάρου.
Η Δρ. Catherine Goujon, διευθύντρια Χημικής Έρευνας της PMI εξηγεί ότι αντίστοιχα πολύ μειωμένη είναι η επίδραση του αερολύματος των εναλλακτικών καπνικών προϊόντων στην ατμόσφαιρα των εσωτερικών χώρων γιατί έχει λιγότερο έντονη μυρωδιά και διαλύεται γρήγορα. Έτσι η μυρωδιά που μένει σε χέρια, μαλλιά, ρούχα και στο χώρο είναι σημαντικά λιγότερη, σε σχέση με τη μυρωδιά του τσιγάρου, που αφήνει παρατεταμένη και έντονη οσμή, η μυρωδιά στην οποία καπνιστές και μη αναφέρονται ως «τσιγαρίλα».