ΠΛΗΘΑΙΝΟΥΝ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ οι διπλωματικές επαφές με την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου όπως και τα δημοσιεύματα που αναφέρονται σε ενδεχόμενη αναγνώρισή του από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν όλα αυτά προετοιμάζουν μία σχετική απόφαση ή για την ώρα διερευνούν το κλίμα στο εσωτερικό και μετρούν τις αντιδράσεις.
Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση δέχεται έντονες πιέσεις από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος. Και δεν είναι η πρώτη φορά που ζητείται αυτό από την Ελλάδα. Σχεδόν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν δεχθεί προτροπές για να αναγνωρίσουν το Κοσσυφοπέδιο. Ενίοτε και με αντάλλαγμα.
Αυτή την περίοδο όμως η πίεση έχει ενταθεί καθώς ΗΠΑ και Γερμανία θεωρούν ότι μετά τη συμφωνία των Πρεσπών έχει έρθει η ώρα να κλείσουν και το ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, που παραμένει μια ανοιχτή πληγή στο σώμα της πρώην Γιουγκοσλαβίας και η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν πιστεύει ότι θα πάψει να είναι και στο ορατό μέλλον.
Ο βασικότερος λόγος που η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια αναγνώριση στο Κυπριακό, καθώς και οι κίνδυνοι για τη Θράκη.
Γιατί δεν το αναγνωρίζει η Ελλάδα και άλλες χώρες ως τώρα
Το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε μονομερώς την ανεξαρτησία από τη Σερβία στις 17 Φεβρουαρίου του 2008, περίπου 9 χρόνια μετά την στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ. Έκτοτε το θέμα αυτό διχάζει τη διεθνή κοινότητα, καθώς πολλές χώρες αναγνώρισαν το αυτοανακηρυχθέν κράτος του Κοσσυφοπεδίου, αλλά πολλές ακόμα αρνούνται. Ανάμεσα τους η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ισπανία, η Ρουμανία και η Σλοβακία (συνολικά το έχουν αναγνωρίσει 98 από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ).
Η Ισπανία έχει πει ότι η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου έγινε για εθνικιστικούς λόγους και χωρίς σεβασμό σε βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου. Ανησυχεί επίσης ότι μια αναγνώρισή του θα επηρέαζε και το δικό της ζήτημα με την Καταλονία.
Η Σλοβακια ήταν διχασμένη όταν το Κοσσυφοπέδιο αποσχίστηκε, καθώς η φιλοδυτική κυβέρνηση ήταν υπέρ τότε, αλλά μεγάλο τμήμα του λαού διαφωνούσε με αποτέλεσμα στην πορεία να ζητήσουν συγγνώμη από τους Σέρβους.
Η Ρουμανία προβάλλει την παραβίαση του διεθνούς δικαίου και βλέπει κίνδυνο να ανοίξει τον δρόμο στην ουγγρική της μειονότητα να ζητήσει κι αυτή αυτονομία.
Η Κύπρος θεωρεί ότι η μονομερής ανακήρυξη του Κοσσυφοπεδίου παραβίασε το διεθνές δίκαιο και τον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, ενώ θα έπρεπε να ληφθεί μια κοινή απόφαση μεταξύ των δύο χωρών. Και φυσικά φοβάται ότι αυτό δημιουργεί ένα αρνητικό προηγούμενο για το κυπριακό ζήτημα, καθώς πρόκειται για αναγνώριση κράτους που δημιουργήθηκε μετά από στρατιωτική παρέμβαση.
Οι λόγοι για τους οποίους η Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια δεν αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο ως ανεξάρτητο κράτος σχετίζονται με τα εθνικά συμφέροντα της χώρας, αλλά και με τις διπλωματικές της σχέσεις και το διεθνές δίκαιο.
Ο βασικότερος λόγος είναι οι αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει μια τέτοια αναγνώριση στο Κυπριακό, καθώς και οι κίνδυνοι για τη Θράκη. Επίσης η Σερβία είναι μια χώρα ιστορική σύμμαχος της Ελλάδας από τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με την οποία βρισκόταν πάντα στην ίδια πλευρά. Είναι η χώρα των Βαλκανίων με την οποία είχε πάντα τις καλύτερες σχέσεις από την εποχή του Ελευθέριου Βενιζέλου (για τον οποίο υπάρχει πλήθος αγαλμάτων, προτομών και μνημείων στη Σερβία, ακόμα και δρόμος που φέρει το όνομα του στο Βελιγράδι).
