Η συναυλία με ''Το Άξιον Εστί'' του Μίκη Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού την περασμένη Τρίτη είχε μεγάλη σημασία: Κατ' αρχάς, έλαβε χώρα μόλις δύο 24ωρα μετά τη διαβόητη Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και δανειστών στις Βρυξέλλες. Λογικό, επομένως, που αμέσως μετά το τραγούδι ''Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ'', το παρατεταμένο χειροκρότημα του κόσμου οδήγησε σε ένα μικρό διάλειμμα εν μέσω του έργου, ωθώντας τον ίδιο τον Μίκη Θεοδωράκη να σηκωθεί από το καροτσάκι, με το οποίο προσήλθε στη συναυλία, προκειμένου να χαιρετίσει το πλήθος. Τα μάτια δάκρυσαν στο άκουσμα των στίχων ''Μη παρακαλώ σας, μη τη λησμονάτε τη χώρα μου'' και δεν πρόκειται για απλό σχήμα λόγου.
Έπειτα, ''Το Άξιον Εστί'' φέτος συμπληρώνει 51 χρόνια ζωής (γράφτηκε νωρίτερα, αλλά δισκογραφήθηκε το 1964), παραμένοντας ένα μνημειώδες έργο της ελληνικής λόγιας, αλλά και λαϊκής μουσικής. Διόλου τυχαίο που ενώ στο πρώτο μέρος αποδόθηκε η ''Πρώτη Συμφωνία'' (1954) του Θεοδωράκη από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στο δεύτερο μέρος, με ''Το Άξιον Εστί'', την εμφάνιση τους έκαναν επί σκηνής και τα δύο μπουζούκια. Ο ωραιότερος τρόπος για να εορταστούν και τα 90 χρόνια του μεγαλύτερου εν ζωή Έλληνα μουσικοσυνθέτη, του ανθρώπου που δόξασε παγκοσμίως την Ελλάδα του 20ου αι. και που ακόμη με τις επιστολές του παίρνει θέση στα πολιτικά πράγματα του τόπου.
Ο Γιώργος Νταλάρας όντας ευφυής ως καλλιτέχνης, αλλά και ''ψημένος'' με το συγκεκριμένο έργο, ευτυχώς δεν εμπλούτισε την ερμηνεία του με ανούσια χαμόγελα και φωνητική επιδειξιομανία.
Το χθεσινό ''Άξιον Εστί'' στο Ηρώδειο, παρουσία του Μίκη, της Ιουλίτας Ηλιοπούλου, του Μάνου Ελευθερίου, της Αλίκης Καγιαλόγλου και άλλων σημαντικών καλλιτεχνών, κατά τη γνώμη μου...απολύμανε το λαϊκό ορατόριο μετά από το φιάσκο της παράστασης του Σάκη Ρουβά, που κανείς μάλλον δεν θέλει να θυμάται. Όχι ότι κινδυνεύει ένα τόσο σπουδαίο έργο από διαφορετικές προσεγγίσεις και εκτελέσεις μέσα στα χρόνια. Προσωπικά, ανήκα σ'αυτούς που ούτε και η δισκογραφημένη κιόλας εκτέλεση με τον Γιάννη Κότσιρα τούς είχε αρέσει. Ακόμη δε μπορώ να ξεχάσω το κάπως ενοχλητικό χαμόγελο του Κότσιρα την ώρα που τραγουδούσε ''Μη παρακαλώ σας, μη τη λησμονάτε τη χώρα μου''. Ίσως ήταν και άλλες οι συνθήκες τότε, στις αρχές του 2000, που παρουσιαζόταν επισήμως στον ίδιο χώρο. Σήμερα, ωστόσο, βάσει των όσων δραματικών εξελίσσονται για την τύχη της χώρας μας, η εκτέλεση του με τον Σάκη Ρουβά στο ρόλο του λαϊκού τραγουδιστή απέδειξε αν μη τι άλλο κάτι τραγικά αυτονόητο: Πόσο πάτο έχουμε πιάσει πια σε κάθε επίπεδο...
Ο Γιώργος Νταλάρας, απ' την άλλη, όντας ευφυής ως καλλιτέχνης, αλλά και ''ψημένος'' με το συγκεκριμένο έργο, ευτυχώς δεν εμπλούτισε την ερμηνεία του με ανούσια χαμόγελα και φωνητική επιδειξιομανία. Λιτός και δωρικός ερμήνευσε ''Ένα το χελιδόνι'', ''Της αγάπης αίματα'', ''Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ'' και ''Ανοίγω το στόμα'' με απόλυτη συνείδηση του βάρους των στίχων του Οδυσσέα Ελύτη. Το κοινό το κατάλαβε αυτό, τουλάχιστον στην παρούσα ιστορική φάση, γι'αυτό και τον αποθέωσε! Ο συναισθηματισμός χτύπησε κόκκινο, η λαϊκή περηφάνια όλων τονώθηκε και η παρουσία του Μίκη στο αρχαίο θέατρο έδωσε την εντύπωση της πατρικής φιγούρας που είναι εκεί για να φυλάει το λαό, το Έθνος, το Γένος - κατά πώς θά'λεγε και ο Νίκος Κούνδουρος - από το όποιο Κακό! Σπάνιες στιγμές! Υπ' όψιν, ''Το Άξιον Εστί'' έχει δισκογραφηθεί δύο φορές με ερμηνευτή τον Νταλάρα, η μία από το Ηρώδειο το 1988 και η άλλη από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 2006.
Εξαιρετικοί και οι Δημήτρης Πλατανιάς - Άκης Σακελλαρίου στους ρόλους του βαρύτονου τραγουδιστή - ψάλτη και του αφηγητή αντιστοίχως. Ο πρώτος, με περγαμηνές από την Εθνική Λυρική Σκηνή έως το Κόβεντ Γκάρντεν, κατέθεσε μία νέα ιστορικής σημασίας ερμηνεία ειδικά στο κομμάτι ''Ναοί στο σχήμα τ'Ουρανού'', αλλά και στο εξόδιο ''Το Δοξαστικόν'' με τη σύμπραξη τεσσάρων χορωδιακών συνόλων. Όσο για τον Άκη Σακελλαρίου, χρωματίζοντας τις λέξεις του Ελύτη, δεν μιμήθηκε τον γίγαντα Μάνο Κατράκη της α΄εκτέλεσης. Λιγότερο επιβλητικός ή και πομπώδης, κατάφερε να δώσει ένα ολότελα δικό του ρεσιτάλ ερμηνείας.
Το χειροκρότημα του κοινού ανάγκασε στο τέλος τον πεπειραμένο μαέστρο Λουκά Καρυτινό και τους Νταλάρα, Πλατανιά, Σακελλαρίου να κατέβουν από τη σκηνή και να πλησιάσουν τον Μίκη Θεοδωράκη στη θέση του για τους συγκινητικούς εναγκαλισμούς. Σήκωνε και με το παραπάνω ακόμη μία φορά ''Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ'' με τον κόσμο όρθιο να σιγοντάρει τον Νταλάρα. Τα βλέμματα όλων στραμμένα στον Θεοδωράκη! Έχει μεγαλώσει πολύ ο Μίκης, δυσκολεύεται ακόμη και για τις πιο απλές κινήσεις, αλλά είναι ευτύχημα που τον έχουμε ακόμη ανάμεσα μας να παρακολουθεί τις συναυλίες των έργων του και να μας χαιρετάει με τη χαρά μικρού παιδιού.
Έχω παρακολουθήσει πολλές φορές ''Το Άξιον Εστί'' ζωντανά, με τον Νταλάρα, τον Μητσιά, τον Κότσιρα και τη Φαραντούρη σε μεμονωμένα κομμάτια. Η συναυλία όμως του Ηρωδείου της 14ης Ιουλίου 2015 ανάδειξε την αγέραστη και αγέρωχη υπόσταση του έργου, καθώς και τον λόγο του Ελύτη που όσα χρόνια κι αν περάσουν θα εκφράζει τον δύσμοιρο αυτό τόπο της Μεσογείου: Και των αρχαίων Κυβερνητών τα έργα πληρώνοντας η Χτίσις, θα φρίξει. Ταραχή θα πέσει στον Άδη και το σανίδωμα θα υποχωρήσει από την πίεση τη μεγάλη του Ήλιου. Αλλά πριν, ιδού θα στενάξουν οι Νέοι και το αίμα τους αναίτια θα γεράσει...Πόσο, μα πόσο μπροστά είναι τελικά οι ποιητές του κόσμου όλου!