Αυτό μοιάζει να είναι το πιθανότερο σενάριο με όσα θα επακολουθήσουν, με στοιχεία από ρεπορτάζ που διενήργησε η Guardian:
Oι πρώτες ώρες
Ο Ντέιβιντ Κάμερον, δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να κάνει μια δήλωση έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ λέγοντας ότι θα σεβαστεί την εντολή του βρετανικού λαού. Το Υπουργείο Οικονομικών, η Τράπεζα της Αγγλίας και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα κινηθούν γρήγορα για να αναπτύξουν τα σχέδια που έχουν ετοιμάσει προκειμένου να αποτρέψουν το χάος της αγοράς.
Η σοκαρισμένη ευρωπαϊκή πολιτική τάξη θα βρεθεί αντιμέτωπη με άνευ προηγουμένου, δαιδαλώδες και δύσκολο διαζύγιο που θα μπορούσε να κρατήσει για χρόνια. Η ΕΕ θα ανταποκριθεί όπως και σε κάθε κρίση, συγκαλώντας έκτακτη σύνοδο κορυφής, κατά πάσα πιθανότητα ήδη μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Μέχρι το επόμενο πρωί θα γίνει γρήγορα σαφές ότι αν και οι βασικές διαδικασίες Brexit προβλέπονται στο νόμο με κάποια σαφήνεια, η πολιτική, το χρονοδιάγραμμα και η δυνητικά εκρηκτική μικροπολιτική θα φέρουν βαθιά αβεβαιότητα και νέες διαφωνίες μεταξύ του αποχωρούντων και της Ευρώπης.
Οι υπάλληλοι της Επιτροπής της ΕΕ, για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ανακαλύψει γρήγορα ότι έθεσε τον εαυτό του σε ρόλο ικέτη ενώ ο Jean-Claude Juncker έχει ήδη προειδοποιήσει το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να θυμάται ότι οι λιποτάκτες δεν αποχαιρετιούνται με ανοιχτές αγκάλες. "Είναι προς το συμφέρον μας να πάρουμε το διαζύγιο όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Δεν υπάρχει καμία όρεξη για διαπραγμάτευση νέων όρων στα δύο πρώτα χρόνια" λέει μια πηγή.
Άλλοι, κυρίως από το στρατόπεδο του Βrexit, υποστηρίζουν ότι ένα ηπιότερο διαζύγιο είναι δυνατόν και αρνούνται πως η ΕΕ κρατά όλα τα χαρτιά στη διαμόρφωση της νέας σχέσης μεταξύ ενός ανεξάρτητου Ηνωμένου Βασίλειο και της διχασμένης Ευρώπης.
Το πρώτο Σαββατοκύριακο (24 έως 26 Ιουνίου)
Και ενώ οι φανς του Glastonbury θα στρέφουν την προσοχή τους προς τους headliners, και οι οπαδοί του ποδοσφαίρου θα ετοιμάζονται για το ευρωπαϊκά πρωτάθλημα, οι αξιωματούχοι στο Λονδίνο και τις Βρυξέλλες θα ετοιμάζονται για έναν πολύ διαφορετικό αγώνα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η συζήτηση θα κινηθεί προς τις διαδικασίες του Brexit, και τη μη αναστρεψιμότητα της απόφασης. Μόνο η Γροιλανδία και η Αλγερία έχουν εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό μπλοκ, και η μόνη νομική οδός από τη σημερινή ΕΕ είναι μέσω του άρθρου 50, που παρεμβάλλεται από τη Συνθήκη της Λισαβόνας. Αυτό επιτρέπει σε μια χώρα να διαπραγματευτεί για δύο χρόνια τους όρους εξόδου της από τη στιγμή που ενημερώνει την ΕΕ σχετικά με την πρόθεσή της να φύγει. Η ψηφοφορία υπέρ του Brexit δεν αντιπροσωπεύει επίσημη κοινοποίηση. Αυτοί που παίζουν με το χρόνο θα υποστηρίζουν ότι πρέπει να υπάρξει διορία έξι εβδομάδων για τις νομικές προκλήσεις που αφορούν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και πως θα πρέπει να περιμένουμε το αποτέλεσμα να είναι απρόσβλητο από νομικές παρεμβάσεις.
