Τον περασμένο Νοέμβριο η Ελλάδα μπήκε ξανά σε καθολικό lockdown, αλλά η Παναγιώτα και ο Γιώργος, μαθητές της πρώτης λυκείου από το Κερατσίνι, δεν πτοήθηκαν από τους περιορισμούς και συνέχισαν να σχεδιάζουν εξ αποστάσεως το όραμά τους για το μέλλον των θερμοκηπίων.
Η συμμετοχή τους στον 2ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Generation Next του Ιδρύματος Vodafone ήταν η αιτία για να ασχοληθούν με ένα φαινομενικά μικρό πρόβλημα στη γειτονιά τους, που πληροφορήθηκαν τυχαία, δίνοντας μια ευρηματική λύση με δυνατότητες παγκόσμιας εφαρμογής.
Όλα ξεκίνησαν όταν ο καθηγητής τους, Κωνσταντίνος Γιανναράς, αντιμετώπισε δυσκολίες στην παραγωγή των λαχανικών του, καθώς το φύλλωμα ορισμένων φυτών είχε στιγματιστεί από μια ασθένεια. «Μετά από μια εκτεταμένη έρευνα καταλάβαμε ότι δεν ήταν αυτή η μόνη περίπτωση και ότι άλλοι αντιμετώπιζαν το ίδιο πρόβλημα. Αντιληφθήκαμε πως τα αίτια του προβλήματος δεν ήταν τοπικής εμβέλειας αλλά παγκόσμιας», εξηγούν οι δύο μαθητές που αποφάσισαν να δημιουργήσουν ένα αυτοματοποιημένο σύστημα παρακολούθησης και βελτιστοποίησης των καλλιεργειών σε θερμοκήπια, το Newclear Vision. Και τα κατάφεραν μέσα σε μόλις τρεις μήνες.
Με τη χρήση «μηχανικής όρασης» και τεχνητής νοημοσύνης, ανέπτυξαν ένα σύστημα που μαθαίνει να αναγνωρίζει τα πρώτα σημάδια ασθενειών στα φυτά. Μέσω του Machine Learning, το «μάτι» του συστήματος -μία περιστρεφόμενη κάμερα- εντοπίζει τα άρρωστα φυλλώματα και ενημερώνει εγκαίρως, σώζοντας την υπόλοιπη σοδειά.
Πρέπει να τους ρωτήσω. Πώς είναι δυνατόν να έφτιαξαν κάτι τόσο περίπλοκο και αποτελεσματικά μέσα σε δώδεκα εβδομάδες; Είναι μόλις 15 ετών.
Στο μυαλό μου έρχεται η πλατφόρμα www.generationnext.vodafone.gr. Όλες οι πληροφορίες συγκεντρωμένες. Ιστορίες επιτυχημένων ιδεών. Ένα κάλεσμα προς όσους ενδιαφέρονται. Κίνητρα και δυνατότητες στην άκρη των δακτύλων των παιδιών όπως ο Γιώργος και η Παναγιώτα.
«Ο καθένας μπορεί να το καταφέρει» μου απαντά με φυσικότητα η Παναγιώτα Τρελλοπούλου. «Θεωρώ ότι όλοι μπορούν να καταφέρουν τα πάντα.»
Τους μιλώ μέσω Skype με φόντο το NewClear Vision. Δύο έφηβοι εφευρέτες στο στοιχείο τους. «Οι θετικές επιστήμες βοηθούν. Μαθηματικά και φυσική, στον τρόπο σκέψης αλλά και στην πράξη. Δεν χρειάζεται ιδιοφυΐα αλλά προσπάθεια» σχολιάζει ο Γιώργος Κρανιδιώτης. «Αυτό το σύστημα έχει εφαρμογές παντού. Μπορώ να ανιχνεύσω μια αλλοίωση σε φύλλο, ένα μυρμήγκι, οτιδήποτε. "Αυτό είναι άρρωστο φύλλο, αυτό δεν είναι. Το σύστημα μαθαίνει.»
