Δεν θυμάμαι ακριβώς την χρονιά, αν δεν κάνω λάθος θα πρέπει να ήταν το 2006, όταν η εφημερίδα Espresso (!) αποφάσισε να κάνει ένα... άνοιγμα στον καλτ κόσμο του θρυλικού σκηνοθέτη Russ Meyer – χωρίς καν υποθέτω να τον έχει ακριβώς υπόψη της.
Μιλάμε για μια εποχή που το YouTube ήταν σχεδόν στα γεννοφάσκια του, το γρήγορο ίντερνετ ξεκινούσε σιγά σιγά να μπαίνει στην ζωή μας, και ευρήματα όπως το έργο του Meyer -στο σύνολό του μάλιστα- δεν ήταν ανά πάσα στιγμή προσβάσιμα με τον τρόπο που είναι σήμερα.
Οι γυναίκες στα φιλμ του Meyer απεικονίζονται ημίγυμνες και πάντα σεξουαλικά διαθέσιμες μεν, κυρίαρχες, εκδικητικές, αμαζόνες δε. Γυναίκες που βάζουν κάτω τους -πάντα χαζούληδες ή γελοία άξεστους- άνδρες παίρνοντας ως "τρόπαιο" την δική τους σεξουαλική ικανοποίηση. Έχουν κοφτερό μυαλό, και επιδεικτική λαγνεία.
Οι Έλληνες λάτρεις του sexploitation των 60s και 70s δεν θα μπορούσαν να είναι περισσότερο ενθουσιασμένοι:
Κάθε Τρίτη με μόλις τρία ή κάτι σαν πέντε ευρώ προσέθεταν στην συλλογή τους κι από ένα έργο της πλούσιας φιλμογραφίας του σκηνοθέτη που αγάπησε τα τεράστια γυναικεία στήθη όσο κανένας άλλος, σε μορφή dvd και με εξαιρετική ποιότητα εικόνας.
Δεν κατάλαβα ποτέ πώς στην ευχή η Espresso αποφάσισε να ασχοληθεί ξαφνικά με το έργο του δημιουργού του κλασικού καλτ έπους Faster, Pussycat! Kill! Kill! και να το μοιράσει στο άσχετο κοινό της, αλλά είμαι σχεδόν σίγουρη ότι το softcore camp ύφος του, με όλες αυτές τις - με συγχωρείτε κιόλας- βυζάρες παντού θεωρήθηκε ως ρετρό πορνό που θα πουλούσε περισσότερα φύλλα.
Ίσως να είχε παίξει ρόλο και ο πρόσφατος θάνατος του σκηνοθέτη το 2004 που έκανε ενδεχομένως τα φιλμ του φθηνότερα στην αγορά δικαιωμάτων.
Το μόνο σίγουρο ήταν ότι καλτ διαμαντάκια όπως τα Mondo Topless, Vixen!, Mudhoney, Motorpsycho, Supervixen κτλ, έπαιζαν εκείνη τη χρονιά σε κάθε live και πάρτι που πηγαίναμε.
Στο repeat.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...
Τα πρώτα χρόνια, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, και η γνωριμία με τον Χέμινγουεϊ σε έναν οίκο ανοχής
Ο Russell Albion "Russ" Meyer γεννήθηκε το 1922 στην Καλιφόρνια. Ο γονείς του χώρισαν όταν ακόμα ήταν μωρό, και ο ίδιος μεγάλωσε με την μητέρα και την αδερφή του χωρίς ποτέ να δει ξανά τον πατέρα του.
Το πάθος του για την σκηνοθεσία αλλά και την φωτογραφία ήταν έκδηλο από πολύ μικρή ηλικία, και όταν ήταν 14 ετών η μητέρα του πούλησε την βέρα της για να του αγοράσει την πρώτη του 8mm κάμερα. Μέσα στον επόμενο χρόνο ο μικρός Russ γύρισε δεκάδες ερασιτεχνικές ταινίες μικρού μήκους, πολλές από τις οποίες βραβεύονταν σε τοπικούς διαγωνισμούς και φεστιβάλ.