Αλλά από τη στιγμή που η κοινοποίηση ενεργοποιείται, οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να επεκταθούν πέρα από μια περίοδο δύο ετών, εκτός εάν όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ συμφωνήσουν σε μια τέτοια επέκταση. Χρειάζεται μόνο ένα κράτος μέλος που να υποστηρίξει πως το διαζύγιο πρέπει να ολοκληρωθεί στο τέλος των δύο ετών. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε σε κάποιο σημείο στα δύο χρόνια να ανακαλέσει την απόφασή του να φύγει. Αν, για παράδειγμα, η συμφωνία που προσφέρεται από την ΕΕ είναι πολύ κακή, τίποτα στη Συνθήκη της ΕΕ δεν θα αποτρέψει την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να επιδιώξει ένα δεύτερο δημοψήφισμα.
Εβδομάδα 1
Η ενστικτώδης αντίδραση της ΕΕ απέναντι στο Brexit θα είναι η αυτοπροστασία της. Μια έκτακτη σύνοδος είναι πολύ πιθανή ώστε να βρεθεί κάτι αντίστοιχο με την "στιγμή Draghi" όταν ο επικεφαλής της ΕΚΤ είχε ανακοινώσει πως θα έκανε "ό,τι χρειαστεί" για να σώσει το ευρώ. Με τις αγορές σε ύφεση και τους Ευρωσκεπτικιστές σε όλη την Ευρώπη να παίρνουν θάρρος, η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη θα θελήσει μια κοινή διακήρυξη με αποφασιστικότητα πως θα συνεχίσει, πιθανώς ως μια ακόμη πιο ενωμένη Ευρώπη.
Ο διχασμός θα αρχίσει να κάνει την εμφάνισή του. Χώρες με με ισχυρούς δεσμούς με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως η Μάλτα, η Κύπρος και η Πολωνία μπορεί να κάνουν έκκληση για προφυλάξεις. Η Σλοβακία, που θα προεδρεύσει του Συμβουλίου κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016, δεν είναι καθόλου πρόθυμη να δει την Βρετανία να φεύγει. Η τάση στις Βρυξέλλες είναι να αντιμετωπιστεί το Ηνωμένο Βασίλειο τόσο αυστηρά που το Brexit να μην μπορεί μετά να παρουσιάζεται σε άλλα κράτη με σκεπτικιστές ως μια επιλογή χωρίς κόστος. "Θα είναι επιτακτικό να εμποδιστεί η μετάδοση του Brexit σε άλλες χώρες" λέει ευρωπαίος αξιωματούχος. Γάλλοι και Γερμανοί, που αντιμετωπίζουν επίσης προκλήσεις από τους δικούς τους ευρωσκεπτικιστές ενόψει των εκλογών του 2017, θα απαιτήσουν δράση. Θα θέλουν να μάθουν τι είδους μελλοντικές σχέσεις θα προτείνει η Βρετανία στην ΕΕ. Στο τραπέζι θα πέσει επίσης και η πρόσβαση της χώρας στην ενιαία αγορά αλλά και η συνέχιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων.
Ο Andrew Duff, πρώην ευρωβουλευτής των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, ο οποίος βοήθησε στο σχεδιασμό του άρθρου 50, λέει: "Η ΕΕ δεν θα μπορούσε να επιτρέψει μια απόσχιση που θα παρατείνει για πολύ την κατάσταση. Η ρήτρα λέει πως τα περισσότερα χαρτιά είναι στα χέρια εκείνων που παραμένουν".
Μέχρι το τέλος της εβδομάδας, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να διαπιστώσει αποκλεισμό από κάποιες συνεδριάσεις της ΕΕ ενώ οι υπόλοιποι 27 θα αποφασίσουν πως θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις αποχώρησης, με βάση τις προτάσεις της εκτελεστικής Επιτροπής.
Εβδομάδα 2
Μέσα στη Μεγάλη Βρετανία, ο Κάμερον είτε θα παραιτηθεί υπό καθεστώς πίεσης, πυροδοτώντας διαγωνισμό ηγεσίας σε μια στιγμή οικονομικού χάους ή θα πει πως έχει καθήκον να διαπραγματευτεί την έξοδο, ίσως παραμένοντας μέχρι το φθινόπωρο.
Είπε πως αμέσως θα ενεργοποιήσει το άρθρο 50 επειδή "οι Βρετανοί δικαίως θα περιμένουν να ξεκινήσει άμεσα", κίνηση που έχει επιβεβαιώσει και ο George Osborne χαρακτηρίζοντας "ζωτικής σημασίας" το "να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία", που θα χρειαστεί, σύμφωνα με τον ίδιο, περίπου ένα δεκαπενθήμερο.
Ωστόσο, ο Dominic Cummings, διευθυντής της εκστρατείας του Vote Leave, λέει πως το να τεθεί τόσο άμεσα σε ισχύ το άρθρο 50 "θα είναι τρελό και σαν να βάζεις ένα όπλο στο στόμα σου και να τραβάς την σκανδάλη".
Στο μεταξύ, ο Michael Gove υποστηρίζει πως οι παρατηρήσεις των Cameron και Osborne πρέπει να ερμηνευθούν υπό το πρίσμα της εκστρατείας τους στο δημοψήφισμα, καθώς είναι προς όφελος του Βρετανού πρωθυπουργού και της επιτροπής να υπερτονίζουν τους κινδύνους ενός Brexit.
Στην πραγματικότητα, σε περίπτωση που ηττηθούν στο δημοψήφισμα, ο άξονας Cameron-Osborne θα διαλυθεί κι η εξουσία θα περάσει στα χέρια του Gove και του Boris Johnson, που αμφότεροι έχουν δηλώσει πως δεν είναι ανάγκη να πάνε τρέχοντας προς την έξοδο.
Οι επόμενες λίγες εβδομάδες
Το κοινοβουλευτικό σώμα της Βουλής των Κοινοτήτων θα συναινέσει πως το καλύτερο για όλες τις πλευρές θα είναι να πάρουν τον χρόνο τους. Σύμφωνα με τον Cummings, θα χρειαστεί χρόνος μέσα στο καλοκαίρι για την Ευρώπη να παραδεχθεί πως είναι προσωπικό της συμφέρον να διατηρήσει τις εμπορικές σχέσεις με την Μεγάλη Βρετανία. Το ίδιο θα συμβεί και με την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην ενιαία αγορά και την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της ΕΕ.
Ωστόσο, η Agata Gostyńska-Jakubowska του pro-EU Centre for European Reform υποστηρίζει πως η μακρά καθυστέρηση "μπορεί να μην γίνει αποδεκτή από τους Ευρωπαίους εταίρους". Η Μεγάλη Βρετανία, παρατείνοντας την αγωνία, θα γίνει ανεπιθύμητο μέλος στις συναντήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οπότε πολιτικά, η Βρετανία δεν θα μπορεί να το καθυστερεί για πάντα και μέχρι τον Σεπτέμβριο η πίεση για εφαρμογή του άρθρου 50 θα είναι εντονότατη.
Φθινόπωρο 2016
Με το που θα εφαρμοστεί το άρθρο 50, το συμβούλιο υπουργών της ΕΕ, βέβαιο πλέον πως το Brexit συμβαίνει, μέσω πλειοψηφίας ψήφων θα συμφωνήσει για διαπραγματευτική εντολή υπό τη μορφή οδηγιών προς την Επιτροπή.
Η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί εκ νέου 80.000 σελίδες συμφωνιών με την ΕΕ και να αποφασίσει ποιες θα κρατήσει και ποιες θα εγκαταλείψει. Βρετανοί αξιωματούχοι σχολιάζουν πως κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό θα πάρει όλο αυτό, αλλά κάποιοι υπουργοί λένε πως αυτό μπορεί να "σέρνεται" στη Βουλή για χρόνια. Το Greenland, που έχει πληθυσμό 55.000, διαπραγματευόταν την έξοδό του για δύο χρόνια.
Οι οπαδοί του Brexit προτάσσουν γεωργία και ιχθυοκαλλιέργειες ως σχετικά εύκολα θέματα για διαπραγμάτευση, παρόλο που το 60% των εξαγωγών σε φαγητά και ποτά κι αντίστοιχο ποσοστό σε ψάρια πηγαίνουν στην ΕΕ. "Για να είμαστε ειλικρινείς κανείς δεν ξέρει πόσο θα τραβήξει όλο αυτό και όλοι κάνουμε σενάρια" δήλωσε ανώτατος Βρετανός αξιωματούχος.
Χειμώνας 2016
Το ένα σενάριο είναι πως ο πρώτος γύρος διαπραγματεύσεων σχετικά με την απόσυρση θα ολοκληρωθεί σε δύο χρόνια. Θα καλύψουν ζητήματα όπως υπολείμματα πληρωμών από τον προϋπολογισμό της ΕΕ από και προς τη Μεγάλη Βρετανία, τα βασικά δικαιώματα των Βρετανών πολιτών στην Ευρώπη, τα αμοιβαία δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις συντάξεις των Βρετανών δημοσίων υπαλλήλων της ΕΕ και την επανατοποθέτηση των ευρωπαϊκών πρεσβειών που έχουν βάση στην Βρετανία. Ωστόσο, ζητήματα μακροπρόθεσμα όπως οι μελλοντικές εμπορικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένων των δασμών, πιθανότατα να εξεταστούν χωριστά.
2017
Η εκστρατεία υπέρ του Brexit μπορεί να βρει πως ένα μέρος της αισιοδοξίας της για μια νέα εμπορική συμφωνία ήταν αβάσιμο. Ο Matthew Elliott, chief executive του Vote Leave, έχει δηλώσει πως "θα μπορούμε να εμπορευόμαστε με την ενιαία αγορά με ελεύθερους όρους συναλλαγών" κι επιμένει πως η πρόσβαση θα είναι άνευ δασμών και πως το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε ιδανική θέση για να επιτύχει μια τέτοια συμφωνία, χάρη στο μεγάλο εμπορικό έλλειμμα με τις μεγάλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. "Δεν μπορώ να διανοηθώ πως την επόμενη μέρα της ψήφισης του Brexit, η Angela Merkel θα επιτρέψει μια κατάσταση όπου οι βρετανικές αγορές θα είναι αποκλεισμένες από την BMW ή άλλες εταιρίες. Ομοίως και για τους γάλλους αγρότες, τους ιταλικούς οίκους μόδας και όλα τα συναφή" λέει ο Elliott.
Πολλοί βέβαια θεωρούν πως αυτό είναι υπερβολικά αισιόδοξο. Ο Κάμερον, για παράδειγμα, έχει επισημάνει πως το 44% των εξαγωγών της Μεγάλης Βρετανίας πηγαίνει στην ΕΕ, ενώ μόνο το 8% αυτών που εξάγει η ΕΕ έρχεται στη χώρα. Με άλλα λόγια, όπως λέει, η Βρετανία έχει τεράστια ανάγκη από μια συμφωνία.
Η επίτευξη μιας εμπορικής συμφωνίας σχετικής με τις υπηρεσίες θα είναι δύσκολη καθώς Γαλλία και Ιρλανδία εποφθαλμιούν για να αρπάξουν την ευκαιρία να τερματίσουν την επιχειρηματική κυριαρχία του Λονδίνου. Το ίδιο θα συμβεί και στις διαπραγματεύσεις με χώρες όπως η Κίνα, που θα είναι δύσκολες, καθώς σε αντίθεση με την υπόλοιπη ΕΕ ενδεχομένως δεν θα ενδιαφερθεί να συνάψει ξεχωριστή εμπορική συμφωνία με την Βρετανία.
