Περισσότεροι από 900 άνθρωποι, πολλοί από τους οποίους ήταν παιδιά, πέθαναν σαν σήμερα το 1978, σε μια μαζική αυτοκτονία που συγκλόνισε όλο τον κόσμο.
Πριν από τέσσερις δεκαετίες ο Τζέιμς Τζόουνς, ηγέτης μιας αμερικανικής λατρευτικής σέκτας στη ζούγκλα της Γουιάνας, διέταξε τους οπαδούς του να δολοφονήσουν έναν Αμερικανό ηγέτη και αρκετούς δημοσιογράφους και έπειτα τους ζήτησε να αυτοκτονήσουν μαζικά με κυάνιο.
Η σφαγή στην Τζόουνσταουν της Γουιάνα, ήταν μέχρι και την 11η Σεπτεμβρίου το μεγαλύτερο μοναδικό περιστατικό θανάτου πολιτών στην αμερικανική ιστορία.
Ο Τζέιμς Γουόρεν "Τζιμ" Τζόουνς ήταν ο ιδρυτής και ο ηγέτης του Ναού του Λαού, ο άνθρωπος που από ιεροκήρυκας ειρήνης και αγάπης κατέληξε να οδηγήσει σε θάνατο εκατοντάδες ανθρώπους.
Ο Τζόουνς γεννήθηκε στην Ιντιάνα και ξεκίνησε τον Ναό εκεί στη δεκαετία του 1950. Αργότερα μετακίνησε τον Ναό στην Καλιφόρνια, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, και απέκτησε φήμη με την κίνηση της έδρας του Ναού στο Σαν Φρανσίσκο στις αρχές του 1970.
Περιγράφεται ως έξυπνο και περίεργο παιδί, το οποίο ενστικτωδώς ένιωσε έλξη από τη θρησκεία, ιδιαίτερα από χαρισματικές χριστιανικές παραδόσεις, όπως η Πεντηκοστιανισμός ενώ ήταν ένας παθιασμένος υποστηρικτής της φυλετικής ισότητας.
Ο ιδιοσυγκρασιακός συνδυασμός του Ευαγγελικού Χριστιανισμού, η πνευματικότητα του New Age και η ριζοσπαστική κοινωνική δικαιοσύνη που διακήρυττε, προσέλκυσαν μια ενθουσιώδη μάζα πιστών την οποία αποκάλεσε εκκλησία του Ναού των Λαών.
Ο Ναός των Λαών υποστήριζε τον σοσιαλισμό και την κοινοτική ζωή και ενσωματώθηκε φυλετικά σε ένα εξαιρετικό πρότυπο που σπάνια συναντούσε κανείς μέχρι τότε. Το 1965, ο Τζόουνς διέταξε να μετακομίσει ο Ναός των Ναών στην Καλιφόρνια.
Απομακρύνθηκε σταδιακά από τις παραδοσιακές χριστιανικές διδασκαλίες, ισχυριζόμενος ότι ήταν η μετενσάρκωση μορφών όπως ο Χριστός και ο Βούδας.
Μέχρι τη δεκαετία του '70, ο Ναός των Λαών, είχε αποκτήσει σημαντική πολιτική επιρροή και αξιοσημείωτη αποδοχή. Η έντονη υπεράσπιση των καταπιεσμένων από τον Τζόουνς, κέρδισε τον θαυμασμό των προσωπικοτήτων όπως η Άντζελα Ντέιβις και ο Χάρβεϊ Μιλκ και υποστήριξη ομάδων όπως οι Μαύροι Πάνθηρες.
Ο Ναός των Λαών ήταν επιτυχής, όπως σημειώνει ο David Talbot στο Salon, εν μέρει επειδή ήταν πολιτικά χρήσιμος: «Ο Τζόουνς μπορούσε να δώσει πολλούς πιστούς σε διαδηλώσεις, εκστρατείες και πολιτικούς χώρους».
Εντούτοις, υπήρχαν ήδη τα πρώτα σκοτεινά σημάδια. Οι οπαδοί αφιερώνονταν πλήρως στο ουτοπικό έργο της εκκλησίας, απέρριπταν τον προσωπικό τους πλούτο, εργάζονταν χωρίς αμοιβή πολλές ώρες για την εκκλησία και συχνά αποκόβονταν τελείως από τις οικογένειές τους.
Στη μελέτη του για τη σέκτα, ο συγγραφέας Shiva Naipaul, ισχυρίστηκε ότι ο ναός των Λαών ήταν στην καρδιά του ένα φονταμενταλιστικό θρησκευτικό κίνημα. Το αποτέλεσμα «δεν ήταν ούτε η φυλετική δικαιοσύνη ούτε ο σοσιαλισμός αλλά μια παρωδία των δύο», έγραφε ο συγγραφέας.
Ο Τζόουνς, που από καιρό πίστευε ότι οι ΗΠΑ κινδυνεύουν από επικείμενο πυρηνικό ολοκαύτωμα, αναζητούσε ένα μέρος όπου η εκκλησία του θα ήταν «ασφαλής». Τελικά επέλεξε τη Γουιάνα, μια πρώην Βρετανική αποικία στη Νότια Αμερική.
Το 1977 ο Ναός των Ναών μετακόμισε το αρχηγείο του σε μια απομακρυσμένη περιοχή στη ζούγκλα της Γουιάνας. Ο Τζόουνς έλεγε πως εκεί θα μπορούσαν να οικοδομήσουν μια ουτοπική κοινωνία χωρίς ανάμιξη των κυβερνήσεων ή των μέσων ενημέρωσης. Οι πιστοί του ακολούθησαν και άρχισαν να μετατρέπουν τη ζούγκλα σε μια κλειστή αγροτική κοινότητα που έγινε γνωστή ως Τζόουνσταουν, ο τόπος της μεγάλης σφαγής.
