Τι ζήτησε η Τουρκία στο Αιγαίο;
Η Τουρκία ανακοίνωσε τη δέσμευση μιας μεγάλης περιοχής μεταξύ κεντρικού και βόρειου Αιγαίου, και πιο συγκεκριμένα μεταξύ Λήμνου και Σκύρου, για την πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων (Πεδίο Βολής) από τις 2 Μαρτίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2015. Είναι πιθανό ότι η τουρκική ενέργεια, σε συνδυασμό με την πρότερη δέσμευση άλλων δύο περιοχών στο Αιγαίο, συνδέεται με το τουρκικό αίτημα συζήτησης των τριών μόνιμων Πεδίων Βολής που διατηρεί εδώ και πολλά χρόνια η Ελλάδα στο Αιγαίο.
Ποιες πτυχές του αιτήματος συνιστούν πρόκληση;
Η διάρκεια της δέσμευσης καθώς και το μέγεθος και ορισμένα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της υπό δέσμευση περιοχής ήταν μεγαλύτερα του συνηθισμένου και δημιούργησαν την εντύπωση ότι η Άγκυρα προσπαθούσε να μεταβάλλει την υφιστάμενη κατάσταση στο Αιγαίο.
Ίσως πρόθεση της Αγκύρας ήταν να στείλει ένα μήνυμα προς τη νέα ελληνική κυβέρνηση για την ανάγκη περαιτέρω συζητήσεων σε μια σειρά διμερών θεμάτων. Αν αυτό ισχύει, τότε ο τρόπος αποστολής του μηνύματος ήταν ιδιαίτερα άκομψος.
Πώς αντέδρασε η Αθήνα;
Η Αθήνα αντέδρασε όχι μέσω διμερών επαφών αλλά με έντονα διαβήματα προς το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε., τον ΟΗΕ και τον ICAO (Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας), τονίζοντας τις αρνητικές συνέπειες της τουρκικής ενέργειας για την περιφερειακή σταθερότητα (εν μέσω κρίσεων στην Ουκρανία, τη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη), αλλά και τις πτήσεις της πολιτικής αεροπορίας στην περιοχή. Οι ανωτέρω ελληνικές αντιδράσεις (ιδιαίτερα στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ) είχαν ως αποτέλεσμα την απόσυρση της τουρκικής ΝΟΤΑΜ (δέσμευση περιοχή).
Ισχύει ότι οι Τούρκοι συνηθίζουν να τεστάρουν κάθε νέα ελληνική κυβέρνηση με τέτοιου είδους κινήσεις;
Είναι γεγονός ότι η Τουρκία συχνά επιλέγει να κινηθεί σε περιπτώσεις που οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν μόλις αναλάβει ή που η Ελλάδα διανύει περίοδο σχετικής αδυναμίας, θέλοντας είτε να δοκιμάσουν την κατάσταση, είτε να δημιουργήσουν κάποιας μορφής τετελεσμένο, είτε να ασκήσουν πίεση για κάποιο θέμα. Η σχεδόν άμεση απόσυρση της τουρκικής ΝΟΤΑΜ ήταν μάλλον μη αναμενόμενη. Ίσως πρόθεση της Αγκύρας ήταν να στείλει ένα μήνυμα προς τη νέα ελληνική κυβέρνηση για την ανάγκη περαιτέρω συζητήσεων σε μια σειρά διμερών θεμάτων. Αν αυτό ισχύει, τότε ο τρόπος αποστολής του μηνύματος ήταν ιδιαίτερα άκομψος.
Η οικονομική κρίση που βιώνουμε έχει εξασθενήσει τη διαπραγματευτική μας δύναμη ή την έχει ενισχύσει;
Η Ελλάδα έχει συνδέσει την οικονομική κρίση και τις εσωτερικές δυσκολίες με το πάγωμα των διπλωματικών διαδικασιών σε ζητήματα όπως η ονομασία των Σκοπίων, και ως εκ τούτου οι σχετικές πιέσεις από πλευράς των εταίρων μας στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. είναι εξαιρετικά διακριτικές. Είναι, ωστόσο, σαφές ότι η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει αρνητικά τόσο τη διεθνή εικόνα και τον περιφερειακό ρόλο της χώρας μας, όσο και τα διατιθέμενα μέσα για την άσκηση εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.
Η γεωπολιτική μας θέση είναι κάτι που επηρεάζει τις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους μας;
Βεβαίως, και αυτή τη διάσταση οφείλει να προβάλλει δεόντως η Ελλάδα. Ωστόσο, στο πλαίσιο του σχεδιασμού της διαπραγματευτικής μας στρατηγικής δεν θα πρέπει να υπερεκτιμάται το βάρος του ελληνικού γεωστρατηγικού ρόλου, καθώς η εμπειρία έχει δείξει ότι μια τέτοια προσέγγιση τυγχάνει περιορισμένης αποδοχής από το Βερολίνο.
Ποια είναι τα ανοιχτά ζητήματα που θα ζητήσουν την άμεση προσοχή της νέας ελληνικής κυβέρνησης;
Ασφαλώς, το σημαντικότερο ζήτημα είναι η κρίση στην Ουκρανία και η ανάγκη διαχείρισης των ευρω-ρωσικών σχέσεων, αλλά υψηλής σπουδαιότητας είναι και η κατάσταση στη Συρία και στη Λιβύη, η ισλαμική τρομοκρατία (τζιχαντιστές) και η διαχείριση των πληθυσμιακών ροών προς την Ευρώπη.