Στα 19 του ο Meyer κατατάχθηκε και πολέμησε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως κάμεραμαν στο πεδίο μάχης, και ακόμα και στις λήψεις εκείνες το μετέπειτα σκηνοθετικό του ύφος είχε αρχίσει να διαφαίνεται: Υπήρχαν στιγμές που τα πλάνα του Meyer φαίνονταν σχεδόν κωμικά, ενώ δεν παρέλειψε να καταγράψει Αμερικανούς στρατιώτες να κολυμπούν στον ποταμό Ρήνο την άνοιξη του 1945. Ολόγυμνους.
Εν μέσω του Πολέμου έλαβε χώρα και η γνωριμία του με τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Η ιστορία σύμφωνα με τον σκηνοθέτη έχει ως εξής: Κατά την συνάντηση τους σε ένα "σπίτι" στην Γαλλία ο Russ έχασε την παρθενιά του με παρότρυνση του συγγραφέα από μία γυναίκα με εξωφρενικά μεγάλα στήθη. Από 'κει και πέρα, δεν υπήρχε γυρισμός.
Faster, Pussycat! Kill! Kill!, Mondo Topless, Vixen! –Ο Meyer εισάγει ένα νέο είδος κινηματογράφου όπου το μεγάλο γυναικείο στήθος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος πρωταγωνιστής.
Faster, Pussycat! Kill! Kill!, Mondo Topless, Vixen! –Ο Meyer εισάγει ένα νέο είδος κινηματογράφου όπου το μεγάλο γυναικείο στήθος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος πρωταγωνιστής.
Γυρνώντας από τον πόλεμο ο Meyer εργάστηκε ως φωτογράφος σε πολλά από τα πρώτα τεύχη του Playboy , και ως διευθυντής φωτογραφίας στην βιομηχανία του mainstream κινηματογράφου του Χόλυγουντ ("Giant", "Twilight Zone", "Maverick" κ.α.).
Το σκηνοθετικό του – μεγάλου μήκους- ντεμπούτο ήρθε το 1959 με το φιλμ The Immoral Mr. Teas, ένα softcore φιλμ με τυπικό σενάριο πορνό (ένας πλασιέ οδοντιατρικών ειδών γυρνάει από πόρτα σε πόρτα και πετυχαίνει κάθε φορά χυμώδεις νοικοκυρές). Η ταινία αποτυπώθηκε με τρόπο που να μπορεί να προβληθεί δημοσίως σε κοινό όλων των ηλικιών με αποτέλεσμα να είναι το πρώτο τέτοιου είδους φιλμ στην ιστορία του κινηματογράφου που είχε κέρδη άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων.
Τα χρήματα βοήθησαν τον Meyer να ασχοληθεί με την παραγωγή και την χρηματοδότηση αποκλειστικά δικών του ταινιών, που χρόνο με τον χρόνο γίνονταν ακόμα πιο αλλόκοτες, βίαιες, και σχεδόν κωμικές, με έναν σέξι αφελή τρόπο.
Η συνταγή ήταν σχεδόν πάντα η ίδια: Low budget παραγωγή, πρωταγωνίστριες με αφύσικα μεγάλα στήθη, υποτυπώδες σουρεαλιστικό σενάριο, ένας σοβαροφανής αφηγητής, διάφορες κωμικοτραγικές περιπέτειες (για όποιον τελοσπάντων πρόσεχε την πλοκή), και στο τέλος απαραιτήτως μία βίαιη σκηνή όπου κάποιος σκοτωνόταν, ή κάτι τέτοιο.
Ωστόσο, ο Meyer ήταν ένας πραγματικός auteur. Παρά τις ηθελημένα low budget ταινίες του, ο ίδιος ήταν τελειομανής και έγραφε πάντα μόνος του το σενάριο κάθε φιλμ, αναλαμβάνοντας συγχρόνως την σκηνοθεσία του, την παραγωγή, το μοντάζ, ακόμα και την επιλογή των κουστουμιών.
Η δεκαετία του '60 ήταν η χρυσή δεκαετία της καριέρας του, με την κυκλοφορία δεκαπέντε συνολικά ταινιών.
Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας γύρισε και τις ασπρόμαυρες Lorna, Mudhoney, Motorpsycho!, και φυσικά το Faster, Pussycat! Kill! Kill! με την αξεπέραστη γυναικάρα Tura Satana, φιλμ που θεωρούνται και τα καλύτερα του μαζί με το έγχρωμο mockumentary Mondo Topless, και το Vixen! η μεγάλη επιτυχία του οποίου του έδωσε μία θέση στην 20th-Century Fox.
Το πρότυπο της γυναίκας του Russ Meyer: Σεξισμός ή ύμνος στην γυναικεία κυριαρχία
Παρ' όλο που ο Meyer απεικονίζει την γυναίκα ως σεξουαλικό αντικείμενο, τις περισσότερες φορές η κεντρική ιδέα του σεναρίου είχε να κάνει με τις σεξουαλικές ανάγκες των γυναικών και την αποκλειστική τους ικανοποίηση και ευχαρίστηση. Οι γυναίκες στα φιλμ του Meyer απεικονίζονται ημίγυμνες και πάντα σεξουαλικά διαθέσιμες μεν, κυρίαρχες, εκδικητικές, αμαζόνες δε. Γυναίκες που βάζουν κάτω τους -πάντα χαζούληδες ή γελοία άξεστους- άνδρες παίρνοντας ως "τρόπαιο" την δική τους σεξουαλική ικανοποίηση. Έχουν κοφτερό μυαλό, και επιδεικτική λαγνεία.
Μιλάμε για ένα είδος διαστρεβλωμένου έστω πρώιμου φεμινισμού στον χώρο του κινηματογράφου.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της εικόνας του κυρίαρχου θηλυκού αποτελεί φυσικά το Faster, Pussycat! Kill! Kill!, το φιλμ στο οποίο παραδόξως οι πρωταγωνίστριες είναι περισσότερο ντυμένες από ποτέ. Τρεις go-go dancers γυρίζουν την έρημο της Καλιφόρνια με μία Porsche 356. Δεν υπαινίσσονται απλά ότι είναι δυνατές, και σε καμία περίπτωση δεν είναι εύθραυστα γοητευτικές όπως οι γυναίκες των νουάρ. Είναι κυριολεκτικά ασταμάτητες. Ορίζουν μόνες τους την τύχη τους επιτιθέμενες σε κάθε είδους ανδρικό σεξισμό. "Γυναίκες όπως δεν τις έχουμε ποτέ δει στο σινεμά ως τώρα"
Από την άλλη, σε πολλές ταινίες του οι πρωταγωνίστριες βιάζονται, μπλέκουν σε ένα σωρό βίαιες περιπέτειες, ή και δολοφονούνται. Υπάρχει όμως ένας παράγοντας που δεν πρέπει να ξεχνάμε: Αν και αδιαμφισβήτητος πατέρας του sexploitation, ο Meyer ζούσε και δημιουργούσε σε μία εποχή πολύ πιο αθώα όσον αφορά την παρουσίαση της γυναικείας σεξουαλικότητας στον κινηματογράφο. Ήταν ο πρωτοπόρος μιας πιο εύθυμης, παιχνιδιάρικης και χιουμοριστικής απεικόνισης του σεξ στην μεγάλη οθόνη, παρά ένας σεξιστής δημιουργός.
Τέλος, σύμφωνα με μαρτυρίες συνεργατών και πρωταγωνιστριών του, ο Meyer ήταν ένας από τους ελάχιστους σκηνοθέτες της εποχής που δεν δοκίμαζαν πρώτα τις ηθοποιούς στον... καναπέ τους.
Ο Russ Meyer, το rock n roll, οι Sex Pistols, ο John Waters, και ο Ταραντίνο
Το στίγμα που άφησε ο Meyer στην μετέπειτα ποπ κουλτούρα είναι πολύ μεγάλο. Όπως και πολλών άλλων δημιουργών, οι ταινίες του άρχισαν να αναγνωρίζονται κατευθείαν ως cult classics αρκετές δεκαετίες μετά την κυκλοφορία τους, και έχαιραν μεγάλης αποδοχής από την ροκ ν ρολ κοινότητα.
Οι Νορβηγοί Motorpsychο, που σχηματίστηκαν το 1989, δανείστηκαν το όνομα τους από το ομώνυμο φιλμ του Meyer, όπως ακριβώς και οι grunge Mudhoney – που σχηματίστηκαν στο Seattle το '88. Το ίδιο ισχύει και για το glam metal συγκρότημα από το Λος Άντζελες, Faster Pussycat (1986).
Το 1983 οι Cramps – που δεν θα μπορούσαν παρά να πίνουν νερό στο όνομα του εκκεντρικού σκηνοθέτη- διασκεύασαν το εισαγωγικό κομμάτι του Faster Pussycat στον δίσκο τους "Smell of Female".
Τέλος, το κομμάτι "Supervixen" από τον πρώτο ομώνυμο δίσκο των Garbage (1996) αποτελεί αναφορά στο φιλμ του Meyer.
Πολύ πριν από όλα αυτά όμως, το 1978, ο μάνατζερ των Sex Pistols Μάλκομ ΜακΛάρεν – που ήξερε πολύ καλά τι έκανε- προσέλαβε τον Meyer και τον επί χρόνια συνεργάτη του σεναριογράφο Roger Ebert για να αναλάβουν την δημιουργία της πρώτης ταινίας-ντοκιμαντέρ όπου θα πρωταγωνιστούσε το πολύ πανκ συγκρότημα.
Το όνομα του φιλμ ήταν "Who Killed Bambie?". Η συνεργασία δεν ευοδώθηκε και το φιλμ δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, μιας που ο ΜακΛάρεν δεν τα βρήκε στο οικονομικό κομμάτι με την 20th Century Fox που εκπροσωπούσε τους δύο δημιουργούς, και ήταν και ο βασικός χρηματοδότης του φιλμ.
Αλλά δεν είναι μόνο οι μουσικοί που ταυτίστηκαν με την δουλειά του. Ο John Landis (Blues Brothers), o John Waters, και ο Κουέντιν Ταραντίνο είναι μερικοί μόνο από τους σκηνοθέτες που είχαν επανειλημμένως δηλώσει πόσο επηρεάστηκαν από το έργο, την ματιά , και την κιτς αισθητική του Meyer (βλ. Kill Bill).
Ο Waters μάλιστα, κατά το γνωστό του υπερβολικό στυλ, είχε δηλώσει ότι το Faster Pussycat ήταν "αδιαμφισβήτητα η καλύτερη ταινία που γυρίστηκε ποτέ στην ιστορία του κινηματογράφου, και πιθανότατα καλύτερη από όσες ταινίες γυριστούν ποτέ στο μέλλον".
Το Faster Pussycat! Kill! Kill! είναι και η πιο αναγνωρίσιμη παγκοσμίως ταινία του Meyer, εμπνέοντας εκατοντάδες "απομιμήσεις" τραγούδια, βίντεο, comic χαρακτήρες, μπάντες, αφιερώματα, ακόμα και τον Matt Groening των Simpsons ο οποίος είμαι σίγουρη ότι σε ένα επεισόδιο μας συστήνει την αγαπητή Marge ως Βάρλα (Tura Satana).
Russ Meyer, "King of The Nudies"- Τα τελευταία χρόνια
Ο Meyer πέρασε την δεκαετία του '80 δουλεύοντας πάνω σε διάφορες αυτοβιογραφίες του, τόσο στον κινηματογράφο ("Breast of Russ Meyer"), όσο και στον χώρο του βιβλίου, γράφοντας για μία ολόκληρη δεκαετία το "A Clean Breast" το οποίο τελικά εκδόθηκε το 2000.
Είχε όλα τα δικαιώματα των ταινιών του, και κατά την διάρκεια των 90s έβγαλε εκατομμύρια κυκλοφορώντας τα σε κασέτες και αργότερα σε DVD.
Στα 72 του διαγνώστηκε με Αλτσχάιμερ, και δέκα χρόνια αργότερα, στις 18 Σεπτεμβρίου του 2004, πέθανε από πνευμονία. Δεν είχε παιδιά και παραχώρησε ολόκληρη την περιουσία του σε ένα κέντρο καταπολέμησης του Καρκίνου, εις μνήμην της μητέρας του.
Στην επιγραφή του τάφου του διαβάζουμε:
RUSS MEYER
"King of The Nudies"
"I Was Glad to Do It"