ΟΠΩΣ ΔΗΛΩΝΕΙ ΚΑΙ ο μάλλον εκνευριστικά επιτηδευμένος αλλά ακριβής εν τέλει τίτλος του –STEVE! (martin): a documentary in 2 pieces–, αυτό το βιογραφικό ντοκιμαντέρ του Apple TV+ για τον διάσημο Αμερικανό κωμικό, αποτελείται από δύο μέρη, μιάμισης ώρας περίπου το καθένα. Παρότι όμως αναπτύσσονται σε μια χρονική ακολουθία, δεν πρόκειται απλά για μια διαδρομή σε δύο συνέχειες, αλλά ουσιαστικά για δύο διαφορετικές ταινίες.
Το πρώτο μέρος έχει τίτλο Then («Τότε») και μέσω πλουσιότατου αρχειακού υλικού καλύπτει την περίοδο από τα εφηβικά και νεανικά χρόνια του μοναχικού Στιβ, που μικρός έβγαζε χαρτζιλίκι στην Disneyland και προσπαθούσε να τελειώσει τα μαγικά του τρικ, μέχρι την ανέλπιστη και μετεωρική του άνοδο στο stand up κύκλωμα από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και μέχρι το τέλος της.
«Η κωμωδία μου ήταν ουσιαστικά "εννοιακή"», λέει στο ντοκιμαντέρ, «και μόλις το concept έγινε ευρέως κατανοητό, δεν υπήρχε πλέον περιθώριο εξέλιξης. Ήταν σαν να δημιούργησα ο ίδιος το ερμηνευτικό μου αδιέξοδο».
Για όσους τον γνωρίζουν κυρίως μέσα από τις ταινίες του (ο περισσότερος κόσμος δηλαδή εκτός ΗΠΑ), αποτελεί ένα σοκ και σίγουρα ένα αλλόκοτο θέαμα να τον βλέπουν σ’ αυτό το αρχειακό υλικό να μοιάζει με ένα εκκεντρικό και καθηλωμένο σε μια αιώνια βρεφικότητα «φρικιό», στο μεταίχμιο της αντικουλτούρας και των ελευθεριακών ‘70s.
Μετά από διάφορες περιπέτειες, ο Στιβ Μάρτιν τελειοποίησε ένα είδος «κουλής», σωματικής, σπασμωδικής κωμωδίας με τρελά αξεσουάρ και σουρεαλιστικές ατάκες, χτίζοντας σιγά-σιγά μια «επιθετικά ανόητη» (όσο και ξεκαρδιστική) περσόνα, που παρότι εκ πρώτης όψεως μοιάζει σουρεαλιστικά πρωτοποριακή, χτύπησε φλέβα και τον έκανε τον πιο πετυχημένο κωμικό στην ιστορία, αν κρίνει κανείς από τα γεμάτα στάδια, τις τηλεοπτικές εμφανίσεις και τα εκατομμύρια των δίσκων που πωλούσε με το υλικό του. «Αν είχα οποιαδήποτε καθοδήγηση, τίποτα σημαντικό δεν θα μου είχε συμβεί», ακούγεται να λέει ο ίδιος.
Μονήρης ανέκαθεν και θιασώτης από μικρός μιας φιλοσοφικής προσέγγισης στην κωμωδία αλλά και ως διέξοδο στις δικές του νευρώσεις και κρίσεις πανικού, ο Στιβ Μάρτιν κάποια στιγμή είχε μια λαμπρή ιδέα: Ναι, η κωμωδία είναι η λυτρωτική απελευθέρωση μιας έντασης, αν όμως αφήσουμε την ένταση χωρίς απελευθέρωση, πώς θα αντιδράσει το κοινό;
Το κοινό τον λάτρεψε, ο ίδιος όμως, παρά τη φήμη, τη δόξα και τα πλούτη (και τα αμύθητης αξίας έργα τέχνης που έχει συλλέξει στη ζωή του), αποφάσισε κάποια στιγμή στην αυγή της δεκαετίας του ’80 να εγκαταλείψει για πάντα (ή σχεδόν για πάντα) τη σκηνή. «Η κωμωδία μου ήταν ουσιαστικά "εννοιακή"», λέει στο ντοκιμαντέρ, «και μόλις το concept έγινε ευρέως κατανοητό, δεν υπήρχε πλέον περιθώριο εξέλιξης. Ήταν σαν να δημιούργησα ο ίδιος το ερμηνευτικό μου αδιέξοδο». Τέλος του πρώτου μέρους.
Το δεύτερο μέρος έχει τίτλο Now («Τώρα») και είναι κάτι άλλο – κάτι εμπνευσμένο και ιδιαίτερο και δυνάμει εξαιρετικά ενδιαφέρον. Αφήνουμε τη συνεχή ροή αρχειακού υλικού και εξωτερικής αφήγησης και προσγειωνόμαστε στον ιδιωτικό χώρο του 75χρονου σήμερα Στιβ Μάρτιν, ο οποίος προστατεύει όσο ελάχιστοι την ιδιωτική του ζωή και έκανε παιδί πριν από δώδεκα χρόνια με την (αρκετά νεότερη) σύντροφό του, την δημοσιογράφο του New Yorker, Αν Σπρίνγκφιλντ.
Υπάρχουν αναφορές φυσικά στις ταινίες του και (λιγότερο) στα βιβλία που έχει γράψει, αλλά κυρίως αυτό το δεύτερο μέρος αποτελεί έναν γλυκό διαλογισμό στη δημιουργική διαδικασία, στο πέρασμα του χρόνου, στη γαλήνη μετά την τρικυμία – με τη φιλική συμμετοχή φίλων και συνεργατών του όπως ο Τζέρι Σάινφελντ, η Τίνα Φέι και ο Μάρτιν Σορτ, με τον οποίον βιώνουν μαζί τα τελευταία χρόνια την τηλεοπτική επιτυχία της κωμικής σειράς μυστηρίου Only Murders in the Building.
«Πώς έφτασα από τα 35 μου, που ήμουν γεμάτος αγωνίες και κρίσεις, να είμαι στα 75 μου πραγματικά ευτυχισμένος;», αναρωτιέται φωναχτά, σαν να μην το πιστεύει κι ο ίδιος ότι βρήκε τελικά το νήμα.
STEVE! (martin) a documentary in 2 pieces — Official Trailer | Apple TV+