Ο κανονισμός της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καλαθοσφαίρισης (ΕΟΚ) προβλέπει ότι η πρόσκληση και συμμετοχή των αθλητών στα εθνικά συγκροτήματα αλλά και στα κλιμάκια προετοιμασίας αυτών αποτελεί για τους αθλητές και τα σωματεία τους αναμφισβήτητη τιμητική διάκριση, αναγνώριση και κορύφωση της αθλητικής τους ικανότητας και φιλοδοξίας. Όπως ρητά ορίζεται, το κύρος της διάκρισης αυτής καθιστά αδιανόητη τη χωρίς εύλογη αιτία άρνηση αποδοχής της. Τα τεκμήρια για το εύλογο ή μη της αιτίας που επικαλείται ο εκάστοτε αθλητής/τρια δεν περιγράφονται στον κανονισμό, αλλά κρίνονται κατά περίπτωση από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΟΚ. Συνεπώς, οι αθλητές που καλούνται να συμμετάσχουν στην εθνική ομάδα διατηρούν, βάσει κανονισμού, το δικαίωμα να αρνηθούν τη συμμετοχή τους σε αυτήν, εφόσον όμως προβάλλουν και τεκμηριώσουν τους λόγους της άρνησής τους, οι οποίοι και θα πρέπει να γίνουν δεκτοί από το Δ.Σ. της ΕΟΚ. Ελάχιστοι αθλητές έχουν μέχρι σήμερα αρνηθεί την πρόσκληση της Ομοσπονδίας για τη συμμετοχή τους στην εθνική ομάδα, συνεπώς η περιπτωσιολογία των λόγων άρνησης που έχουν προβληθεί και κριθεί είναι περιορισμένη. Επειδή πράγματι η πρόσκληση σε εθνική ομάδα αποτελεί την πλέον τιμητική διάκριση για έναν αθλητή, ενδεχόμενη άρνηση συμμετοχής η οποία δεν βασίζεται σε σπουδαίο λόγο θα μπορούσε να πλήξει σοβαρά το κύρος και την επαγγελματική του φήμη αυτού, με αποτέλεσμα οι αθλητές που αρνούνται τη συμμετοχή τους να έχουν εξετάσει εκ των προτέρων την αντίδραση της Ομοσπονδίας πριν προβούν σε επίσημες δηλώσεις. Για παράδειγμα, η περίπτωση Διαμαντίδη, ο οποίος εξέφρασε την επιθυμία του να μη συμμετάσχει στην εθνική ομάδα λόγω της επιβάρυνσης που θα υφίστατο η φυσική του κατάσταση, κρίθηκε από την Ομοσπονδία ως εύλογη και κατά συνέπεια αποδεκτή, δεδομένης της ηλικίας και της πολυετούς συνεισφοράς του στα κλιμάκια της εθνικής ομάδας.
Τι συμβαίνει στην περίπτωση που δεν είναι δικαιολογημένη η απουσία του αθλητή/τριας;
Σε περίπτωση που έχει προσκληθεί να συμμετάσχει σε εθνική ομάδα, αλλά έχει αρνηθεί αδικαιολόγητα τη συμμετοχή του σε αυτήν και δεν έχει απαλλαγεί από την υποχρέωση συμμετοχής με απόφαση της Ομοσπονδίας, του επιβάλλεται αυτοδίκαια και αυτεπάγγελτα η ποινή αποκλεισμού από τους αγώνες Πρωταθλήματος και Κυπέλλου της ομάδας του. Ο αριθμός των αγώνων αποκλεισμού του είναι ίσος με τους αγώνες που θα συμμετάσχει η Εθνική στο πλαίσιο των διεθνών αγωνιστικών εκδηλώσεων της FIBA. Εάν για τη λήξη του Πρωταθλήματος στο οποίο συμμετέχει το σωματείο του αθλητή υπολείπονται λιγότερες αγωνιστικές ημέρες από αυτές που του έχουν επιβληθεί, τότε, όσες υπολείπονται, εκτίονται στους αγώνες Πρωταθλήματος και Κυπέλλου της επόμενης αγωνιστικής περιόδου.
Ακούμε αρκετούς αθλητές σε παραγωγική ηλικία να λένε «σταματάω από την εθνική». Πρακτικά μπορεί να γίνει αυτό;
Αθλητής ο οποίος κλήθηκε από την Ομοσπονδία να συμμετάσχει στην εθνική ομάδα δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόσκληση αυτή χωρίς να συντρέχει εύλογη αιτία, η οποία θα πρέπει να γίνει δεκτή από το Δ.Σ. της Ομοσπονδίας. Πρακτικά, λοιπόν, οι δηλώσεις αυτές γίνονται συνήθως όταν ο αθλητής έχει εξασφαλίσει από την Ομοσπονδία ότι οι προβαλλόμενοι από αυτόν λόγοι θα τύχουν αποδοχής, όπως συνέβη στην περίπτωση Διαμαντίδη και πρόσφατα στην περίπτωση Σπανούλη, που σε συνεννόησή του με την Ομοσπονδία και τον προπονητή της εθνικής κ. Φώτη Κατσικάρη κρίθηκε, βάσει ιατρικών δεδομένων, ότι η επιβάρυνση που θα υποστεί η υγεία και φυσική κατάσταση του εν λόγω αθλητή από τη συμμετοχή του στην εθνική ομάδα συνιστά επαρκή λόγο για να μην κληθεί στην προετοιμασία της εθνικής ομάδας για το Μουντομπάσκετ της Ισπανίας.
Μπορεί ένας σύλλογος να απαγορεύσει σε αθλητή του να συμμετάσχει στην εθνική ομάδα;
Σε καμία περίπτωση. Βάσει κανονισμού, τα σωματεία είναι συνυπεύθυνα με τους αθλητές τους για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που πηγάζουν από την πρόσκληση αθλητών στην εθνική ομάδα.
Η ευθύνη αυτή πηγάζει από την αναμφισβήτητη και αυτονόητη ηθική υποχρέωση των σωματείων να συμβάλλουν στην ευπρόσωπη αγωνιστική παρουσία των εθνικών συγκροτημάτων και να μη δημιουργούν προβλήματα στη συμμετοχή των αθλητών τους στις εκδηλώσεις της εθνικής ομάδας στις οποίες έχουν προσκληθεί. Σωματείο το οποίο, σε αντίθεση με τα προβλεπόμενα από τον κανονισμό ΕΟΚ, αρνείται για οποιονδήποτε λόγο να επιτρέψει τη συμμετοχή αθλητή του σε υποχρεώσεις της εθνικής ομάδας στις οποίες έχει προσκληθεί από την Ομοσπονδία υπόκειται στην ποινή της αφαίρεσης δύο βαθμών από τον βαθμολογικό πίνακα του πρωταθλήματος στο οποίο συμμετέχει.