Μέσα στον Μάιο (22-24/5) είχε οριστεί το πρώτο Φεστιβάλ ταινιών πορνό της Αθήνας στο φιλόξενο σινέ Τριανόν. Η πανδημία ανέβαλε το The Athens Porn Film Festival – Satyrs and Maenads όμως η διοργάνωση θέλησε να αφήσει και στον μήνα αυτό το «ίχνος» της μέσα από μια ειδική προβολή το εν λόγω διήμερο, με τέσσερις ελληνικές και μια κυπριακή συμμετοχή που θα είναι διαθέσιμες για ένα 48ωρο σε live steaming από το PinkLabelTv.
Το online πρόγραμμα της εκδήλωσης που παρουσιάζει η drag queen Μελίτα Σκαμπώ περιλαμβάνει «BDSM ηλιοβασιλέματα, ένα σαπφικό ταξίδι στον κόσμο της κλειτορίδας, μαγικά όργια σε σπηλιές και μια παρωδία ταινιών πορνό από τα '70s και τα '80s», καθώς διαβάζω και αυτό το διαδικτυακό event έδωσε αφορμή για μια συζήτηση με τον διοργανωτή και σκηνοθέτη Μενέλα Σιαφάκα για πορνό, πολιτική ανυπακοή, σάτυρους και μαινάδες, καραντίνα και ΛΟΑΤΚΙ+ ορατότητα, θεματικές-«ταμπού» όπως η σεξεργασία και ειδικά το κεφάλαιο σεξουαλικότητα και αναπηρία, καθώς επίσης για queer art, την οποία ορίζει ως «μια τέχνη που εναντιώνεται στο κυρίαρχο αφήγημα της κανονικότητας και της κοινωνίας του θεάματος». Για τον ίδιο, εξάλλου, το The Athens Porn Film Festival στοχεύει καταρχήν στην ευαισθητοποίηση και τη συμπεριληπτικότητα γύρω από την επιθυμία, το σεξ και τη σεξουαλικότητα σε όλες τις δυνατές τους μορφές, πολύ περισσότερο εκείνες που το κυρίαρχο αφήγημα θεωρεί a priori αδύνατες ή προβληματικές.
Mια και η ελληνική κυβέρνηση κωλυσιεργεί στην οικονομική ενίσχυση των καλλιτεχνών, αποφασίσαμε να παραχωρήσουμε 10% των εσόδων στους δημιουργούς της κάθε ταινίας.
— Παίρνοντας αφορμή από ένα άλλο γνωστό σου πρότζεκτ, το Civil Disobedience, θα σε ρωτήσω αρχικά αν πολιτική ανυπακοή και (υγειονομική) καραντίνα είναι έννοιες συμβιβάσιμες. Και επειδή η πανδημία είναι ακόμα εδώ, πώς θα βρει λες η «επόμενη μέρα» τους Σάτυρους και τις Μαινάδες του Athens Porn Film Festival;
Όσο η υγειονομική καραντίνα παραμένει επιστημονικά (ή, έστω, επειδή έχουμε ανεπαρκείς δομές υγείας) η καλύτερη επιλογή, δεν χρειάζεται ανυπακοή. Η πολιτική ανυπακοή είναι μια πράξη αντίστασης στην εξουσία όταν αυτή είναι ή αρχίζει να γίνεται παράλογη. Οι Σάτυροι και οι Μαινάδες, τώρα, περνούν και μόνοι τους καλά, τα καταφέρνουν μια χαρά. Το μότο μας είναι: Stay Home, Stay Safe, Masturbate. H περίοδος αυτή μπορεί να θεωρηθεί και ως ένα κοσμικό edging που παρατείνει την έλευση του οργασμού κάνοντάς τον καλύτερο.
— Πόσο συνιστούν «απειλή» για τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τη φύσει κοινωνική και εξωστρεφή κουλτούρα της οι περιορισμοί κυκλοφορίας και η εφαρμογή μέτρων κοινωνικής απόστασης; Μήπως ταυτόχρονα είναι και μια πρόκληση εποικοδομητική, τρόπον τινά;
Θα πρότεινα να το δούμε σαν πρόκληση. Ως κοινότητα και κουλτούρα θεωρούμαστε άλλωστε –και είμαστε πράγματι– από τις πιο δημιουργικές και εφευρετικές. Ας μην αφήσουμε ακόμα και απαραίτητα υγειονομικά μέτρα να λειτουργήσουν σε βάρος της ενδοκοινοτικής και γενικότερα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Τι διάολο, είμαστε οι πρώτοι που χρησιμοποιήσαμε την τεχνολογία για να μας δείξει πόση ακριβώς απόσταση μας χωρίζει από το επόμενο σεξουαλικά διαθέσιμο άτομο. Σήμερα εξάλλου χάρη στο Ίντερνετ και τις διαδικτυακές εφαρμογές, ακόμα κι ένα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδί που ζει σε ένα απομακρυσμένο χωριό ή νησί δεν νιώθει τελείως μόνο. Επειδή, εντούτοις, είμαστε μια κοινότητα μαθημένη να ζει υπό απειλή, ας κρατάμε τα μάτια μας ανοιχτά.
— Κάποιοι απαξιώνουν τις online παραστάσεις, προβολές, συναυλίες κ.λπ. εκδηλώσεις ως φτηνό υποκατάστατο των κανονικών. Εσύ τι πιστεύεις;
Είμαι πάρα πολύ υπέρ των συλλογικών εμπειριών και της φυσικής παρουσίας. Το ζωντανό περιέχει μια ενέργεια μαγική και πάντα θα το προτιμώ. Καλύτερα ίσως να μη σκεφτόμαστε τις online εκδηλώσεις σαν υποκατάστατα αλλά ως κάτι διαφορετικό, με δικούς τους κανόνες. Αλλιώς σκηνοθετείς για το θέατρο, την τηλεόραση ή το σινεμά επειδή ακριβώς κάθε μέσο διαφέρει.
— Συνδέονται κάπως οι πέντε ταινίες της προγραμματισμένης προβολής;
Η προβολή είναι ουσιαστικά μια ενότητα που αποτελούν οι πέντε αυτές ταινίες συνολικής διάρκειας 62' και θα είναι διαθέσιμη μόνο για 48 ώρες στο PinkLabelTv. Το συνδετικό «νήμα» είναι ότι πρόκειται για ελληνικές παραγωγές – στο Φεστιβάλ, η κάθε μία τους ανήκει σε διαφορετική θεματική ενότητα. Εφόσον μάλιστα η προβολή θα είναι διαθέσιμη παγκόσμια μέσω του Διαδικτύου, είναι και μια ευκαιρία να συστηθούν εγχώριες παραγωγές στο εξωτερικό.
— Τι θα περιλαμβάνει το Athens Porn Film Festival, όταν με το καλό διεξαχθεί κανονικά;
Για το Φεστιβάλ έχουν προγραμματιστεί πάνω από 85 ταινίες μικρού μήκους και μια μεγάλου μήκους που θα παρουσιαστούν σε 12 θεματικές ενότητες. Δύο πάνελ συζητήσεων, μια στο θέμα της σεξεργασίας και μια στο θέμα του σεξ και αναπηρίας, καθώς επίσης μια διάλεξη πάνω στην τεχνολογία και το σεξ. Θα έχουμε παρουσία αρκετών σκηνοθετών από το εξωτερικό και τελετή απονομής βραβείων. Στόχος μας παραμένει να γίνει το Φεστιβάλ το φθινόπωρο και γι΄αυτό παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
— Έχω την εντύπωση ότι ενώ η δημόσια συζήτηση για τη σεξεργασία ανοίγει τα τελευταία χρόνια, το θέμα σεξ και αναπηρία παραμένει στη σκιά.
Νομίζω ότι γενικά το ζήτημα της αναπηρίας παραμένει «αθέατο» στην χώρα μας. Τα τελευταία χρόνια που πηγαίνω στα Porn Film Festivals στο εξωτερικό έχω δει ορισμένες (αν και λίγες) ταινίες μυθοπλασίας με πρωταγωνιστές ανάπηρα άτομα όπως επίσης κάποια σχετικά ντοκιμαντέρ. Θεωρώ τις ελλείψεις γνώσεων και καλλιτεχνικών δράσεων γύρω από το θέμα ντροπιαστικές.
Σε ένα Φεστιβάλ όπως το δικό μας, που στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και τη συμπεριληπτικότητα γύρω από το σεξ, θέλουμε το ζήτημα αυτό να φωταγωγηθεί. Καθώς μόνο δύο ταινίες με τέτοια θεματική υποβλήθηκαν φέτος, επιδίωξα να το ενισχύσω με μια συζήτηση. Όμως είναι σημαντικό και το Φεστιβάλ το ίδιο να είναι όσο το δυνατόν πιο προσβάσιμο από ΑΜΕΑ. Θα υπάρχει ειδική σελίδα στο σάιτ μας για την προσβασιμότητα και προγραμματίζουμε να συμβουλευτούμε την Κίνηση Αναπήρων Καλλιτεχνών. Όνειρό μας είναι να υπάρξει στα επόμενα χρόνια τουλάχιστον μια ενότητα του Φεστιβάλ που να είναι καθολικά προσβάσιμη.
— Κάποτε το πορνό, όπως και η αυτοϊκανοποίηση ήταν εν πολλοίς απολαύσεις «ταμπού», μοναχικές, συχνά και ενοχικές. Πόσο έχει αλλάξει αυτό;
Θα συμφωνήσω ως προς το ενοχικές, όσο όμως αφορά τον κινηματογράφο το πορνό υπήρξε εξαρχής μια συλλογική απόλαυση μέχρι την έλευση της βιντεοκασέτας, πόσο μάλλον του Ίντερνετ. Η δημόσια συζήτηση για το πορνό σιγά-σιγά ανοίγει αλλά είμαστε ακόμα στην αρχή. Σε κλειστούς κύκλους τα πράγματα είναι καλύτερα αλλά πιστεύω ότι αυτό αφορά κυρίως το αντρικό φύλο. Το μεγάλο ταμπού παραμένει το πορνό και ο αυνανισμός για τις γυναίκες, μια αντίληψη που επιδιώκουμε να αλλάξει. Στο Φεστιβάλ θα υπάρξει μάλιστα ειδική ενότητα για την γυναικεία ματιά στο πορνό.
— Ελλείψει άλλων ερεθισμάτων και πηγών πληροφοριών, το πορνό παλιότερα ενείχε συχνά και εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Εξακολουθεί, λες, να ισχύει αυτό; Πού αποδίδεις έπειτα τη ζήτηση για όλο και πιο χάρντκορ θέματα και θεάματα;
Το πορνό πάντα είχε και πιστεύω έχει ακόμα έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Αυτό από μόνο του φαίνεται προβληματικό επειδή δεν υπάρχει δημόσια συζήτηση για το περιεχόμενο και τα μηνύματα που περνάει. Παραδοσιακά το πορνό είναι μια βιομηχανία εμπορική και ως εκ τούτου ανήκει στον χώρο του θεάματος. Η μεγάλη ανταγωνιστικότητα που έφερε η εποχή του διαδικτύου οδήγησε στην αναζήτηση ολοένα πιο χάρντκορ θεαμάτων. Το ίδιο νομίζω συνέβη και στον κινηματογράφο: περισσότερη δράση, μεγαλύτερες εκρήξεις, εντυπωσιακότερα εφέ και καμία προσοχή στην υπόθεση και στους χαρακτήρες.
Εδώ έρχεται το art porno και προσφέρει μια εναλλακτική με ταινίες που εστιάζουν στον ρεαλισμό του σεξ, στα ρεαλιστικά σώματα, στους ειλικρινείς διαλόγους, δίχως έμφαση στη διείσδυση, με συναισθήματα, με ατμόσφαιρα και φυσικά με χιούμορ. Πιστεύουμε λοιπόν ότι ο καταναλωτής πρέπει να έχει μερίδιο ευθύνης στο είδος του πορνό που επιλέγει – το αυνανιζόμενο χέρι της αγοράς! Σε έναν κόσμο όπου θα υπάρχει σωστή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η επιλογή και αξιολόγηση της πορνογραφίας θα είναι μέρος της διδακτέας ύλης.
— Διαβάζω ότι θα υπάρχει κάτι σαν εισιτήριο κι ότι τα μισά έσοδα θα διατεθούν στην ενίσχυση των sex workers, ενώ άλλο ένα 10% στους δημιουργούς.
Πράγματι, μια και η ελληνική κυβέρνηση κωλυσιεργεί στην οικονομική ενίσχυση των καλλιτεχνών, αποφασίσαμε να παραχωρήσουμε 10% των εσόδων στους δημιουργούς της κάθε ταινίας. Το υπόλοιπο 50% θα δοθεί στην Red Umbrella Athens για την ενίσχυση της επίσης δοκιμαζόμενης σεξεργασίας. Σε συνεννόηση με την πλατφόρμα διανομής PinkLabelTv ορίσαμε εισιτήριο τα 5,99$ (που αντιστοιχεί σε περίπου 5,5€). Η πλατφόρμα θα κρατήσει 15% για λειτουργικά έξοδα και τα υπόλοιπα θα μοιραστούν όπως περιέγραψα.
— Τι σημαίνει για σένα queer art και πώς κρίνεις το επίπεδό της στην Ελλάδα σήμερα;
Πολύ μεγάλη ερώτηση! Εδώ δεν μπορούμε να ορίσουμε καν τι είναι η τέχνη. Για μένα queer art είναι, θα έλεγα, μια τέχνη που εναντιώνεται στο κυρίαρχο αφήγημα της κανονικότητας, στο αφήγημα της «κοινωνίας του θεάματος». Ενώ συνήθως εστιάζουμε στην ερωτική/σεξουαλική πλευρά της, η κανονικότητα μπορεί να περιλαμβάνει κι άλλες διαστάσεις όπως η σωματική, η φυλετική ή και η κοινωνική. Όσον αφορά κυρίως τη σεξουαλική της διάσταση, η queer τέχνη περιέχει ένα παράδοξο: όσο πιο αποδεκτή γίνεται, τόσο χάνει την περιθωριακή γοητεία της.
Σε προσωπικό επίπεδο θα με βρείτε στην πλευρά του τοίχου που βλέπει έξω, στο περιθώριο. Δεν είμαι βέβαια ο κατάλληλος ακριβώς άνθρωπος να κρίνει το επίπεδο της queer τέχνης στην Ελλάδα, ούτε θα βγάλω queerόμετρο να μετρήσω την «καθαρότητά» της. Ισχύει πάντως ότι έχει γίνει πιο ορατή, ότι η επιρροή της μεγαλώνει και ότι άρχισε να αγκαλιάζεται κι από μεγάλα καλλιτεχνικά ιδρύματα, με ό,τι καλό και κακό αυτό συνεπάγεται.
Greek Shorts Program 2020
Αναλυτικές πληροφορίες, πώς να δείτε το πρόγραμμα και να συνδράμετε τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες και τις/τους sex workers της πόλης εδώ: