«ΟΧΙ, ΔΕΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΟ». «Δεν υπάρχει καν ιός». Δημοφιλείς απόψεις στο βαθύ Ίντερνετ, στα σκοτεινά σημεία του WhatsΑpp και του Facebook, που σιγά σιγά, με το εμβόλιο, θ' αρχίσουν να γίνονται θέματα ζωής και θανάτου, αν δεν έχουν γίνει ήδη. Πώς φτάσαμε να έχουμε στον 21ο αιώνα τεχνολογία που μας επιτρέπει να μιλάμε «δωρεάν» (=καταβάλλοντας προσωπικά δεδομένα) με ανθρώπους στην άλλη άκρη του κόσμου, και την ίδια στιγμή αρνητές της επιστήμης; Πανεύκολο.
Το Ίντερνετ είναι τα πάντα. Μπορεί να είναι λιώσιμο στα social, Pornhub και παιχνίδι στα καζίνο. Μπορεί να είναι τηλεκπαίδευση στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου και αδιανόητα εύκολη, υψηλού επιπέδου γνώση σε οποιονδήποτε τομέα της τέχνης ή της επιστήμης. Οι πληροφορίες και οι δυνατότητες είναι τόσο πολλές, ώστε το να μπορεί κανείς να συγκεντρώνεται και να βρίσκει τι τον ενδιαφέρει πραγματικά και τι όχι μάλλον είναι δεξιότητα που δεν γίνεται να υποτιμηθεί. Το ίδιο και η ικανότητα να αναγνωρίζει τι είναι αληθές και τι ψευδές, προφανώς όχι διά γυμνού οφθαλμού, αλλά ανατρέχοντας σε διάφορες αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης όπου άνθρωποι και τεχνολογίες εργάζονται μαζί, ώστε η τελική πληροφορία που μεταδίδεται να είναι αληθής.
Αυτές οι δεξιότητες προφανώς λείπουν από πάρα πολλούς συμπολίτες μας και το να τους αποκαλούμε «τρελούς», «επικίνδυνους» ή, με πιο επιστημονικοφανές, αλλά εξίσου υποτιμητικό λεκτικό, «ανορθολογικούς» δεν βοηθάει, χώρια που υπονοεί ότι όσοι δεν είναι αρνητές της επιστήμες έχουν το αλάθητο ‒ άποψη εσφαλμένη και αντιεπιστημονική.
Αν οι κυβερνήσεις δεν είχαν εκχωρήσει απ' την αρχή τόσο χώρο και τόσες δυνάμεις σε τεχνολογικούς κολοσσούς, ίσως τώρα να μπορούσαν να κουνάνε το δάχτυλο σε όσους πέφτουν διαρκώς θύματα παραπληροφόρησης.
Ναι, σίγουρα τα βίντεο που διακινούνται σε σκοτεινές ομάδες, μια ματιά στο ποιοι έχουν κατά καιρούς τεράστια επιρροή στα social και μια σύντομη περιήγηση στα γκρουπ των αντιεμβολιαστών αρκούν για να χάσει κανείς την πίστη του στην ανθρωπότητα. Όμως, πιστεύω ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν επιτέλους την αυτοκριτική τους, αντί να παρουσιάζουν τα θύματα της παραπληροφόρησης ή του εθισμού στα κοινωνικά δίκτυα σαν άτομα που έχουν πρόβλημα ή που είναι «ψεκασμένα» (λέξη που, προφανώς, δεν ανοίγει διάλογο).
Οι κυβερνήσεις άφησαν τις τεχνολογικές εταιρείες να κάνουν κυριολεκτικά το οτιδήποτε με το μυαλό μας, τα δεδομένα μας και, κυρίως, την προσοχή μας. Η οικονομία της προσοχής γιγαντώθηκε και όσες φωνές ζητούσαν κάποια ρύθμιση αυτής της ζούγκλας αντιμετωπίζονταν σαν τίποτα λουδίτες, με αποτέλεσμα μεγάλοι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως το Twitter και το Facebook, να κάνουν τώρα έλεγχο του λόγου που διακινείται στο Διαδίκτυο, και μάλιστα να λαμβάνουν επαίνους γι' αυτό.
Για παράδειγμα, λογοκρίνουν τις απόψεις ενός απ' τα πιο δημοφιλή πρόσωπα στις ΗΠΑ, του απερχόμενου Προέδρου Τραμπ. Ναι, ξέρω, αυτά που λέει είναι πολύ συχνά τρέλες, αλλά δεν νιώθω τόσο ωραία όταν μια ιδιωτική εταιρεία, που έγινε το όχημα των απόψεών του, μετά λαμβάνει και επαίνους επειδή ελέγχει παρόμοιες απόψεις, ούτε νιώθω άνετα με το να μπορεί το fb να κόβει γυμνούς πίνακες ή λογοτεχνικά έργα που αναφέρονται στους ναζί, γιατί απλώς η πληκτρολόγηση της λέξης «ναζί» αρκεί να για να σε θεωρήσει το μηχάνημα «προσβλητικό».
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι αν οι κυβερνήσεις δεν είχαν εκχωρήσει απ' την αρχή τόσο χώρο και τόσες δυνάμεις σε τεχνολογικούς κολοσσούς, ίσως τώρα να μπορούσαν να κουνάνε το δάχτυλο σε όσους πέφτουν διαρκώς θύματα παραπληροφόρησης και εθισμού ή ίσως να δικαιούνταν να απορούν που οι άνθρωποι «δεν προλαβαίνουν» να διαβάσουν βασικές πληροφορίες στο inbox για το πώς μεταδίδεται ο Covid-19, αλλά προλαβαίνουν να διαβάσουν για συνωμοσίες.
Ίσως τώρα που η πληροφόρηση γίνεται ζήτημα ζωής και θανάτου ν' αλλάξουμε στάση. Ήδη πολύς κόσμος αρχίζει να μαθαίνει ότι το Instagram δεν είναι η κορωνίδα της τεχνολογικής προόδου αλλά κάτι που κάνεις αντί να παρακολουθείς δωρεάν διαλέξεις online ή μουσική ή ό,τι, τέλος πάντων, έχει κατά νου ο καθένας όταν σκέφτεται την αληθινή συμβολή της σύγχρονης τεχνολογίας στην ελευθερία μας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.