Η πολιτική, προφανώς, δεν είναι πεδίο αγάπης. Η αντίθεση, η διαφωνία, οι αντιπάθειες και τα μίση ακόμα είναι μέρος του παιχνιδιού της. Η αλήθεια της πολιτικής, στον βαθμό που αφορά τη μοιρασιά της εξουσίας, θα έχει χει πάντα ένα απόθεμα σκληρότητας. Εξού και οι σχέσεις αγνωμοσύνης, οι αποστασίες, οι παράδοξες συγκολλήσεις και αποκολλήσεις. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι όλα επιτρέπονται στο όνομα του εκλογικού στόχου ή της «αλλαγής των συσχετισμών».
Είναι διαφορετικό πράγμα η διαφωνία από το να παίζει κανείς με τον διχασμό. Οι διαφωνίες δεν είναι νοσηρές. Οι ιαχές για προδότες και φασίστες, για ξεπουλημένους και ηλίθιους είναι. Και αν έχουμε αισθανθεί πως εδώ και χρόνια υπάρχει μια αρρωστημένη κατάσταση, αυτή έχει να κάνει με την κουλτούρα του διχασμού. Το να μας υποβάλλουν σε ένα διαρκές δημοψήφισμα με την ψυχή στο στόμα, που επιπλέον δεν μας επιτρέπει να σκεφτούμε και να κρίνουμε.
Είναι διαφορετικό πράγμα η διαφωνία από το να παίζει κανείς με τον διχασμό. Οι διαφωνίες δεν είναι νοσηρές. Οι ιαχές για προδότες και φασίστες, για ξεπουλημένους και ηλίθιους είναι. Και αν έχουμε αισθανθεί πως εδώ και χρόνια υπάρχει μια αρρωστημένη κατάσταση, αυτή έχει να κάνει με την κουλτούρα του διχασμού.
Εδώ και καιρό, με τη Συμφωνία των Πρεσπών και τις αναταράξεις στο πολιτικό σύστημα ξαναζούμε την κατάρα: την προσπάθεια να στηθεί ένας κάθετος διχασμός ανάμεσα σε πρόοδο και αντίδραση, σε πατριώτες και εθνομηδενιστές. Ενώ είναι σαφές πως οι υπέρ και οι κατά της Συμφωνίας διασπείρονται σε όλους σχεδόν τους χώρους. Αυτό τον καιρό, είδαμε, ας πούμε, πολλούς εκσυγχρονιστές κεντρώους που απορρίπτουν τη Συμφωνία των Πρεσπών. Όχι μόνο από «αντι-σύριζα» διάθεση αλλά και γιατί οι άνθρωποι εκτιμούν πως δεν είναι καλή και συμφέρουσα για τη χώρα.
Από την άλλη, πολλοί αριστεροί και ριζοσπάστες στέκονται αρνητικά στην εξέλιξη, εφόσον, ως γνωστόν, τη Συμφωνία την επικροτούν και την προωθούν οι Αμερικανοί, οι Γερμανοί, το ΝΑΤΟ. Ξέρω όμως και κάποιους στην κεντροδεξιά που πιστεύουν άλλα από αυτά που εκφράζουν δημόσια στον παραταξιακό τους χώρο. Την ίδια στιγμή, οι έρευνες στην κοινή γνώμη δείχνουν πως σοβαρό τμήμα των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ του 2015 είναι αντίθετοι στη Συμφωνία, με φόβους σχεδόν παραπλήσιους με τους φόβους των «μακεδονομάχων».
Τι βλέπουμε όμως; Την προσπάθεια να κατασκευαστούν συμπαγή μπλοκ πάνω σε ένα θέμα που δεν διαιρεί, όπως είδαμε, τη Δεξιά από την Αριστερά αλλά χωρίζει αριστερούς από αριστερούς, κεντρώους από κεντρώους ακόμα και κεντροδεξιούς από άλλους μέσα στον συντηρητικό χώρο.
Από διαφορετικές πλευρές κάποιοι σπρώχνουν σε μια σύγκρουση ταυτοτήτων καθοδόν προς τις εκλογές. Σήμερα, που ασκείται πια σοβαρή κριτική στις πολιτικές της ταυτότητας και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, ορισμένοι στην Ελλάδα πιστεύουν ότι θα ωφεληθούν από μια πολιτισμική σύγκρουση μεταξύ «δύο λαών». Μικρόμυαλοι της Νέας Δημοκρατίας που νομίζουν πως έτσι εκμεταλλεύονται τη στιγμή, επιτελικοί του ΣΥΡΙΖΑ και των κυβερνητικών μηχανισμών και άλλοι που επενδύουν στη συγκεκριμένη ένταση για την είσοδο στη Βουλή.
Η άποψη ότι είναι ότι η καλλιέργεια του συγκεκριμένου διχασμού, δηλαδή η πολιτική του αξιοποίηση, θα διογκώσει τα δύο στρατεύματα, εξαφανίζοντας όλες τις άλλες φωνές και τις αποκλίνουσες ερμηνείες της κατάστασης. Και έτσι ενθρονίζεται μια νέα φάση αγανάκτησης, εξίσου κούφια πολιτικά, με την προηγούμενη. Βλέπουμε το αποτέλεσμα: έξωση των διαφορετικών φωνών από το «μαντρί», νοσταλγία για τους κομματικούς στρατούς της δεκαετίας του '80, χυδαία απλούστευση σε σύνθετα διλήμματα ‒ και όλα αυτά επιστρέφουν, ζητώντας να καθορίσουν τη δημόσια ζωή. Και, δυστυχώς, απαιτώντας να ορίσουν και το πώς θα σκεφτόμαστε και θα παρεμβαίνουμε στη συγκυρία.
Πιστεύω πως δεν έχουμε πολλούς λόγους για αισιοδοξία. Και πώς να είναι κανείς αισιόδοξος όταν ακούει τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης να δηλώνει πως δεν έχουν σημασία οι «τεχνητές πλειοψηφίες της Βουλής» μπροστά στα συναισθήματα και στα «όχι» του λαού. Να λέει δηλαδή ό,τι ακριβώς έλεγε σε κάθε ευκαιρία ο Αλέξης Τσίπρας ή τα ίδια που εκστομίζει σήμερα ο Μελανσόν στη Γαλλία. Θα ήταν κωμικό, αν δεν είχαμε πια μια πληγή που κακοφορμίζει μέσα από διαρκείς ακροβασίες στην κόψη της δημαγωγίας. Ας ελπίσουμε μόνο πως η πληγή θα κλείσει πριν μεταμορφώσει κι άλλους φιλελεύθερους σε μακεδονομάχους, κι άλλους φιλοκυβερνητικούς σε οπαδούς της κρατικής καταστολής φιλο-νατοϊκούς.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO