«Στα μάτια των επισήμων και πολλών θεατών, είδαμε την περιέργεια, την έκπληξη αλλά και την υποτίμηση. Άλλοι μας γιούχαραν, άλλοι μας πέρασαν για "προβληματικά παιδιά". Αυτά ακριβώς είναι τα όρια του πατριωτισμού τους. Η πατρίδα των κανονικών, των προβλέψιμων, των άριστων. Εμείς ήρθαμε από άλλες πατρίδες. Τις πατρίδες των περιττών, των απρόβλεπτων, των ζωντανών. Εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί ελευθερίας, λοιπόν», ανέφερε το μανιφέστο της ομάδας των κοριτσιών που «παρέλασαν» ανήμερα της 28ης στη Νέα Χαλκηδόνα στα βήματα των Monty Pythons και του Ministry of Silly Walk, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων και αντιπαραθέσεων.
Ομολογώ ότι βρήκα εξαιρετική – και διόλου προσβλητική προς τους νεκρούς του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ούτε βεβαίως απέναντι στα ΑΜΕΑ - τόσο την ενέργειά τους αυτή, που παρέπεμπε σε χάπενινγκ-περφόρμανς καταστασιακού τύπου όσο και την πολιτική της αιτιολόγηση. Ήταν ίσως η πιο ρηξικέλευθη, η πιο ουσιαστική δημόσια παρέμβαση που έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Βρίσκω δε αισιόδοξο ότι προκάλεσε τόσο θόρυβο, ότι τρεις μέρες μετά κυριαρχεί στις συζητήσεις στο δημόσιο χώρο. Ίσως τελικά υπάρχουν αντίδοτα στο overdose «κανονικότητας» στο οποίο υποβαλλόμαστε πανεθνικώς και λυσσαλέως τον τελευταίο καιρό. Βρίσκω, επιπλέον, απαράδεκτους τους Βούρους, τους Μπογδάνους, τους Βορίδηδες και τους ομοϊδεάτες τους που έσπευσαν όχι απλώς να διαφωνήσουν και να καταδικάσουν – δικαίωμά τους φυσικά – αλλά να ζητήσουν κυριολεκτικά τα κεφάλια των κοριτσιών στο πιάτο. «Ταυτοποίηση», «εντοπισμός», «παραδειγματική τιμωρία», όροι ασφαλίτικοι που έχουν αρχίσει να κατακλύζουν τη δημόσια σφαίρα ώστε να γίνουν οικείες στον μέσο τηλεθεατή, στον μέσο ψηφοφόρο λες και βρισκόμαστε στη δεκαετία του '50.
Υποκριτική όμως φαντάζει και η στάση της αντιπολίτευσης εφόσον όσο κι αν υπερθεμάτισε σε αντιμιλιταριστική συνθηματολογία, δεν εξήγησε γιατί δεν προχώρησε στην αναθεώρηση ή και την πλήρη κατάργηση ενός εντελώς αναχρονιστικού, στρατόκαβλου στην χειρότερη, πανηγυριώτικου στην καλύτερη «θεσμού» όταν ήταν ακόμα κυβέρνηση κι όταν οι συνθήκες μοιάζανε πιο ώριμες από ποτέ για να συμβεί αυτό, όταν λίγο πριν αναλάβει (στο αποκορύφωμα της κρίσης δηλαδή) οι παρελάσεις είχαν αρκούντως απαξιωθεί μαζί με την αποτυχημένη Πολιτεία που τις διοργάνωνε και μετατραπεί σε πεδίο πολιτικής διαμαρτυρίας – αντί αυτού, τις πήρε εργολαβία ποιος, ο Καμένος. Και δεν ξέρω πώς θα μοιάζει η Ελλάδα του 2119, φαίνεται όμως πως θα παραμένει αναγνωρίσιμη για δύο τουλάχιστον πράγματα, τις σχολικές παρελάσεις και τον ασφυκτικό εναγκαλισμό Εκκλησίας-κράτους!