Όλα αυτά τα χρόνια όμως, οι πιέσεις από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία (για τους δικούς της λόγους η κάθε χώρα) ήταν πολύ έντονες και ανάλογα με το ποιος ήταν στην κυβέρνηση, υπήρχαν διακυμάνσεις στη στάση της χώρας απέναντι στη Σερβία.
Η Ελλάδα αρχικά είχε ξεκαθαρίσει ότι δεν αναγνωρίζει το Κοσσυφοπέδιο επειδή «η βασική αρχή του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας και ανεξαρτησίας των κρατών» είναι θεμελιώδης και σημαντική αξία της εξωτερικής της πολιτικής, αλλά υποστήριξε την υποψηφιότητα του Κοσσυφοπεδίου για το ΔΝΤ.
Τον Σεπτέμβριο του 2009, ο Γιώργος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι η μονομερής αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου θα ήταν παράβαση του διεθνούς δικαίου. Τρία χρόνια μετά, το 2012 ο επικεφαλής του ελληνικού γραφείου στην Πρίστινα ανέφερε ότι η αναγνώριση από την Ελλάδα θα γίνει βήμα-βήμα και θα έρθει φυσικά, ενώ ο Έλληνας πρέσβης στη Σερβία δήλωνε ότι η Ελλάδα δεν θα αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο, παρότι η οικονομική κρίση στην οποία βρέθηκε η χώρα χρησιμοποιήθηκε και για να την πιέσει να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι η κυβέρνηση Τσίπρα το 2015 δεχόταν μεγάλη πίεση να αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο ως αντάλλαγμα (μεταξύ άλλων) για τη «διάσωση».
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει εν πολλοίς το Κοσσυφοπέδιο de facto και συζητά σε επίπεδο κορυφής, αναγνωρίζοντας μέχρι πρότινος ως ηγέτες κράτους και συνομιλητές της ακόμα και κατηγορούμενους για εγκλήματα πολέμου, όπως τον Χασίμ Θάτσι.
Αυτό που ζητείται τώρα είναι η επίσημη, de jure αναγνώριση, για την οποία υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις, ακόμα και από διπλωμάτες που δεν έχουν ουσιαστική αντίρρηση να ενδώσει η Ελλάδα στις πιέσεις, αλλά θεωρούν ότι απαιτούνται ισχυρές εγγυήσεις –που δεν υπάρχουν– για να μην αποτελέσει προηγούμενο που θα το βρει μπροστά της στην Κύπρο ή στη Θράκη.
Οι πρόσφατες εξελίξεις
Στο περιθώριο του Συνεδρίου του «Economist» ο Κυριάκος Μητσοτάκης συναντήθηκε πρόσφατα με τον Κοσοβάρο πρωθυπουργό Albin Kurti, ενώ έντονη είναι η κινητικότητα που έχει αναπτύξει τον τελευταίο καιρό ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας.
Ο Κ. Μητσοτάκης άκουσε τον Α.Kurti (πρώην Κοσοβάρο εθνικιστή που έφεραν στο προσκήνιο ως μετριοπαθή) να επαναλαμβάνει το αίτημα του για ένταξη της Ελλάδας στις χώρες που έχουν αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο, τονίζοντας ότι 26 από τα 30 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, το έχουν αναγνωρίσει. Ο πρωθυπουργός τού απάντησε ότι η θέση της κυβέρνησης είναι υπέρ της προσέγγισης του Κοσσυφοπεδίου με την Ευρώπη και της απελευθέρωσης των θεωρήσεων από την ΕΕ, αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι το Κοσσυφοπέδιο εκπληρώνει τα προβλεπόμενα κριτήρια.
Σύμφωνα με σερβικά ΜΜΕ, πριν από λίγο καιρό ο Πρόεδρος της χώρας Αλεξάνταρ Βούτσιτς είχε αναφέρει ότι «αν και το Βελιγράδι έχει λάβει διαβεβαιώσεις ότι η Ελλάδα δεν θα αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο, οι εξελίξεις στις σχέσεις Αθήνας-Πρίστινας δεν αποτελούν καλή είδηση για τη Σερβία».
