Θυμάστε τη συμβουλευτική ομάδα που είχε συγκροτηθεί (αμισθί) στο Υπουργείο Πολιτισμού (επί Μπαλτά) με απώτερο στόχο την χάραξη μιας στρατηγικής για την προώθηση της ανάγνωσης και την στήριξη του βιβλίου; Δέκα μήνες μετά την έναρξη και πέντε μήνες μετά τη λήξη των εργασιών της, η ομάδα "μίλησε". Oι προτάσεις των μελών της υιοθετήθηκαν από την σημερινή υπουργό Λυδία Κονιόρδου, ανακοινώθηκαν πανηγυρικά στη Θεσσαλονίκη, στα εγκαίνια της 14ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου, και έχουν ήδη αναρτηθεί στον κόμβο www.yppo.gr όπου για οκτώ βδομάδες, όποιος θέλει να τις σχολιάσει είναι ευπρόσδεκτος. Θα υπάρξει συνέχεια; Είναι προτάσεις εφαρμόσιμες; Ή μήπως αποτελούν εκθέσεις ιδεών, άλλοθι για πολιτικές αδράνειας; Γεγονός είναι πως τα δύο τελευταία χρόνια η κυβερνητική μέριμνα για το βιβλίο ήταν αμελητέα, και πως δύο από τα σημαντικότερα αιτήματα του χώρου, η επαναφορά της ενιαίας τιμής στην αγορά και η επανίδρυση ενός φορέα σαν το πάλαι ποτέ Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, παραμένουν σ' εκκρεμότητα.
Για το μεν πρώτο, δεν υπάρχουν νεώτερα - η ενιαία τιμή αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών μας στο πλαίσιο της τρέχουσας αξιολόγησης. Στον σχετικό φάκελλο, η Ελλάδα τονίζει πως η επαναφορά του προστατευτικού αυτού μέτρου για όλες τις κατηγορίες βιβλίων και για διάστημα δύο χρόνων είναι "επιτακτική και επείγουσα". Από την κατάργηση της ενιαίας τιμής κι έπειτα, υποστηρίζει, όλοι οι δείκτες της βιβλιαγοράς επιδεινώθηκαν. Ακόμα, όμως, η ίδια δεν είναι σε θέση να παρουσιάσει στους θεσμούς μια πλήρη και τεκμηριωμένη μελέτη για τις "έντονα ολιγοπωλιακές συνθήκες" που προκλήθηκαν στην αγορά από το 2014 μέχρι σήμερα. Η "μελέτη θα προκηρυχθεί άμεσα από την Γενική Γραμματεία Εμπορίου, καθώς βρέθηκε το σχετικό κονδύλι για την πραγματοποίησή της" είπε στη Θεσσαλονίκη η κ. Κονιόρδου.
Καλό θα ήταν, λέει η Ομάδας Εργασίας, να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός πιστοποίησης –κατά το γαλλικό παράδειγμα- για τα μικρά, ποιοτικά, ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, μέσω του οποίου τα τελευταία θα μπορούσαν να διεκδικούν από ελαφρύνσεις δημοτικών τελών μέχρι πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης.
Ως προς τον θεσμό που θ' αντικαταστήσει το παλιό ΕΚΕΒΙ, χωρίς τα "βάρη" και τα "λάθη" του, αυτός, καλώς εχόντων των πραγμάτων, θα είναι έτοιμος να λειτουργήσει στις αρχές του 2018. Το ζητούμενο είναι ένας μικρός κι ευέλικτος θεσμός, ΝΠΙΔ κατά προτίμηση, που θα στεγάζεται εντός του ΥΠΠΟ και θα είναι αρμόδιος, από τα κεντρικά, για την κοινωνική διάδοση της ανάγνωσης, για την προώθηση των ελληνικών γραμμάτων στο εξωτερικό και για την υποστήριξη των επαγγελματιών του βιβλίου.
Απ' ό,τι φαίνεται, η λειτουργία της biblionet, η διοργάνωση της ΔΕΒΘ και η εκπροσώπηση της χώρας στις διεθνείς εκθέσεις του εξωτερικού θα παραμείνουν στην δικαιοδοσία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στον νέο φορέα. Η αναβάθμιση της biblionet –υπό σχεδιασμό ακόμη- θα γίνει μέσα από την συνεργασία του ΕΙΠ, του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και της Εθνικής Βιβλιοθήκης. Όσο για την έκθεση της Θεσσαλονίκης, είναι οχυρωμένη με ΕΣΠΑ ως το 2020. Η Ομάδα Εργασίας θεωρεί πως, αυτή τη στιγμή, η έκθεση της Θεσσαλονίκης κινείται με άξονα την πρόσκληση ξένων συγγραφέων μέσω των πρεσβειών τους κι ότι αποτελεί, ως επί το πλείστον, "μια ευκαιρία επαγγελματικής παρουσίασης της νέας εκδοτικής παραγωγής στο κοινό και στους ανθρώπους του βιβλίου της Βόρειας Ελλάδας". Καλό θα ήταν, λέει, να γίνει η έκθεση πραγματικά διεθνής.
Μεγάλη σημασία, έχει προφανώς, και η επανεργοποίηση του προγράμματος "Φράσις", για την ενίσχυση των μεταφράσεων στο εξωτερικό. Για να είναι αποτελεσματικό σήμερα ένα τέτοιο πρόγραμμα, θα πρέπει να καλύπτει κι ένα μέρος από το κόστος έκδοσης και από το κόστος προώθησης των μεταφρασμένων βιβλίων. Υπάρχει όμως σχετικό κονδύλι; Καλό θα ήταν επίσης, λέει η Ομάδας Εργασίας, να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός πιστοποίησης –κατά το γαλλικό παράδειγμα- για τα μικρά, ποιοτικά, ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, μέσω του οποίου τα τελευταία θα μπορούσαν να διεκδικούν από ελαφρύνσεις δημοτικών τελών μέχρι πρόσβαση σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης.
Αν μη τι άλλο, η αναβάθμιση των Κρατικών λογοτεχνικών βραβείων δεν απαιτεί μεγάλα έξοδα. Ο θεσμός, δήλωσε η κ. Κονιόρδου, θα μετονομαστεί σε Κρατικά Βραβεία Βιβλίου, θα εμπλουτιστεί με τέσσερις νέες κατηγορίες (επιστημονικού δοκίμου, ελληνικού και μεταφρασμένου, εκδοτικής σειράς και εικονογράφησης) και ο ρυθμός απονομής τους θα επιταχυνθεί. Σύμφωνα με την Ομάδα Εργασίας, πρέπει να "κλείσουν τα παραθυράκια στα μαγειρέματα, στους συμβιβασμούς, στους συμψηφισμούς ανάμεσα σε λογοτεχνικές παρέες ή λογοτεχνικά ρεύματα...". Τα κρατικά βραβεία βιβλίου χρειάζονται "ένεση φρεσκάδας", να γίνουν λιγότερο ακαδημαϊκά και περισσότερο τολμηρά. Οι δε κριτές τους "χρειάζεται να έχουν ευρεία και σε βάθος εποπτεία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, να γνωρίζουν και το τοπίο της ξένης λογοτεχνίας και ταυτόχρονα να είναι ανήσυχοι πολίτες. Να μην τους/τις δεσμεύουν ούτε η πολιτική ορθότητα ούτε η λογική της επετηρίδας". Αμήν. Μένει να δούμε τι ανταπόκριση θα έχει η δημόσια διαβούλευση.