Δεδομένου ότι όλο αυτό προκύπτει από τις διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες, το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου μπορεί να επιβληθεί και να απαιτήσει μια στενότερη σχέση με την ΕΕ από εκείνη που προβλέπεται από τους υποστηρικτές του Brexit. Ένα μοντέλο προσφέρεται από τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, οι οποίες είναι μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Ένας άλλος λόγος είναι η σχέση της Ελβετίας με την ΕΕ- στην πραγματικότητα μια σειρά από διμερείς συμφωνίες.
Οι βουλευτές θα αρχίσουν να χρησιμοποιούν την Βουλή των Κοινοτήτων για να χαλιναγωγήσουν τους Gove και Johnson. Εάν δεν χτυπηθεί καμία εμπορική συμφωνία θα αρχίσουν να γίνονται ολοένα και πιο ανήσυχοι καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να κάνει εμπόριο με την υπόλοιπη Ευρώπη σύμφωνα με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων Βουλή της Βουλής των Κοινοτήτων πρόσφατα σημείωσε το εξής: "Αν δεν ολοκληρωθεί η συμφωνία εντός της προθεσμίας των δύο ετών, το Ηνωμένο Βασίλειο θα κινηθεί προς τους συνήθεις όρους σχέσης με τον ΠΟΕ και μετά θα πρέπει να αποφασίσει ποιος από τους 6,987 ισχύοντες κανονισμούς της ΕΕ θα χρειαστεί να αντικατασταθεί από νόμο του Ηνωμένου Βασιλείου".
Τέλη 2017 ως 2018
Οι εκλογές σε Γερμανία και Γαλλία θα έχουν τελειώσει. Τα κόμματα των ευρωσκεπτικιστών πιθανότατα να έχουν δεχθεί πλήγμα από τις προφανείς δυσκολίες που θα βιώνει το Ηνωμένο Βασίλειο στις διαπραγματεύσεις του. Τα μειονεκτήματα της ζωής εκτός ΕΕ θα έχουν γίνει σαφή σε Γάλλους και Γερμανούς ψηφοφόρους.
Ας φανταστούμε μια κάθε άλλο παρά απίθανη έκβαση. Η ΕΕ θα εκβιάζει το Ηνωμένο Βασίλειο και η προθεσμία για το Brexit θα λήγει. Συνομιλίες της τελευταίας στιγμής αναμένεται να αρχίσουν και Βρετανός πρωθυπουργός Boris Johnson θα επιμένει πως θα παλέψει σκληρά για τη Βρετανία. Με λίγα διαπραγματευτικό ατού στη διάθεσή του, επιτυγχάνει μια συμφωνία με στενούς όρους εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά το μέλλον των εμπορικών σχέσεων θα είναι ασαφές. Από προεπιλογή, η Βρετανία θα πάψει να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα διαπραγματεύεται με την Ευρώπη σύμφωνα με τους κανόνες του ΠΟΕ έξω από την ενιαία αγορά, αντιμετωπίζοντας δασμούς στις εξαγωγές.
Η συμφωνία -όπως είναι- θα πρέπει να εγκριθεί από την πλειοψηφία του υπουργικού συμβουλίου. Τυχόν εναπομείναντες σύμμαχοι του Ηνωμένου Βασιλείου στο συμβούλιο θα καταψηφιστούν. Στη συνέχεια, θα χρειαστεί η έγκριση τόσο των Ευρωπαϊκών όσο και των βρετανικών κοινοβουλίων, ακολουθούμενη από επικύρωση από τα κράτη μέλη. Το Ηνωμένο Βασίλειο, τώρα εκτός ΕΕ, θα επιστρέψει στις Βρυξέλλες για να αρχίσει εκ νέου τις εμπορικές συνομιλίες.
Χρειάστηκαν 12 χρόνια για να μπει στην Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να ανακαλύψει, πως ακριβώς τόσο θα πάρει και για να περάσει την πόρτα εξόδου.