Δεν δυσκολεύτηκαν; Δεν σκέφτηκαν να τα παρατήσουν εν μέσω πανδημίας; «Προβλήματα σε θέματα προγράμματος και κατασκευής φυσικά και υπήρξαν. Πάντα υπάρχουν. Δεν γίνεται να καταφέρεις κάτι χωρίς κανένα εμπόδιο. Το περιμέναμε και το αντιμετωπίσαμε. Δεν σκεφτήκαμε ποτέ να τα παρατήσουμε. Η δυσκολία είναι αυτή που πολλές φορές μας πεισμώνει να πούμε "θα το καταφέρουμε"».
Όταν τα σχολεία έκλεισαν, το εργαστήριό τους βρήκε στέγη στο πατρικό σπίτι του καθηγητή τους, όπου διαμόρφωσε ειδικά έναν χώρο για το μίνι - θερμοκήπιο των δοκιμών. Ένας χώρος ήταν απαραίτητος, διότι ο κορωνοϊός τους απομάκρυνε τελείως από το σχολείο, και έπρεπε κάπου να δουλέψουν τις ιδέες τους.
Η Παναγιώτα και ο Γιώργος έγιναν ομάδα στην Α Γυμνασίου, που πάντα τους καθοδηγούσε ο καθηγητής τους, Κωνσταντίνος Γιανναράς. Πέρυσι είχαν και πάλι διακριθεί, με ένα σύστημα ελέγχου για θέσεις πάρκινγκ ΑμεΑ, το οποίο διασταυρώνει ηλεκτρονικά αν το όχημα που πλησιάζει έχει δικαίωμα στάθμευσης. Φέτος ανέβηκαν στη δεύτερη θέση του διαγωνισμού Generation Next του ιδρύματος Vodafone και, όπως μου λένε, ήδη ετοιμάζουν την επόμενή τους συμμετοχή.
Έχουν κι άλλες ιδέες, πολλές, και φυσικά δεν μου τις αποκαλύπτουν. Η συζήτηση επιστρέφει στο φουτουριστικό τους θερμοκήπιο: Μου εξηγούν πως το ηλεκτρονικό κέντρο μετρήσεων είναι απλώς ο «πυρήνας» ενός πλήρως οικολογικού συστήματος, από «πράσινους» και ανανεώσιμους πόρους για κάθε λειτουργία - από τον εξαερισμό και τη θέρμανση έως το πότισμα των φυτών. Η παροχή ρεύματος εξασφαλίζεται μέσω ενός φωτοβολταϊκού πάνελ. Για το πότισμα αξιοποιείται το βρόχινο νερό που διοχετεύεται στο θερμοκήπιο, αφού ελεγχθεί η οξύτητα και η θερμοκρασία του.
Έχουν ενσωματώσει διάφορους αισθητήρες για τον συχνό έλεγχο της υγρασίας των φυτών και της θερμοκρασίας. Σε περίπτωση που μία μέτρηση βγει εκτός ορίων, το σύστημα θα αντιδράσει αυτόματα: Αν η θερμοκρασία είναι χαμηλή, θα ενεργοποιηθεί η θερμαντική λάμπα ή θα επιτραπεί ο εξαερισμός.
Αυτό που κατάφεραν τελικά, ήταν πολύ μεγαλύτερο από τον αρχικό τους στόχο, αφού με την εφεύρεσή τους αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα επάλληλα περιβαλλοντικά ζητήματα: «Ο πλανήτης έχει αυξημένες ανάγκες σίτισης του πληθυσμού, άρα και καλλιέργειας, η οποία όμως γίνεται με τη χρήση διάφορων χημικών ουσιών, που έχουν αποδειχθεί βλαβερές για το περιβάλλον, για τα ίδια τα φυτά, τα ζώα και τους ανθρώπους. Το γνωστό φαινόμενο του θερμοκηπίου, οφείλεται, εν μέρει, στα αυξημένα ποσοστά του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα». Το σύστημά τους, προωθεί βιώσιμες λύσεις για όλα αυτά.
«Πάντα πηγαίνουμε ταπεινά» μου λέει η Παναγιώτα. «Και εγώ και ο συνεργάτης μου είχαμε το «μικρόβιο», δεν καταπιεστήκαμε σε τίποτα και δεν χρειάστηκε ποτέ να αποστηθίσουμε κάτι απ' έξω ή να το κάνουμε σαν αγγαρεία όπως το υποχρεωτικό διάβασμα. Όλα γίνονταν κατά τη διάρκεια του χρόνου, πιάναμε κατσαβίδια, μάθαμε προγραμματισμό, σταδιακά, μέσω της πρακτικής εφαρμογής.»