Θα μπορούσε να πει κανείς εντάξει, τι να κάνουμε τώρα, μας αρέσουν σαν λαός οι παράτες και τα ταρατατζούμ, γουστάρουμε να καμαρώνουμε τα βλαστάρια μας να παρελαύνουν, να κορδωνόμαστε κι εμείς μαζί τους, είναι έθιμο (που φυσικά δεν είναι, «κληρονομιά» του Μεταξά είναι), αξιοθέατο, κουλέρ λοκάλ. Έλα όμως που οι παρελάσεις δεν είναι μόνο θέαμα, «πασαρέλα», δημόσιες σχέσεις και αναμνηστικές φωτογραφίες. Συντηρούν κι αναπαράγουν εθνικισμό, μιλιταρισμό και στρατιωτικοποίηση ακόμα και στην πιο "light" εκδοχή τους, τις μαθητικές παρελάσεις (ας μην επεκταθούμε εδώ στις στρατιωτικές και στα σοβινιστικά, ανθρωποφαγικά σλόγκαν που ακούγονται κατά καιρούς εκεί κατά Αλβανών, Τούρκων, «Σκοπιανών» κ.λπ.).
Την ίδια μέρα που τα «10 "στρατιωτάκια" της υποκριτικής τέχνης», όπως υπογράφουν το μανιφέστο τους, «πρόσβαλαν» την επέτειο στη Νέα Χαλκηδόνα, κάποια καλόπαιδα στην Κατερίνη θεώρησαν καλό να φωνάξουν συνθήματα υπέρ του Κατσίφα, του δήθεν Βορειοηπειρώτη απελευθερωτή που σκοτώθηκε πέρσι σε μάχη με Αλβανούς αστυνομικούς. Ήταν άραγε ενέργεια «αυθόρμητη» ή κατευθυνόμενη και αν ναι, από ποιους και γιατί; Πόσο ενήμερα ήταν τα συγκεκριμένα παιδιά περί του ποιον «τιμούν» και γιατί; Αυτό θα έπρεπε να ήταν το κυρίαρχο θέμα στην ειδησεογραφία της επομένης, εδώ θα έπρεπε να είχε γίνει ο χαμός και να αναζητηθούν ευθύνες. Όμως τα περισσότερα ΜΜΕ όπως και οι περισσότεροι βαθυστόχαστοι αναλυτές, κήνσορες και θεράποντες έκαναν «γαργάρα» αυτό το σκηνικό ή, ακόμα χειρότερα, το θεώρησαν τελείως νορμάλ και άρα ανάξιο σχολιασμού.
Στα ανά την Ελλάδα στιγμιότυπα της παρέλασης για την 28η είδαμε επίσης να παρελαύνουν από παιδικές ποδοσφαιρικές ομάδες (του Ολυμπιακού στο Κερατσίνι φορώντας στολές της ομάδας) μέχρι απορριμματοφόρα του δήμου (Περαία Θεσσαλονίκης) αν έχετε το θεό σας, αυτά όμως προφανώς δεν αναστάτωσαν κανέναν - όπως εξάλλου κι αντίστοιχα προηγούμενων ετών για τη Μακεδονία - ούτε θεωρήθηκαν παντελώς άσχετα έως και προσβλητικά ως προς την επέτειο. Το ίδιο κι όλοι αυτοί οι πιθανοί κι απίθανοι τοπικοί, πολιτιστικοί κ.λπ. σύλλογοι, μέχρι και παιδικοί σταθμοί που είθισται επίσης να παρελαύνουν κάθε 25η και 28η για να «δειχτούν». Μέχρι και παιδικοί σταθμοί Ο Χάρρυ Κλυνν που δεν τον λες κι ανθέλληνα «μπάχαλο» το είχε σατιρίσει μια χαρά όλο αυτό στο "Made in Greece" (1987), χωρίς κανείς φουριόζος εθνοαμύντορας να βγει στα κάγκελα τότε (ίσως γιατί δεν τον ευνοούσε η εποχή). Όχι πως φταίνε μόνο αυτοί, εδώ κοντέψαμε φέτο να ξεχάσουμε τι ακριβώς γιορτάζουμε – αν κάποιος άσχετος ξένος διάβαζε τις επίσημες ανακοινώσεις κυβερνητικών στελεχών, θα πίστευε ότι οι Έλληνες πολέμησαν το '40 ενάντια στον... λαϊκισμό και τον ατομισμό, αναδεικνύοντας την πανανθρώπινη αξία του εθελοντισμού! Υπάρχει βέβαια μια διεθνής (και αμφιλεγόμενη παρότι σωστή στις προθέσεις της) τάση σε ανεπτυγμένες χώρες να μην κατονομάζεται ο αντίπαλος πολεμικών συγκρούσεων του παρελθόντος ώστε να κατευνάζονται τα πάθη. Μόνο που οι χώρες εκείνες έχουν καταργήσει πολλές δεκαετίες τώρα και τις παρελάσεις.
«Ο πόλεμος του ανθρώπου για την ελευθερία του δεν είναι έπος ούτε τραγωδία. Είναι η ίδια η ζωή εν κινήσει. Κίνηση που δεν μπορεί να ελεγχθεί και να μπει σε καλούπια... Τι κοινό μπορεί να'χει ο μιλιταρισμός με την ελευθερία; Τι σχέση μπορεί να'χει η υπεράσπιση της ελευθερίας ενός λαού με τον πατριωτισμό που διδασκόμαστε από μικρά παιδιά; Στα σχολεία, στις παρελάσεις, παντού», γράφουν τα κορίτσια στο «μανιφέστο» τους κι έχουν δίκιο.
Ναι, να τιμήσουμε την 28η και τους νεκρούς του αντιφασιστικού αγώνα στην Πίνδο και το αλβανικό μέτωπο. Χωρίς να τους καπηλευτούμε μικροπολιτικά, όπως το συνηθίζουν οι κατά καιρούς και κατά τόπους προύχοντές μας είτε εθνικιστικά, όπως επιχειρούν τα τελευταία χρόνια με αφορμή την επέτειο διάφορα «νούμερα» στα μειονοτικά χωριά και τα στρατιωτικά νεκροταφεία της ελληνοαλβανικής μεθορίου (το κάπως παράδοξο να γιορτάζουμε την έναρξη και όχι τη λήξη ενός πολέμου ας το αναζητήσουμε στη μεταπολεμική κατάσταση πραγμάτων που επίσης δεν διδασκόμαστε στα σχολεία).
Ναι, να τιμήσουμε το λεγόμενο έπος του '40 όπως του αξίζει, δίχως να καταφεύγουμε σε αχρείαστες υπερβολές και μεγαλοστομίες, δίχως να αγνοούμε ότι τότε κι εμείς μια φασίζουσα δικτατορία είχαμε κυβέρνηση. Να τιμήσουμε το Ρούπελ, την αντίσταση στην Κατοχή, να δούμε ταυτόχρονα τι ρόλο έπαιξε τότε ένα μεγάλο κομμάτι της άρχουσας τάξης, ποιοι συμπαρατάχθηκαν με τους κατακτητές, πώς συνέβη μεταπολεμικά οι περισσότεροι δωσίλογοι και ταγματασφαλίτες όχι μόνο να επιπλεύσουν αλλά να αναλάβουν υψηλές θέσεις και αξιώματα και να «φτιαχτούν» οικογενειακώς για 2-3 γενιές.
Να κατανοήσουμε γιατί και πώς φτάσαμε στον εμφύλιο, τι αντίκτυπο είχε στην πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας τις επόμενες δεκαετίες, πώς και γιατί ύστερα από όλα αυτά βγάλαμε μισό αιώνα μετά τους ιδεολογικούς απογόνους των ναζί τρίτο κόμμα στη βουλή με την ατζέντα τους κυρίαρχη στον δημόσιο λόγο, πώς εντέλει καταφέραμε να τους στείλουμε ξανά στα αζήτητα της ιστορίας, γιατί η ακροδεξιά ιδεολογία, ορίτζιναλ ή «εκσυγχρονισμένη» κερδίζει τόσο έδαφος τα τελευταία χρόνια διεθνώς, πώς συνδέεται όλο αυτό με την «νοσταλγία» για τις «παλιές, καλές εποχές» της πατριαρχικής, πυρηνικής οικογένειας, των «χρηστών ηθών», με τον κοινωνικό δαρβινισμό και τις κοινωνίες των 2/3.
Να διδάξουμε, τέλος, στους νεότερους – αλλά να κατανοήσουμε κι εμείς – πως η ελευθερία δεν είναι η κατάκτηση του ισχυρού αλλά το καταφύγιο του αδύναμου. Και ναι, ας κάνουμε και μια αναδρομή στους Monty Pythons, σίγουρα έχουν περισσότερα να μας πουν για το πραγματικό νόημα της ζωής από τους συνήθεις επετειακούς «δεκάρικους» των επισήμων μας!