Το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 2019 στον αυστριακό συγγραφέα Πέτερ Χάντκε, προκάλεσε αντιδράσεις και επιθέσεις, όπως ήταν αναμενόμενο, παρότι όλοι παραδέχονται ότι το έργο του το άξιζε από καιρό. Η αυστριακή συγγραφέας Ελφρίντε Γέλινεκ μάλιστα, η οποία τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2004, δεν δίστασε να παραδεχτεί ότι θα έπρεπε οπωσδήποτε να του το είχαν απονείμει πριν από εκείνη.
Η «ασυγχώρητη αμαρτία» του Πέτερ Χάντκε είναι ότι τη δεκαετία του ‘90 τόλμησε να διαφοροποιηθεί από την κυρίαρχη νατοϊκή αφήγηση για την υπόθεση της Γιουγκοσλαβίας. Παρότι κατάγεται από τη Γερμανία και τη Σλοβενία, οι οποίες ήταν υπέρ της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας και κατά της Σερβίας, εκείνος διαφώνησε με τον διαμελισμό της πολυεθνικής Γιουγκοσλαβίας, που σχεδίασαν Γερμανία και ΗΠΑ, όπως και με τον βομβαρδισμό της Σερβίας. Αρνήθηκε την «κατασκευασμένη πληροφόρηση», καθώς «το πρώτο θύμα κάθε πολέμου είναι η αλήθεια». Ταξίδεψε στη Γιουγκοσλαβία, είδε, άκουσε, έμαθε, έβγαλε τα δικά του συμπεράσματα και αντιτάχθηκε στη δαιμονοποίηση των Σέρβων.
Ούτε την Σρεμπρένιτσα αρνήθηκε ο Χάντκε, ούτε ισχυρίστηκε ποτέ ότι οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι σκοτώθηκαν μεταξύ τους. Πρόκειται για άλλο ένα ψέμα και το γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur που το έγραψε πρώτο, μηνύθηκε και καταδικάστηκε
Κάθε φορά που το ΝΑΤΟ ή μια μεγάλη δύναμη σχεδιάζουν έναν πόλεμο, ή την εισβολή σε μία χώρα, προετοιμάζουν από πριν την κοινή γνώμη, ώστε αυτή να δικαιολογήσει τις ενέργειες τους. Τα ίδια έγιναν και με τον βομβαρδισμό της Σερβίας, του οποίου προηγήθηκε μία εκστρατεία αντισερβικής υστερίας.
Αυτοί που ενοχλήθηκαν από την παρουσία του Χάντκε στην κηδεία του Μιλόσεβιτς, δεν ενοχλήθηκαν εξίσου από την παρουσία των Κλίντον σε εκδηλώσεις των κοσοβάρων κατηγορούμενων για εγκλήματα πολέμου, Θάτσι και Χαραντινάι, για τους οποίους ακόμα και η Κάρλα ντελ Πόντε (γνωστή για τα αντισερβικά της αισθήματα) έχει αποκαλύψει φρικιαστικές λεπτομέρειες.
Αλλά ακόμα κι αν διάλεξε λάθος πλευρά ο Χάντκε και οι Σέρβοι δεν ήταν οι «καλοί», ποιο είναι το πρόβλημα; Δεν είναι δικαίωμα του καθένα στην πολιτισμένη δύση να κάνει τις επιλογές του και να εκφράζεται ελεύθερα; Είναι δυνατόν να υπάρχουν διανοούμενοι, που -σαν άλλοι ιεροεξεταστές- να ζητούν να οδηγηθεί ένας συγγραφέας στην πυρά για τις απόψεις του;Είναι δυνατόν κάποιοι να υποστηρίζουν ότι δεν έπρεπε να πάρει το Νόμπελ, όχι γιατί δεν το αξίζει ως λογοτέχνης, αλλά επειδή είχε άλλη άποψη από αυτή του ΝΑΤΟ και της Γερμανίας για την Σερβία;
Ο Χάντκε εκείνη την εποχή, σηκώθηκε από την πολυθρόνα του και ταξίδεψε μέχρι την άλλη άκρη για να μάθει την αλήθεια. Με τον δύσκολο τρόπο. Γιατί είχε τεράστιο κόστος για την καριέρα του αυτό που έκανε και κανένα όφελος. Τίποτα δεν θα ήταν πιο εύκολο για εκείνον, από το να καθίσει στις δάφνες του και να σωπάσει. Αρνήθηκε να το κάνει όμως, αδιαφορώντας για το τίμημα. Όλα όσα έγραψε, μεταφέροντας την αλήθεια όπως την βίωσε εκείνος, εξόργισαν όσους καλλιεργούσαν την δαιμονοποίηση των Σέρβων. Γράφτηκαν τότε απίστευτα πράγματα για αυτόν, σχεδόν σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ. Μερικά ξεθάφτηκαν τώρα με αφορμή το Νόμπελ και ξαναβγήκαν στη δημοσιότητα.
Ο Guardian έφτασε να γράψει για αυτόν, σε ένα πρόσφατο δημοσίευμα μετά την ανακοίνωση των βραβείων Νόμπελ, ότι «είχε γοητευτεί από τη σλοβένικη κληρονομιά και είχε γίνει ένθερμος εθνικιστής κατά τη διάρκεια του πολέμου στα Βαλκάνια». Εγραψε επίσης ότι ο Χάντκε «είχε δηλώσει πως οι μουσουλμάνοι του Σαράγιεβο είχαν σκοτωθεί μεταξύ τους και μετά είχαν κατηγορήσει τους Σέρβους» καθώς και ότι «δεν αποδεχόταν τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα». Όλα αυτά χωρίς στοιχειοθέτηση, χωρίς καμία αναφορά σε πηγή, ή έστω παράθεση κάποιας σχετικής δήλωσης του που να αποδεικνύει τους ισχυρισμούς αυτούς.
Η κατηγορία του Χάντκε ως “εθνικιστή” είναι ό,τι πιο παράλογο μπορούσε να γράψει κανείς για αυτόν. Αν ο γερμανοσλοβένος συγγραφέας ήταν όντως εθνικιστής, θα υπερασπιζόταν φυσικά τον γερμανικό και τον σλοβενικό εθνικισμό και όχι τη «δικαιοσύνη για την Σερβία». Πώς γίνεται να είσαι εθνικιστής και να λες τα αντίθετα από αυτά που λένε οι εθνικιστές; Πέρα από αυτό, ο Χάντκε υπερασπιζόταν με θέρμη την πολυεθνική Γιουγκοσλαβία και ήταν υπέρ της πολυπολιτισμικής γιουγκοσλαβικής κοινωνίας.
Ούτε την Σρεμπρένιτσα αρνήθηκε ο Χάντκε, ούτε ισχυρίστηκε ποτέ ότι οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι σκοτώθηκαν μεταξύ τους. Πρόκειται για άλλο ένα ψέμα και το γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur που το έγραψε πρώτο,μηνύθηκε και καταδικάστηκε για αυτό παρότι συνεχίζουν να το αναπαράγουν πολλά διεθνή ΜΜΕ μέχρι και σήμερα.