Η εκκλησία μετέδιδε τους μονόλογους του Τζόουνς στους κατοίκους από το μεγάφωνο καθώς εκείνοι εργάζονταν σκληρά και τα βράδια παρακολουθούσαν υποχρεωτικά μαθήματα προπαγάνδας.
Ελάχιστα πράγματα ήταν γνωστά για τη ζωή εκεί, αλλά κανείς δεν έδινε άλλωστε και ιδιαίτερη σημασία, θεωρώντας πως ήταν απλά μια ομάδα τρελών που αποφάσισε να απομακρυνθεί από τον κόσμο και να αφιερωθεί στη θρησκεία.
Η κυβέρνηση στη Γουιάνα αγνόησε τα σημάδια της αυταρχικής και παρανοϊκής κάμψης της λατρείας. Πίσω στις ΗΠΑ, όμως, οι γονείς των κατοίκων της κοινότητας άρχισαν να ανησυχούν για τις περίεργες επιστολές ή την έλλειψη τους από τα παιδιά τους και άσκησαν πιέσεις στην κυβέρνηση για έρευνα.
Όταν μια οικογένεια στις ΗΠΑ κέρδισε μια νομική μάχη για την επιμέλεια ενός παιδιού, η παράνοια στη σέκτα κλιμακώθηκε και πολλά άρχισαν να αλλάζουν. Η κοινότητα έγινε ένοπλο στρατόπεδο, με εθελοντές να απειλούν με πόλεμο και θάνατο όποιον εμπόδιζε το έργο τους.
Κατά τη διάρκεια της (φανταστικής) πολιορκίας, οι Black Panthers Huey Newton και η Άντζελα Ντέιβις μίλησαν στους κατοίκους για να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους. Η Ντέιβις είπε στους πιστούς ότι ήταν πρωτοπόροι της επανάστασης και έπρεπε να αντισταθούν σε αυτό που αποκαλούσε «μια βαθιά συνωμοσία» εναντίον τους.
Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ηγέτης του Ναού του Λαού, διέταξε να ξεκινήσουν ασκήσεις που ονομάζονταν «λευκές νύχτες», στις οποίες οι κάτοικοι θα ασκούσαν μαζική αυτοκτονία.
Η ανησυχία μεγάλωνε στις στις ΗΠΑ, και ο σύμβουλος της Καλιφόρνια Leo Ryan οργάνωσε ταξίδι με αντιπροσωπεία δημοσιογράφων και άλλων ερευνητών στην Τζόουνσταουν.
Η αντιπροσωπεία έφτασε στη ζούγκλα στις 17 Νοεμβρίου του 1978 και έγινε δεκτή από την ηγέτη. Ωστόσο κλήθηκε αναγκαίος ο τερματισμός της στις 18 Νοεμβρίου καθώς ένα μέλος της κοινότητας προσπάθησε να μαχαιρώσει τον Ryan. Αν και στην αρχή όλα έδειχναν ειρηνικά στην κοινότητα, η αποστολή σύντομα προσεγγίστηκε από πιστούς που ήταν πρόθυμοι να αποκαλύψουν τα βασανιστήρια και τις σκοτεινές τακτικές του ηγέτη τους.
Το πρωί, καθώς η αντιπροσωπεία επέστρεφε στην αεροδιάδρομο, συνοδευόμενη από δώδεκα κατοίκους και χωρίς να έχει αποκαλύψει το υλικό που είχε συγκεντρώσει, δέχτηκε την επίθεση που είχε διατάξει ο Τζόουνς
Καθώς γινόταν η επιβίβαση στα αεροπλάνα, οι κάτοικοι έβγαλαν όπλα και άνοιξαν πυρ. Σκότωσαν τον Ryan και τέσσερις άλλους - συμπεριλαμβανομένων δύο φωτογράφων- και κατάσχεσαν το υλικό της επίθεσης. Οι τραυματισμένοι επιζώντες έτρεξαν αιμόφυρτοι στο δάσος. Μια από τις βοηθούς του Ryan, η Jackie Speier, επέζησε και τώρα είναι σύμβουλος στο 14ο διαμέρισμα της Καλιφόρνια.
Μετά τους φόνους, ο ηγέτης πίσω στην κοινότητα, ανακοίνωσε ότι ήρθε η ώρα για την τελική «Λευκή Νύχτα». Για να μειώσει τις αντιδράσεις είπε στους κατοίκους ότι ο Ryan είχε ήδη δολοφονηθεί, σφραγίζοντας τη μοίρα της κοινότητας και χαρακτηρίζοντας «την επαναστατική αυτοκτονία» το μόνο πιθανό επόμενο βήμα.
Οι περισσότεροι το δέχτηκαν χωρίς διαφωνία αλλά κάποιοι εξαναγκάστηκαν να πιουν το δηλητήριο. Τα παιδιά, πάνω από 300, δηλητηριάστηκαν πρώτα και τα ηχητικά ντοκουμέντα που αργότερα ανακτήθηκαν από το FBI έχουν καταγράψει τις κραυγές του πόνου τους.
Όταν τα στρατεύματα της Γουιάνας έφτασαν στο σημείο το επόμενο πρωί, ανακάλυψαν τις σορούς. Ένας μικρός αριθμός επιζώντων, κυρίως ανθρώπων που είχαν κρυφτεί κατά τη διάρκεια της δηλητηρίασης, έκανε την εμφάνισή του. Ο Τζόουνς βρέθηκε νεκρός από πυροβολισμό και φαίνεται πως αυτοκτόνησε.