«Μπορεί να υπάρχουν ιστορικοί δεσμοί με τη Σερβία, αλλά θυμίζουμε πως η Σερβία είχε αναγνωρίσει ως “Μακεδονία” τη Βόρεια Μακεδονία» αναφέρει διπλωμάτης, αν και επισημαίνει ότι δεν πρόκειται για παρόμοια ζητήματα. Υποστηρίζει ότι δεν χρειάζονται συναισθηματισμοί, αλλά μόνο υπολογισμός των εθνικών συμφερόντων της χώρας.
Τις προηγούμενες μέρες κάποιοι στο υπουργείο Εξωτερικών, ίσως για να προλάβουν αρνητικές αντιδράσεις της ελληνικής κοινής γνώμης, διοχέτευαν σε ελληνικά ΜΜΕ ότι η Σερβία αναγνώρισε το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, κάτι που δεν ισχύει.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το ενδεχόμενο να αναγνωρίσει η Ελλάδα το Κοσσυφοπέδιο είχε διερευνήσει και ο υπουργός Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Κοτζιάς, με αντάλλαγμα να συμφωνήσει η Αλβανία στην οριοθέτηση ΑΟΖ, κάτι που δεν επετεύχθη.
Μετά τη συμφωνία των Πρεσπών ο τότε Πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου, Χασίμ Θάτσι, ο οποίος είχε συναντηθεί στο παρελθόν σε πολύ καλό κλίμα με τον Νίκο Κοτζιά, είπε ότι θα έπρεπε να αποτελέσει πρότυπο και για την επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου.
Για τη γειτονική μας χώρα, την Αλβανία, το θέμα του Κοσσυφοπεδίου είναι πολύ σημαντικό και ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα έχει εκφράσει πολλές φορές την άποψη ότι η Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο πρέπει να έχουν όχι μόνο κοινή εξωτερική πολιτική, αλλά και τον ίδιο Πρόεδρο. Αυτό βέβαια για κάποιους παραπέμπει στη «μεγάλη αλβανική ιδέα» και στο όραμα των εθνικιστών για τη «Μεγάλη Αλβανία» που εκτός από την Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο, συμπεριλαμβάνει τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας αλλά και της Ηπείρου.
Επίλογος
Ο Νίκος Δένδιας και το Μαξίμου προσπαθούν να χαλαρώσουν τις πιέσεις, βελτιώνοντας τις σχέσεις με το Κοσσυφοπέδιο και καθυστερώντας για την ώρα μια επίσημη αναγνώριση, συνυπολογίζοντας και το πολιτικό κόστος που αυτή μπορεί να έχει. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ανησυχούν μήπως μια αναγνώριση του Κοσσυφοπεδίου θα είναι οι δικές τους Πρέσπες. Εδώ βέβαια οι απόψεις για το ποιο είναι «το μικρότερο κακό» διίστανται, ακόμα και μεταξύ διπλωματών.
Πολλοί εκτιμούν ότι σε μία τέτοια περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ δύσκολα θα αποφύγει τον πειρασμό να τους καταγγείλει, παρότι και η δική του κυβέρνηση το συζητούσε και η ηγεσία του έχει δεσμευτεί απέναντι σε όσους πιέζουν σήμερα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η Ελλάδα, ωστόσο, ακόμα και αν αδιαφορήσει εντελώς για τη σχέση με τη Σερβία, όπως προτείνουν κάποιοι, θεωρεί ότι έχει σοβαρό λόγο να μην αναγνωρίσει το Κοσσυφοπέδιο και αυτός είναι η Κύπρος. Αλλά η πίεση που δέχεται από τους συμμάχους είναι μεγάλη.
Είναι γνωστή η φράση του Ελευθέριου Βενιζέλου ότι «η Ελλάδα είναι πολύ μικρή χώρα για να διαπράξει μια τόσο μεγάλη ατιμία...», αλλά λίγοι γνωρίζουν τη συνέχεια της φράσης που λέει: «... όση είναι η προδοσία της Σερβίας αντί ωφελειών». Αυτό το είχε πει ο Βενιζέλος όταν η Γερμανία τού ζήτησε να προδώσει τη Σερβία και να αθετήσει τη συμφωνία μαζί της. Από τότε όμως, έχουν αλλάξει πολλά, παρότι άλλα τόσα παραμένουν ίδια, αν μιλάμε για τα γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή των Βαλκανίων.