Παρατηρώ πως αποκαλεί τον συμμαθητή της «συνεργάτη». Θα μπορούσε στο μέλλον η ομάδα τους, η Envi.Tech, να μετουσιωθεί σε εταιρεία; «Ναι το έχουμε σκεφτεί. Εννοείται [...] Όχι όμως με σκοπό το κέρδος» μου απαντά η ίδια. Είναι δυνατόν αυτή η τεχνολογία να εφαρμοστεί σε μεγάλης κλίμακας καλλιέργειες; Φυσικά. Πολλά θερμοκήπια θέλουν να εισαγάγουν τις νέες τεχνολογίας για να απελευθερωθούν χέρια εργασίας.
Τώρα η επιτυχία των δύο μαθητών αλλάζει το κλίμα και στην τοπική κοινωνία, με εκπαιδευτικούς να συζητούν τη δημιουργία μιας ρομποτικής ακαδημίας για την επίλυση τοπικών προβλημάτων μέσω της τεχνολογίας.
Η ιδέα της Παναγιώτας και του Γιώργου ήταν μόλις μία από τις 374 ιδέες, που έχουν γεννηθεί, στο πλαίσιο του προγράμματος Generation Next, όπου χιλιάδες έφηβοι από όλη την Ελλάδα γνώρισαν τις νέες τεχνολογίες, εκπαιδεύτηκαν στο STEM, πειραματίστηκαν και επιχείρησαν να δημιουργήσουν ένα καλύτερο μέλλον.
«Ο καθένας έχει τις δυνατότητες να καταφέρει αυτό που κάναμε. Απλώς χρειάζεται εξάσκηση - άλλος λιγότερη, άλλος περισσότερη. Με την εξάσκηση όλα κατακτιούνται», λέει ο Γιώργος. «Φυσικά και χρειάζεται η σκληρή δουλειά, και γενικά να είσαι ένας άνθρωπος που διαβάζει και προσπαθεί. Γιατί αν δεν προσπαθήσεις για κάτι, δεν θα μπορέσεις να πας μπροστά», προσθέτει η Παναγιώτα.
Η συνέντευξη τελειώνει και καταλαβαίνω την πραγματική αξία του προγράμματος Generation Next. Είναι «θερμοκήπιο» ιδεών, νέων παιδιών και εμπνέει καθηγητές να οραματίζονται ακαδημίες ρομποτικής. Κλείνοντας το laptop μου, σκέφτομαι ότι πολλά πράγματα κρίνονται από τις ευκαιρίες και τα ερεθίσματα, για παιδιά που έχουν κλίση και το «μικρόβιο», ακόμα και στην εποχή του κορωνοϊού.
Η συμμετοχή και η διάκριση σε τόσο μικρή ηλικία, δίνει κίνητρα και θέτει τις βάσεις για μία ζωή που σε άλλη περίπτωση ίσως είχε μείνει απραγματοποίητη, ένα υποθετικό «τι θα συνέβαινε εάν». Τώρα ο Γιώργος και η Παναγιώτα ξέρουν τι θα συνέβαινε αν. Γιατί συνέβη. Τώρα, η ερώτηση που κάνουν στους εαυτούς τους είναι διαφορετική: What's Next? «Τι θα συμβεί από εδώ και πέρα;»
Είμαι περίεργος για την απάντηση, για τις εφευρέσεις που θα γεννηθούν στον τρίτο πανελλήνιο διαγωνισμό Generation Next, αν και οι νικητές του φετινού διαγωνισμού μας έκαναν ήδη spoiler: «Όλοι έχουν τις δυνατότητες. Ο καθένας μπορεί να τα καταφέρει. Όλα συνδέονται»
Οι δηλώσεις συμμετοχής για τον νέο διαγωνισμό Generation Next έχουν ξεκινήσει και όσοι μαθητές το επιθυμούν, μπορούν να μπουν στο www.generationnext.vodafone.gr και να διαμορφώσουν το μέλλον δίνοντας τη δική τους λύση!