ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΑ ΜΟΤΣΚΑ
«Στην αρχή του χρόνου, βρέθηκα για δεύτερη φορά στην Υεμένη να εργάζομαι ως μαία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Άλλωστε αυτή είναι η δουλειά μου. Γυρίζω τον κόσμο, στα πιο δύσκολα σημεία του πλανήτη και κάνω τη δουλειά που αγαπάω περισσότερο από κάθετι άλλο. Βοηθάω τις γυναίκες να φέρουν στον κόσμο τα παιδιά τους.
Αυτή τη φορά όμως στην Υεμένη τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Όχι μόνο γιατί πήγα να εργαστώ μέσα στην εμπόλεμη ζώνη ενός σκληρού πολέμου. Αλλά γιατί αφέθηκα στην μαγεία αυτής της χώρας και της κουλτούρας. Την πρώτη φορά δεν ήταν έτσι. Ήμουν σφιγμένη και επικριτική. Δεν μπορούσα να καταλάβω το νίκαπ, τη μπούργκα δηλαδή που καλύπτει όλο το σώμα, ακόμα και το πρόσωπο. Το είχα πάρει προσωπικά. Πίστευα, ως τυπική δυτική γυναίκα, ότι έτσι καταπιέζεται η γυναικεία φύση. Αυτή τη φορά όμως πήγα προετοιμασμένη. Ίσως να με βοήθησαν και οι αποστολές μου στα σύνορα της Συρίας και στο προσφυγικό στην Ελλάδα, που ήρθα ακόμα πιο κοντά με αυτούς τους λαούς. Ήξερα πλέον ότι είναι θέμα κουλτούρας. Είναι άνθρωποι, που απλά είναι καλυμμένοι. Είναι μια πολύ προσωπική διαδικασία αυτή η συνειδητοποίηση. Και θέμα εμπειρίας. Κατάλαβα ότι δεν είμαι σε θέση να κρίνω αυτές τις γυναίκες. Έτσι μεγάλωσαν.
Οι γυναίκες της Υεμένης είναι οι πιο δυναμικές γυναίκες που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που πιστεύουμε όταν τις βλέπουμε επιφανειακά, φαντάσματα μέσα στη μαύρη μπούργκα. Δεν είναι άβουλα πλάσματα. Είναι μητέρες, μορφωμένες και δυναμικές. Απαιτούν για τον εαυτό τους αυτό που αξίζουν.
Μερικές φορές τις ρωτούσα αν έχουν συζητήσει με το σύζυγό τους, να μην καλύπτουν τουλάχιστον το πρόσωπό τους. Η απάντηση που έπαιρνα ήταν πάντοτε η ίδια. Εκείνος δεν θα είχε κανένα πρόβλημα με αυτό. Όμως εκείνες δεν το τολμούν γιατί η ίδια η κοινωνία δεν θα τις αποδεχόταν. Πώς μπορούν μόνες τους να σηκώσουν αυτό το βάρος, όταν η κοινωνία τους δεν είναι έτοιμη για αυτό;
Από τη στιγμή που δέχεσαι τους ανθρώπους ως έχουν, αυτό βγαίνει στη συμπεριφορά σου και αυτομάτως σε αποδέχονται κι εκείνοι. Είναι αμοιβαίο. Και τότε μπορείς να δεις ποιοι πραγματικά είναι αυτοί οι άνθρωποι. Έκανα δυνατές φιλίες με τις γυναίκες συναδέλφους μου. Πολλές φορές εντυπωσιάζονταν από τη φυσικότητα με την οποία έδενα το μαντήλι μου. Μου έλεγαν ότι το κάνω καλύτερα ακόμα και από εκείνες. Ότι έχω ρίζες από τη Μέση Ανατολή. Στο τέλος τις αποστολής μου συνειδητοποίησα ότι δεν με ενοχλούσε καν που κάλυπτα κι εγώ το πρόσωπο μου. Περνούσαμε ποιοτικές στιγμές με τις γυναίκες πίνοντας τσάι, καπνίζοντας σίσα, συζητώντας για τις ζωές μας.
Οι γυναίκες στην Υεμένη αγαπούν πολύ τα έντονα χρώματα. Μες στο σπίτι φορούν το μαντήλι με πολύχρωμα ρούχα. Ίσως για να ισορροπήσουν το μαύρο της μπούργκας εκτός σπιτιού. Πέρα από τα έντονα ρούχα, οι γυναίκες αγαπούν και το έντονο βάψιμο. Έχω πάει σε γάμο και η νύφη ήταν «γκόθικ». Έντονη πούδρα, πορτοκαλί με ροζ σκιά, κατακόκκινα χείλη. Έχουν τη δική τους κοινωνία οι γυναίκες στην Υεμένη. Και περνούν καλά. Ακόμα και με τη μπούργκα θεωρούν ότι είναι όμορφες, κάτι το οποίο το βλέπω κι εγώ. Με το δικό τους τρόπο θα βγάλουν τη θηλυκότητά τους και θα προσελκύσουν τους άνδρες. Απλά δεν είναι ο δικός τους τρόπος τόσο φαινομενικός ή οπτικός θα έλεγα. Είναι πολύ περισσότερα.
Στην κλινική δούλευα μαζί με 16 μαίες. Δουλεύαμε ασταμάτητα. Το νοσοκομείο μας βρίσκεται στη Σαάντα, στα σύνορα με τη Σαουδική Αραβία με την οποία ουσιαστικά έχουν πόλεμο. Είναι το μοναδικό, αξιόπιστο, μεγάλο κρατικό νοσοκομείο της επαρχίας. Υπήρχαν ασθενείς που ταξίδευαν μέχρι και 12 ώρες για να έρθουν να νοσηλευτούν. Όταν παραλάβαμε οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα τη μαιευτική κλινική του νοσοκομείου είχαμε 20 τοκετούς τον μήνα. Τον Μάρτιο, φτάσαμε να έχουμε 460 τοκετούς, δηλαδή περίπου έναν τοκετό κάθε ώρα. Οι ρυθμοί ήταν εξοντωτικοί, αλλά το ευχαριστήθηκα. Από ένα σημείο και μετά η ενέργεια βγαίνει μόνη της. Το θεωρούσα χρέος μου να τα δώσω όλα. Σίγουρα έπαιξε ρόλο και η υποστήριξη που είχα και από τις υπόλοιπες μαίες. Εντυπωσιάστηκα από την αφοσίωσή τους. Αγαπούν αυτή τη δουλειά, γιατί θέλουν να βοηθήσουν την κοινότητά τους. Συμπάσχουν με τη γυναίκα που έχει πόνους τοκετού. Είδα μαίες να ρισκάρουν τη ζωή τους και να κάνουν διακομιδές ασθενών εν μέσω πυρών. Αυτές οι γυναίκες είναι οι πραγματικές ηρωίδες.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την έγκυο γυναίκα που παρέλαβα με 45% εγκαύματα σε όλο της το σώμα από βομβαρδισμό του σπιτιού της κι ενώ βρισκόταν στον τοκετό. Το μωρό είχε αρχίσει να βγαίνει, αλλά η γυναίκα αδυνατούσε να δει από τα τραύματα στο πρόσωπο. Είχα ανατριχιάσει. Η γιατρός μας της περιποιούταν τα εγκαύματα κι εγώ προσπαθούσα να την εξετάσω για να φέρουμε το μωρό. Ίσως εκείνη τη στιγμή να συνειδητοποίησα τον λόγο που η ζωή έχει εξαιρετική σημασία στην Υεμένη. Γιατί η ζωή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον θάνατο. Αναπληρώνουν αυτούς που χάνονται στον πόλεμο με τη νέα ζωή. Είναι απόλυτα συνειδητό. Το ξέρω ότι μπορεί να σοκάρει, αλλά εν καιρώ πολέμου η νέα ζωή στη Μέση Ανατολή φέρνει την ελπίδα ότι το γένος δεν θα εξαφανιστεί. Το έχω δει στη Συρία. Το έχω δει στη Θεσσαλονίκη το καλοκαίρι, όταν συνάντησα 8 μηνών έγκυο πρόσφυγα που περπατούσε δεκάδες χιλιόμετρα με τα πόδια με 42 βαθμούς για να φτάσει στην Ειδομένη, να περάσει στα Σκόπια και να γεννήσει στη Γερμανία. Κι εγώ έλεγα "πώς είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό;". Κι όμως είναι. Είναι υποχρέωσή τους να μην σταματήσουν. Είναι υποχρέωσή τους να συνεχίσουν τη ζωή. Είναι μια διαφορετική νοοτροπία που οφείλουμε να σεβαστούμε.
Οι γυναίκες της Υεμένης είναι οι πιο δυναμικές γυναίκες που έχω γνωρίσει στη ζωή μου. Δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που πιστεύουμε, όταν τις βλέπουμε επιφανειακά, φαντάσματα μέσα στη μαύρη μπούργκα. Δεν είναι άβουλα πλάσματα. Είναι μητέρες, μορφωμένες και δυναμικές. Απαιτούν για τον εαυτό τους αυτό που αξίζουν. Μπορεί ο σύζυγος να είναι το κεφάλι της οικογένειας, αλλά αυτές είναι ο λαιμός, στον οποίο στηρίζεται το κεφάλι. Παρακολουθούν τα πάντα και επιβάλλονται με τον τρόπο τους, ενώ ταυτόχρονα είναι θαυμάσιες μητέρες. Και οι άντρες σέβονται τις γυναίκες. Δεν αισθάνθηκα ούτε στιγμή φόβο από τους άνδρες. Το αντίθετο μάλιστα. Πήρα μεγάλο σεβασμό.
Δεν μπορώ να ακούω ότι αυτή η χώρα αξίζει να βομβαρδίζεται. Πρόκειται για μια πολύ αξιόλογη χώρα, με μοναδική ιστορία και τη δική της ιδιαίτερη κουλτούρα. Αγαπώ την Υεμένη σαν δεύτερη μου πατρίδα. Νιώθω έναν ιδιαίτερο δεσμό με τη Μέση Ανατολή. Είναι πολύ κοντά στον τρόπο που έχω μεγαλώσει στη δική μου οικογένεια. Είσαι εκεί και για τους υπόλοιπους, όχι μόνο για τον εαυτό σου. Υπάρχει ένας ρομαντισμός στις ανθρώπινες σχέσεις που δεν βλέπεις πια συχνά εδώ. Ελπίζω μια μέρα να επιστρέψω ως τουρίστρια και να θαυμάσω τις πραγματικές ομορφιές αυτής της χώρας, όπως μου υποσχέθηκε ο φαρμακοποιός της κλινικής μας, καθώς με αποχαιρετούσε. Τώρα πια ξέρω ποιοι είναι οι άνθρωποι της Υεμένης κάτω από την μπούργκα και τα παχιά μουστάκια. Και ανυπομονώ για την επόμενη φορά που θα τους ξανασυναντήσω».
Με αφορμή τη Γιορτή της Μητέρας, κάνε ένα Δώρο Χωρίς Σύνορα στη μητέρα σου και βοήθησε μια άλλη μητέρα που σε χρειάζεται εδώ.
Η Λία Μότσκα είναι μαία στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα